Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/t/h/é/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles/t/h/é/Théorème_des_quatre_carrés_de_Lagrange_ca37.html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Théorème des quatre carrés de Lagrange - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Théorème des quatre carrés de Lagrange</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <p>Le <b>théorème des quatre carrés de Lagrange</b>, aussi connu sous le nom de <i>conjecture de Bachet</i> et démontré en <a href="../../../../articles/1/7/7/1770.html" title="1770">1770</a> par le <a href="../../../../articles/m/a/t/Math%C3%A9maticien.html" title="Mathématicien">mathématicien</a> italien <a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Louis_Lagrange_8f4c.html" class="mw-redirect" title="Joseph Louis Lagrange">Joseph Louis Lagrange</a> correspond à une <a href="../../../../articles/%C3%A9/q/u/%C3%89quation_diophantienne.html" title="Équation diophantienne">équation diophantienne</a> qui se résout avec les techniques de l'<a href="../../../../articles/a/r/i/Arithm%C3%A9tique_modulaire.html" title="Arithmétique modulaire">arithmétique modulaire</a>. Il s'énonce de la façon suivante&#160;:</p>
<dl>
<dd>Tout <a href="../../../../articles/n/o/m/Nombre_entier.html" class="mw-redirect" title="Nombre entier">entier</a> positif s'exprime comme la <a href="../../../../articles/s/o/m/Somme_%28arithm%C3%A9tique%29.html" title="Somme (arithmétique)">somme</a> d'au plus quatre <a href="../../../../articles/c/a/r/Carr%C3%A9_parfait.html" title="Carré parfait">carrés</a>.</dd>
</dl>
<p>Plus formellement, pour tout entier positif <i>n</i>, il existe des entiers positifs <i>a</i>,<i>b</i>,<i>c</i>,<i>d</i> tels que&#160;:</p>
<dl>
<dd><img class="tex" alt="n = a^2 + b^2 + c^2 + d^2\,\!" src="../../../../math/5/5/a/55aeb22e2242913b7f2b3b1babd0379a.png" /></dd>
</dl>
<p>Le mathématicien français <a href="../../../../articles/a/d/r/Adrien-Marie_Legendre_70b2.html" title="Adrien-Marie Legendre">Adrien-Marie Legendre</a> améliora le théorème en <a href="../../../../articles/1/7/9/1798.html" title="1798">1798</a> en affirmant qu'un entier positif peut être exprimé comme la somme d'au plus trois carrés <a href="../../../../articles/%C3%A9/q/u/%C3%89quivalence_logique.html" title="Équivalence logique">si et seulement s'il</a> n'est pas de la forme</p>
<dl>
<dd><img class="tex" alt="4^{k}(8m + 7)\,\!" src="../../../../math/2/f/e/2fe7620448c2d25ffcc65083629c5f20.png" />.</dd>
</dl>
<p>Sa démonstration était incomplète, laissant une brèche qui fut comblée plus tard par le <a href="../../../../articles/m/a/t/Math%C3%A9maticien.html" title="Mathématicien">mathématicien</a> <a href="../../../../articles/a/l/l/Allemagne.html" title="Allemagne">allemand</a> <a href="../../../../articles/c/a/r/Carl_Friedrich_Gauss_b24e.html" title="Carl Friedrich Gauss">Carl Friedrich Gauss</a>.</p>
<p>Le théorème des quatre carrés de Lagrange est un cas particulier du théorème du nombre polygonal de Fermat et du <a href="../../../../articles/p/r/o/Probl%C3%A8me_de_Waring_9b50.html" title="Problème de Waring">problème de Waring</a>.</p>
<p>La démonstration du théorème repose (en partie) sur l'<a href="../../../../articles/i/d/e/Identit%C3%A9_des_quatre_carr%C3%A9s_d%27Euler_ec2e.html" title="Identité des quatre carrés d'Euler">identité des quatre carrés d'Euler</a>&#160;:</p>
<p><img class="tex" alt="(x_1^2 + y_1^2 + z_1^2 + t_1^2)(x_2^2 + y_2^2 + z_2^2 + t_2^2) = 
(x_1x_2 + y_1y_2 + z_1z_2 + t_1t_2)^2 + (x_1y_2 - y_1x_2 + t_1z_2 - z_1t_2)^2 " src="../../../../math/4/8/f/48f68bee5e278b8ca226702dfd4d19ef.png" /></p>
<p><img class="tex" alt="+ \left.(x_1z_2 - z_1x_2 + y_1t_2 - t_1y_2)^2 + (x_1t_2 - t_1x_2 + z_1y_2 - y_1z_2)^2\right. " src="../../../../math/d/0/b/d0b0bee60ba26193a810f99da8246cf5.png" /></p>
