Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/h/e/r/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Herbert von Karajan - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Herbert von Karajan</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <p><b>Herbert von Karajan</b>, né à <a href="../../../../articles/s/a/l/Salzbourg.html" title="Salzbourg">Salzbourg</a> le <a href="../../../../articles/5/_/a/5_avril.html" title="5 avril">5 avril</a> <a href="../../../../articles/1/9/0/1908.html" title="1908">1908</a>, décédé à Anif près de <a href="../../../../articles/s/a/l/Salzbourg.html" title="Salzbourg">Salzbourg</a> le <a href="../../../../articles/1/6/_/16_juillet.html" title="16 juillet">16 juillet</a> <a href="../../../../articles/1/9/8/1989.html" title="1989">1989</a>, fut un <a href="../../../../articles/c/h/e/Chef_d%27orchestre.html" title="Chef d'orchestre">chef d'orchestre</a> <a href="../../../../articles/a/u/t/Autriche.html" title="Autriche">autrichien</a>.</p>
<p>Spécialiste du répertoire austro-germanique et mitteleuropéen de <a href="../../../../articles/j/e/a/Jean-S%C3%A9bastien_Bach_9fef.html" class="mw-redirect" title="Jean-Sébastien Bach">Bach</a> à <a href="../../../../articles/b/a/r/Bartok.html" class="mw-redirect" title="Bartok">Bartok</a> ainsi que de l'opéra italien, il a laissé près d'un millier d'enregistrements chez <a href="../../../../articles/d/e/u/Deutsche_Grammophon_4e55.html" class="mw-redirect" title="Deutsche Grammophon">Deutsche Grammophon</a>, <a href="../../../../articles/e/m/i/EMI_Group_7c4a.html" title="EMI Group">EMI</a> et <a href="../../../../articles/d/e/c/Decca.html" class="mw-redirect" title="Decca">Decca</a>, ce qui en fait un des chefs les plus enregistrés du <span class="romain" title="Nombre&#160;écrit en chiffres romains">XX</span><sup class="exposant">e</sup>&#160;siècle.</p>
<table id="toc" class="toc" summary="Sommaire">
<tr>
<td>
<div id="toctitle">
<h2>Sommaire</h2>
</div>
<ul>
<li class="toclevel-1"><a href="#Orientations_musicales"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Orientations musicales</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Compositeurs_enregistr.C3.A9s"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Compositeurs enregistrés</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Carri.C3.A8re"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Carrière</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Adaptation_de_l.E2.80.99hymne_europ.C3.A9en"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Adaptation de l’hymne européen</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#C.C3.B4te_d.27Azur"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Côte d'Azur</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Notes et références</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Voir_aussi"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Voir aussi</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Bibliographie"><span class="tocnumber">6.1</span> <span class="toctext">Bibliographie</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Vid.C3.A9ographie"><span class="tocnumber">6.2</span> <span class="toctext">Vidéographie</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Articles_connexes"><span class="tocnumber">6.3</span> <span class="toctext">Articles connexes</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Liens_externes"><span class="tocnumber">6.4</span> <span class="toctext">Liens externes</span></a></li>
</ul>
</li>
</ul>
</td>
</tr>
</table>
<script type="text/javascript">
//<![CDATA[
 if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } 
//]]>
</script>
<p><a name="Orientations_musicales" id="Orientations_musicales"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html" title="Modifier la section&#160;: Orientations musicales">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Orientations musicales</span></h2>
<p>Karajan a exploré un très vaste répertoire allant du baroque jusqu'à la musique du <span class="romain" title="Nombre&#160;écrit en chiffres romains">XX</span><sup class="exposant">e</sup>&#160;siècle. Il a déclaré à l'occasion de la parution de son enregistrement de l'opéra <i><a href="../../../../articles/p/e/l/Pell%C3%A9as_et_M%C3%A9lisande_%28op%C3%A9ra%29_00dd.html" title="Pelléas et Mélisande (opéra)">Pelléas et Mélisande</a></i> de <a href="../../../../articles/c/l/a/Claude_Debussy_89de.html" title="Claude Debussy">Claude Debussy</a>, qu'il n'a enregistré qu'une seule fois après l'avoir plusieurs fois dirigé à la scène, qu'il s'agissait de son ouvrage préféré. Il a confié lors d'une entrevue à la radio France-Musique qu'il était en osmose avec cette œuvre comme s'il l'avait écrite, et qu'avant de l'enregistrer pour EMI, il avait dit aux musiciens de l'orchestre (le Philarmonique de Berlin) que tout ce qu'ils avaient fait avec lui jusque là n'était qu'une préparation à l'enregistrement de <i>Pelléas</i>.<sup id="cite_ref-0" class="reference"><a href="#cite_note-0" title=""><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></p>
<p>Toutefois, son nom reste surtout attaché aux «&#160;piliers&#160;» du répertoire germanique. Son répertoire est en fait celui des autres chefs de sa génération, voire plutôt de la génération précédente. S'il montre dans <a href="../../../../articles/m/o/z/Mozart.html" class="mw-redirect" title="Mozart">Mozart</a>, surtout dans les années 1950, un naturel assez nouveau, ni <a href="../../../../articles/s/c/h/Schubert.html" class="mw-redirect" title="Schubert">Schubert</a> ni <a href="../../../../articles/s/c/h/Schumann.html" class="mw-redirect" title="Schumann">Schumann</a> ne font vraiment partie de son univers<sup style="padding-left:2px; cursor:help;" title="Ce passage nécessite une référence."><a href="../../../../articles/r/%C3%A9/f/Mod%C3%A8le%7ER%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire_Explication_2835.html" title="Modèle:Référence nécessaire/Explication">[réf.&#160;nécessaire]</a></sup>. Ses interprétations de <a href="../../../../articles/h/a/y/Haydn.html" class="mw-redirect" title="Haydn">Haydn</a>, et plus encore de <a href="../../../../articles/b/a/c/Bach.html" class="mw-redirect" title="Bach">Bach</a>, ne sont pas de sa spécialité}}. Les œuvres du vingtième siècle qu'il a dirigées étaient soigneusement choisies&#160;: le <i><a href="../../../../articles/c/o/n/Concerto_pour_orchestre_de_Bart%C3%B3k_6609.html" title="Concerto pour orchestre de Bartók">Concerto pour orchestre</a></i> de <a href="../../../../articles/b/a/r/Bart%C3%B3k.html" class="mw-redirect" title="Bartók">Bartók</a>, <i><a href="../../../../articles/l/e/_/Le_Sacre_du_printemps_73d0.html" title="Le Sacre du printemps">Le Sacre du printemps</a></i> de <a href="../../../../articles/s/t/r/Stravinski.html" class="mw-redirect" title="Stravinski">Stravinski</a>, la <a href="../../../../articles/s/y/m/Symphonie_n%C2%B0_10_de_Chostakovitch_7c57.html" title="Symphonie n° 10 de Chostakovitch">10° symphonie</a> de <a href="../../../../articles/c/h/o/Chostakovitch.html" class="mw-redirect" title="Chostakovitch">Chostakovitch</a> et quelques autres (<a href="../../../../articles/a/r/t/Arthur_Honegger_f4bb.html" title="Arthur Honegger">Honegger</a>, <a href="../../../../articles/c/a/r/Carl_Nielsen_7c9b.html" title="Carl Nielsen">Nielsen</a>). Dans les années 1970, il ajoute à son répertoire quelques œuvres de l'«&#160;<a href="../../../../articles/%C3%A9/c/o/%C3%89cole_de_Vienne_2d31.html" title="École de Vienne">École de Vienne</a>&#160;» et de <a href="../../../../articles/g/u/s/Gustav_Mahler_fb2a.html" title="Gustav Mahler">Gustav Mahler</a> (symphonies n° 4, 5, 6, 9 et <i><a href="../../../../articles/l/e/_/Le_Chant_de_la_terre_941a.html" title="Le Chant de la terre">Le Chant de la terre</a></i>). Avec <a href="../../../../articles/b/r/u/Bruckner.html" class="mw-redirect" title="Bruckner">Bruckner</a> également, il entretient la même relation que des chefs nés quinze ans avant lui&#160;: si ses 4°, 5°, 7°, 8° et 9° symphonies font partie du cœur de son répertoire, il ne s'aventure que rarement dans les autres, qui semblent moins bien lui convenir. En définitive les compositeurs qu'il a le plus pratiqués, le plus exhaustivement et dans lesquels il est le plus reconnu sont <a href="../../../../articles/b/e/e/Beethoven.html" class="mw-redirect" title="Beethoven">Beethoven</a>, <a href="../../../../articles/b/r/a/Brahms.html" class="mw-redirect" title="Brahms">Brahms</a>, <a href="../../../../articles/r/i/c/Richard_Wagner_c988.html" title="Richard Wagner">Wagner</a> et peut-être <a href="../../../../articles/r/i/c/Richard_Strauss_08d4.html" title="Richard Strauss">Richard Strauss</a>.</p>
<p>Concernant son style de direction, il appartient à une génération de chefs germaniques de culture et d'école mais influencés par quelques chefs latins, italiens surtout&#160;: tout particulièrement <a href="../../../../articles/t/o/s/Toscanini.html" class="mw-redirect" title="Toscanini">Toscanini</a> et <a href="../../../../articles/v/i/c/Victor_de_Sabata_1ad4.html" title="Victor de Sabata">De Sabata</a>. Par rapport à des chefs d'une génération antérieure, cela se traduit par des tempos plus stables et une plus grande transparence, tout en conservant un son orchestral de culture germanique, large et puissant. Même si le style de Karajan a évidemment évolué au cours de sa carrière, on peut dire que ces caractéristiques se sont maintenues, avec toutefois une prédilection croissante pour le legato et le son.</p>
<p><a name="Compositeurs_enregistr.C3.A9s" id="Compositeurs_enregistr.C3.A9s"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html" title="Modifier la section&#160;: Compositeurs enregistrés">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Compositeurs enregistrés</span></h2>
<p>Le legs discographique de Karajan est considérable. Karajan a enregistré jusqu'à quatre ou cinq fois certaines œuvres (le <i><a href="../../../../articles/c/a/n/Canon_de_Pachelbel_351c.html" title="Canon de Pachelbel">Canon</a></i> de <a href="../../../../articles/p/a/c/Pachelbel.html" class="mw-redirect" title="Pachelbel">Pachelbel</a>, des symphonies de <a href="../../../../articles/b/e/e/Beethoven.html" class="mw-redirect" title="Beethoven">Beethoven</a>, la <i><a href="../../../../articles/m/i/s/Missa_Solemnis_%28Beethoven%29_012b.html" title="Missa Solemnis (Beethoven)">Missa Solemnis</a></i> de Beethoven, <i><a href="../../../../articles/u/n/_/Un_requiem_allemand.html" title="Un requiem allemand">Un requiem allemand</a></i> de <a href="../../../../articles/b/r/a/Brahms.html" class="mw-redirect" title="Brahms">Brahms</a>).</p>
<p><b>Dans l'ordre alphabétique</b> (liste exhaustive / en gras ses compositeurs de prédilection)&#160;:</p>
<p>Albinoni, Bach, Balakirev, Bartok, <b>Beethoven</b>, Berg, Berlioz, Bizet, Boccherini, Borodine, <b>Brahms</b>, Britten, <b>Bruckner</b>, Chopin, Chostakovitch, Corelli, <b>Debussy</b>, Délibes, Dvorak, Franck, Grieg, Haydn, Hindemith, Honegger, Humperdinck, Lehar, Leoncavallo, Liszt, Locatelli, Mahler, Manfredini, Mascagni, Mendelssohn-Bartholdy, Moussorgski, <b>Mozart</b>, Nielsen, Offenbach, Orff, Pachelbel, Pizzetti, Ponchielli, Prokofiev, <b>Puccini</b>, <b>Rachmaninov</b>, Ravel, Respighi, Reznicek, Rimski-Korsakov, Rossini, Roussel, Saint-Saëns, Franz Schmidt, Schönberg, Schubert, Schumann, <b>Sibelius</b>, Smetana, Johann Strauss père, Johann Strauss fils, Joseph Strauss, <b>Richard Strauss</b>, Stravinsky, <b>Tchaïkovski</b>, Torelli, Vaughan Williams, <b>Verdi</b>, von Suppé, Vivaldi, <b>Wagner</b>, Weber et Webern.</p>
<p><a name="Carri.C3.A8re" id="Carri.C3.A8re"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html" title="Modifier la section&#160;: Carrière">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Carrière</span></h2>
<div class="plainlinks bandeau-niveau-modere bandeau">
<table style="background-color:transparent">
<tr>
<td class="bandeau-icone">
<div style="width:45px; text-align:center"><a href="../../../../articles/l/i/s/Image%7EListe.png_887e.html" class="image" title="Liste.png"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/d/d3/Liste.png/35px-Liste.png" width="35" height="35" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div class="bandeau-titre"><strong>Cet article ou cette section contient une ou plusieurs <a href="../../../../articles/l/i/s/Wikip%C3%A9dia%7EListe_2c59.html" title="Wikipédia:Liste">listes</a>.</strong></div>
<div class="bandeau-texte">Ces listes gagneraient à être rédigées sous forme de paragraphes synthétiques.</div>
</td>
</tr>
</table>
</div>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/1/9/2/1929.html" title="1929">1929</a>&#160;: remarqué en dirigeant <a href="../../../../articles/p/i/o/Piotr_Ilitch_Tcha%C3%AFkovski_2d1d.html" title="Piotr Ilitch Tchaïkovski">Tchaïkovski</a> et <a href="../../../../articles/r/i/c/Richard_Strauss_08d4.html" title="Richard Strauss">Richard Strauss</a> à <a href="../../../../articles/s/a/l/Salzbourg.html" title="Salzbourg">Salzbourg</a>, puis à <a href="../../../../articles/u/l/m/Ulm.html" title="Ulm">Ulm</a></li>
<li><a href="../../../../articles/m/a/r/Mars_%28mois%29.html" title="Mars (mois)">Mars</a> <a href="../../../../articles/1/9/3/1935.html" title="1935">1935</a>&#160;: adhère au <a href="../../../../articles/p/a/r/Parti_nazi.html" class="mw-redirect" title="Parti nazi">Parti nazi</a>.</li>
<li><a href="../../../../articles/1/9/3/1938.html" title="1938">1938</a>&#160;: consacré par la presse du <a href="../../../../articles/t/r/o/Troisi%C3%A8me_Reich_8921.html" title="Troisième Reich">Troisième Reich</a>. Article&#160;: <i><span class="lang-de" lang="de" dir="ltr" xml:lang="de">das Wunder Karajan</span></i> (le miracle Karajan). Devient un pion utilisé contre <a href="../../../../articles/w/i/l/Wilhelm_Furtw%C3%A4ngler_2651.html" title="Wilhelm Furtwängler">Wilhelm Furtwängler</a> dans la guerre culturelle interne qui oppose <a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Goebbels_d1dd.html" title="Joseph Goebbels">Joseph Goebbels</a> à <a href="../../../../articles/g/o/e/Goering.html" class="mw-redirect" title="Goering">Goering</a> pour le contrôle du monde musical allemand&#160;; Goebbels soutenant l'orchestre philharmonique et Goering l'opéra national (<i><span class="lang-de" lang="de" dir="ltr" xml:lang="de">Staatsoper</span></i>).</li>
<li><a href="../../../../articles/1/9/3/1939.html" title="1939">1939</a>&#160;: est interdit par Hitler de diriger à <a href="../../../../articles/b/a/y/Bayreuth.html" title="Bayreuth">Bayreuth</a> après avoir perdu le fil des <a href="../../../../articles/l/e/s/Les_Ma%C3%AEtres_Chanteurs_de_Nuremberg_4778.html" title="Les Maîtres Chanteurs de Nuremberg">Maîtres Chanteurs</a> qu'il dirigeait sans livret lors d'une représentation pour les monarques yougoslaves. Il continue comme maître du Staatskapelle de l'Opéra à <a href="../../../../articles/b/e/r/Berlin.html" title="Berlin">Berlin</a>. Il devient le protégé de <a href="../../../../articles/h/e/r/Hermann_G%C3%B6ring_6dc0.html" title="Hermann Göring">Hermann Göring</a>. Il sera mandaté par Hitler pour célébrer la chute de Paris par une représentation de <i><a href="../../../../articles/t/r/i/Tristan_et_Isolde_4d44.html" title="Tristan et Isolde">Tristan et Isolde</a></i> (avec <a href="../../../../articles/g/e/r/Germaine_Lubin_fe78.html" title="Germaine Lubin">Germaine Lubin</a>) en présence des notables nazis et de <a href="../../../../articles/w/i/n/Winifred_Wagner_3240.html" title="Winifred Wagner">Winifred Wagner</a>.</li>
<li><a href="../../../../articles/1/9/4/1947.html" title="1947">1947</a>&#160;: est "<a href="../../../../articles/d/%C3%A9/n/D%C3%A9nazification.html" title="Dénazification">dénazifié</a>" par les Alliés et pris sous contrat par <a href="../../../../articles/w/a/l/Walter_Legge_543a.html" title="Walter Legge">Walter Legge</a></li>
<li><a href="../../../../articles/1/9/4/1948.html" title="1948">1948</a>&#160;: devient chef d'orchestre permanent du <a href="../../../../articles/p/h/i/Philharmonia_Orchestra_22c9.html" class="mw-redirect" title="Philharmonia Orchestra">Philharmonia Orchestra</a> (Londres)</li>
<li><a href="../../../../articles/1/9/5/1955.html" title="1955">1955</a> - <a href="../../../../articles/1/9/8/1989.html" title="1989">1989</a>&#160;: élu chef à vie de l'<a href="../../../../articles/o/r/c/Orchestre_philharmonique_de_Berlin_79d6.html" title="Orchestre philharmonique de Berlin">Orchestre philharmonique de Berlin</a></li>
<li><a href="../../../../articles/1/9/5/1956.html" title="1956">1956</a> - <a href="../../../../articles/1/9/6/1964.html" title="1964">1964</a>&#160;: directeur artistique de l’<a href="../../../../articles/o/p/%C3%A9/Op%C3%A9ra_d%27%C3%89tat_de_Vienne_9763.html" title="Opéra d'État de Vienne">Opéra d’État de Vienne</a> succédant à <a href="../../../../articles/k/a/r/Karl_B%C3%B6hm_a4ec.html" title="Karl Böhm">Karl Böhm</a></li>
<li><a href="../../../../articles/1/9/6/1967.html" title="1967">1967</a>&#160;: prend la direction du <a href="../../../../articles/f/e/s/Festival_de_Salzbourg_1441.html" title="Festival de Salzbourg">Festival de Salzbourg</a>. Enregistrement (jusqu'en 1971) d'un <a href="../../../../articles/a/n/n/Anneau_du_Nibelung_83e0.html" title="Anneau du Nibelung">Ring</a> qui fait date par son parti-pris de transparence sonore et de légèreté orchestrale.</li>
<li><a href="../../../../articles/1/9/6/1969.html" title="1969">1969</a> - <a href="../../../../articles/1/9/7/1971.html" title="1971">1971</a>&#160;: Directeur artistique de l'<a href="../../../../articles/o/r/c/Orchestre_de_Paris_6d2f.html" title="Orchestre de Paris">Orchestre de Paris</a></li>
<li><a href="../../../../articles/1/9/7/1973.html" title="1973">1973</a>&#160;: crée le <a href="../../../../articles/f/e/s/Festival_de_P%C3%A2ques_de_Salzbourg_9af8.html" title="Festival de Pâques de Salzbourg">Festival de Pâques de Salzbourg</a></li>
<li><a href="../../../../articles/1/9/7/1977.html" title="1977">1977</a> - <a href="../../../../articles/1/9/8/1989.html" title="1989">1989</a>&#160;: retour à Vienne après la brouille de mai 1964. Il n'y fut plus jamais directeur, mais chef invité</li>
<li>à partir de <a href="../../../../articles/1/9/8/1982.html" title="1982">1982</a>&#160;: rapports de plus en plus tendus avec «&#160;ses&#160;» musiciens de Berlin. Karajan va de plus en plus souvent diriger à Vienne.</li>
<li><a href="../../../../articles/1/9/8/1987.html" title="1987">1987</a>&#160;: <a href="../../../../articles/c/o/n/Concert_du_Nouvel_An_%C3%A0_Vienne_3f7b.html" title="Concert du Nouvel An à Vienne">Concert du Nouvel An</a> (<i><span class="lang-de" lang="de" dir="ltr" xml:lang="de">Neujahrskonzert</span></i>) au <i><span class="lang-de" lang="de" dir="ltr" xml:lang="de"><a href="../../../../articles/m/u/s/Musikverein.html" class="mw-redirect" title="Musikverein">Musikverein</a></span></i> de Vienne avec <a href="../../../../articles/k/a/t/Kathleen_Battle_1a20.html" title="Kathleen Battle">Kathleen Battle</a> (<a href="../../../../articles/s/o/p/Soprano.html" title="Soprano">soprano</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/1/9/8/1988.html" title="1988">1988</a>&#160;: dernier concert parisien au <a href="../../../../articles/t/h/%C3%A9/Th%C3%A9%C3%A2tre_des_Champs-Elys%C3%A9es_3100.html" class="mw-redirect" title="Théâtre des Champs-Elysées">Théâtre des Champs-Elysées</a> (Paris). Programme <a href="../../../../articles/s/c/h/Sch%C3%B6nberg.html" title="Schönberg">Schönberg</a> et <a href="../../../../articles/b/r/a/Brahms.html" class="mw-redirect" title="Brahms">Brahms</a>.</li>
<li><a href="../../../../articles/1/9/8/1989.html" title="1989">1989</a>&#160;: démissionne de l'Orchestre philharmonique de Berlin. Derniers enregistrements&#160;: le <a href="../../../../articles/c/o/n/Concerto_pour_piano_n%C2%B0_1_de_Tcha%C3%AFkovski_c143.html" title="Concerto pour piano n° 1 de Tchaïkovski">Concerto pour piano n° 1</a> de <a href="../../../../articles/p/i/o/Piotr_Ilitch_Tcha%C3%AFkovski_2d1d.html" title="Piotr Ilitch Tchaïkovski">Tchaïkovski</a> avec <a href="../../../../articles/i/e/v/Ievgueni_Kissine_ea1c.html" title="Ievgueni Kissine">Evgueny Kissin</a> au <a href="../../../../articles/p/i/a/Piano.html" title="Piano">piano</a> et l'<a href="../../../../articles/o/r/c/Orchestre_philharmonique_de_Berlin_79d6.html" title="Orchestre philharmonique de Berlin">Orchestre philharmonique de Berlin</a> lors de l'ouverture du Festival de Berlin et la <a href="../../../../articles/s/y/m/Symphonie_n%C2%B0_7_d%27Anton_Bruckner_ab9c.html" title="Symphonie n° 7 d'Anton Bruckner">Symphonie n° 7</a> de <a href="../../../../articles/a/n/t/Anton_Bruckner_e2ed.html" title="Anton Bruckner">Bruckner</a>, avec l'<a href="../../../../articles/o/r/c/Orchestre_philharmonique_de_Vienne_0094.html" title="Orchestre philharmonique de Vienne">orchestre philharmonique de Vienne</a> (<a href="../../../../articles/d/e/u/Deutsche_Grammophon_4e55.html" class="mw-redirect" title="Deutsche Grammophon">DG</a>).</li>
</ul>
<p><a name="Adaptation_de_l.E2.80.99hymne_europ.C3.A9en" id="Adaptation_de_l.E2.80.99hymne_europ.C3.A9en"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html" title="Modifier la section&#160;: Adaptation de l’hymne européen">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Adaptation de l’hymne européen</span></h3>
<p>L'<a href="../../../../articles/s/y/m/Symphonie_n%C2%B0_9_de_Beethoven_e899.html" title="Symphonie n° 9 de Beethoven">introduction instrumentale de l'<i>Ode à la joie</i></a> a été adoptée en 1972 par le <a href="../../../../articles/c/o/n/Conseil_de_l%27Europe_61f1.html" title="Conseil de l'Europe">Conseil de l'Europe</a> comme hymne de l'<a href="../../../../articles/u/n/i/Union_europ%C3%A9enne.html" title="Union européenne">Union européenne</a>, puis en 1985 comme hymne officiel par les chefs d'État et de gouvernement de l'Union. L'interprétation officielle fut confiée à Herbert von Karajan qui en réalisa trois arrangements&#160;: un pour piano, un autre pour instruments à vent et un troisième pour orchestre symphonique.</p>
<p><a name="C.C3.B4te_d.27Azur" id="C.C3.B4te_d.27Azur"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html" title="Modifier la section&#160;: Côte d'Azur">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Côte d'Azur</span></h2>
<p>Karajan avait ses habitudes sur la <a href="../../../../articles/c/%C3%B4/t/C%C3%B4te_d%27Azur_b805.html" title="Côte d'Azur">Côte d'Azur</a>. C'est d'ailleurs à <a href="../../../../articles/s/a/i/Saint-Tropez_6247.html" title="Saint-Tropez">Saint-Tropez</a>, début 1957, qu'il rencontre Eliette Mouret, un mannequin de 17 ans, originaire de <a href="../../../../articles/m/o/l/Mollans-sur-Ouv%C3%A8ze_3905.html" title="Mollans-sur-Ouvèze">Mollans-sur-Ouvèze</a> (Drôme), qui devient sa troisième épouse le 18 octobre 1958, le jour des 19 ans de cette dernière. Il acquit la villa "La Palme" en bord de mer au Cap de Saint-Tropez, à l'entrée de la baie des Canoubiers, où ses voiliers successifs étaient amarrés&#160;: les <i>Helisara</i> sur lesquels il <a href="../../../../articles/s/k/i/Skipper.html" title="Skipper">participa</a> à de nombreuses régates.</p>
<p>La complicité entre le musicien et la mer remonte à sa prime enfance<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1" title=""><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> et, dès 1938, il faisait l’acquisition de son premier voilier, <i>Karajanides</i>. En 1967, il lançait le premier des six <i><b>Helisara</b></i> qui marqueront sa vie. Ce nom est en fait un acronyme fabriqué à partir des initiales de son propre prénom, de celui de son épouse et de ses deux filles&#160;: (<b>H</b>)erbert, (<b>El</b>)iette, (<b>Is</b>)abel et (<b>Ara</b>)bel. Cinq voiliers porteront ce nom jusqu’a <i>Helisara VI</i>, un maxi de 24 mètres, à bord duquel le Maître remporta de nombreuses régates.</p>
<p>Il installa à <a href="../../../../articles/m/o/n/Monaco.html" title="Monaco">Monaco</a> sa maison d'édition, <i>Télémondial</i>, qui réalisa les premiers <a href="../../../../articles/d/v/d/DVD_1991.html" title="DVD">vidéo-disques</a> importants de l'histoire de la <a href="../../../../articles/v/i/d/Vid%C3%A9o.html" title="Vidéo">vidéo</a> contemporaine<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2