<p><a name="Fonctions_arithm.C3.A9tiques" id="Fonctions_arithm.C3.A9tiques"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/t/h/%C3%A9/Th%C3%A9or%C3%A8me_des_quatre_carr%C3%A9s_de_Lagrange_ca37.html" title="Modifier la section&#160;: Fonctions arithmétiques">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Fonctions arithmétiques</span></h3>
<p>Les <a href="../../../../articles/f/o/n/Fonction_arithm%C3%A9tique.html" title="Fonction arithmétique">fonctions arithmétiques</a> permettent d'obtenir des résultats plus généraux. Si on pose <span class="texhtml"><i>r</i><sub>4</sub>(<i>n</i>)</span> comme étant le nombre de façon de décomposer <span class="texhtml"><i>n</i></span> sous forme d'une somme de 4 carrés, on obtient le résultat suivant:</p>
<p><img class="tex" alt="\sum_{n=0}^{\infty}{r_4(n)x^n} = \left( \sum_{n=0}^{\infty}{x^{n^2}} \right)^4" src="../../../../math/4/b/a/4bae1b8dbbc1dd41cc8982babfdd0a92.png" />, pour <span class="texhtml">| <i>x</i> | &lt; 1</span>.</p>
<p>Moyennant l'utilisation des <a href="../../../../articles/s/%C3%A9/r/S%C3%A9rie_de_Lambert_89d5.html" title="Série de Lambert">séries de Lambert</a>, on en déduit le théorème suivant, dit <a href="../../../../articles/t/h/%C3%A9/Th%C3%A9or%C3%A8me_de_Jacobi_bda1.html" title="Théorème de Jacobi">théorème de Jacobi</a>&#160;:</p>
<p><img class="tex" alt="\forall n \in \mathbb{N}^*, \  r_4(n) = 8 \sum_{d|n, d \not\equiv 0[4]}{d}" src="../../../../math/f/2/d/f2de8fa897b940dd87bfb7457bc12e72.png" /></p>
<ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail">
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/r/a/c/Image%7ERacine_carr%C3%A9e_bleue.svg_2864.html" class="image" title="Icône du portail des mathématiques"><img alt="Icône du portail des mathématiques" src="../../../../images/shared/thumb/1/1f/Racine_carrée_bleue.svg/24px-Racine_carrée_bleue.svg.png" width="24" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/m/a/t/Portail%7EMath%C3%A9matiques_0c04.html" title="Portail:Mathématiques">Portail des mathématiques</a></span></span></li>
</ul>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 67/1000000
Post-expand include size: 736/2048000 bytes
Template argument size: 100/2048000 bytes
Expensive parser function count: 0/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/%C3%A9/q/u/Cat%C3%A9gorie%7E%C3%89quation_diophantienne_324e.html" title="Catégorie:Équation diophantienne">Équation diophantienne</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/t/h/%C3%A9/Cat%C3%A9gorie%7ETh%C3%A9or%C3%A8me_d%27alg%C3%A8bre_23e8.html" title="Catégorie:Théorème d'algèbre">Théorème d'algèbre</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/l/a/g/Cat%C3%A9gorie%7ELagrange_0d0d.html" title="Catégorie:Lagrange">Lagrange</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/a/r/i/Cat%C3%A9gorie%7EArithm%C3%A9tique_modulaire_f01c.html" title="Catégorie:Arithmétique modulaire">Arithmétique modulaire</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/t/h/%C3%A9/Th%C3%A9or%C3%A8me_des_quatre_carr%C3%A9s_de_Lagrange_ca37.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       	       ><a href="../../../../articles/t/h/%C3%A9/Discuter%7ETh%C3%A9or%C3%A8me_des_quatre_carr%C3%A9s_de_Lagrange_cefc.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9or%C3%A8me_des_quatre_carr%C3%A9s_de_Lagrange">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	<div id="p-lang" class="portlet">
	  <h5>Autres langues</h5>
	  <div class="pBody">
	    <ul>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ca/articles/t/e/o/Teorema_dels_quatre_quadrats.html">Català</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../de/articles/v/i/e/Vier-Quadrate-Satz_eb04.html">Deutsch</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../en/articles/l/a/g/Lagrange%27s_four-square_theorem.html">English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../es/articles/t/e/o/Teorema_de_los_cuatro_cuadrados.html">Español</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../fi/articles/l/a/g/Lagrangen_nelj%C3%A4n_neli%C3%B6n_lause.html">Suomi</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../he/articles/%D7%9E/%D7%A9/%D7%A4/%D7%9E%D7%A9%D7%A4%D7%98_%D7%90%D7%A8%D7%91%D7%A2%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%99%D7%91%D7%95%D7%A2%D7%99%D7%9D_%D7%A9%D7%9C_%D7%9C%D7%92%D7%A8%D7%90%D7%A0%D7%96%27.html">עברית</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../hu/articles/n/%C3%A9/g/N%C3%A9gy-n%C3%A9gyzetsz%C3%A1m-t%C3%A9tel.html">Magyar</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../it/articles/t/e/o/Teorema_dei_quattro_quadrati.html">Italiano</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ja/articles/%E5%A4%9A/%E8%A7%92/%E6%95%B0/%E5%A4%9A%E8%A7%92%E6%95%B0%E5%AE%9A%E7%90%86.html">日本語</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../nl/articles/v/i/e/Vier-kwadraten-stelling_van_Lagrange_5994.html">Nederlands</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pt/articles/t/e/o/Teorema_de_Fermat-Lagrange_6ba2.html">Português</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ru/articles/%D1%82/%D0%B5/%D0%BE/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B0_%D0%9B%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B6%D0%B0_%D0%BE_%D1%81%D1%83%D0%BC%D0%BC%D0%B5_%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8B%D1%80%D0%B5%D1%85_%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B2_4860.html">Русский</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../zh/articles/%E5%9B%9B/%E5%B9%B3/%E6%96%B9/%E5%9B%9B%E5%B9%B3%E6%96%B9%E5%92%8C%E5%AE%9A%E7%90%86.html">中文</a>
	      </li>
	      	    </ul>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 10 septembre 2007 à 17:08 par Utilisateur <a href="../../../../articles/k/e/l/Utilisateur%7EKelemvor_86d6.html" title="Utilisateur:Kelemvor">Kelemvor</a>. Basé sur le travail de Utilisateur(s) <a href="../../../../articles/j/e/a/Utilisateur%7EJean-Luc_W_9f53.html" title="Utilisateur:Jean-Luc W">Jean-Luc W</a>, <a href="../../../../articles/t/h/i/Utilisateur%7EThijs%21bot_c2d6.html" title="Utilisateur:Thijs!bot">Thijs!bot</a>, <a href="../../../../articles/r/m/7/Utilisateur%7ERM77_83bd.html" title="Utilisateur:RM77">RM77</a>, <a href="../../../../articles/d/o/r/Utilisateur%7EDorganBot_32ef.html" title="Utilisateur:DorganBot">DorganBot</a>, <a href="../../../../articles/p/o/u/Utilisateur%7EPoulecaca_fb2c.html" title="Utilisateur:Poulecaca">Poulecaca</a>, <a href="../../../../articles/l/i/q/Utilisateur%7ELiquid-aim-bot_78e0.html" title="Utilisateur:Liquid-aim-bot">Liquid-aim-bot</a>, <a href="../../../../articles/s/a/l/Utilisateur%7ESalle_2887.html" title="Utilisateur:Salle">Salle</a>, <a href="../../../../articles/i/c/o/Utilisateur%7EIco_8912.html" title="Utilisateur:Ico">Ico</a>, <a href="../../../../articles/s/p/o/Utilisateur%7ESpooky_4745.html" title="Utilisateur:Spooky">Spooky</a>, <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>, <a href="../../../../articles/y/u/r/Utilisateur%7EYurikBot_0f63.html" title="Utilisateur:YurikBot">YurikBot</a>, <a href="../../../../articles/r/o/b/Utilisateur%7ERobotQuistnix_d78e.html" title="Utilisateur:RobotQuistnix">RobotQuistnix</a>, <a href="../../../../articles/c/h/a/Utilisateur%7ECharles_Dyon_562e.html" title="Utilisateur:Charles Dyon">Charles Dyon</a>, <a href="../../../../articles/a/r/c/Utilisateur%7EArchibald_3a3d.html" title="Utilisateur:Archibald">Archibald</a>, <a href="../../../../articles/o/l/r/Utilisateur%7EOlrick_6fe7.html" title="Utilisateur:Olrick">Olrick</a>, <a href="../../../../articles/h/e/m/Utilisateur%7EHemmer_ebdf.html" title="Utilisateur:Hemmer">Hemmer</a>, <a href="../../../../articles/d/%C3%A9/v/Utilisateur%7ED%C3%A9vil%C3%A8s_3bac.html" title="Utilisateur:Dévilès">Dévilès</a>, <a href="../../../../articles/j/i/m/Utilisateur%7EJim2k_ba56.html" title="Utilisateur:Jim2k">Jim2k</a> et <a href="../../../../articles/x/m/l/Utilisateur%7EXmlizer_b1f6.html" title="Utilisateur:Xmlizer">Xmlizer</a> et Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX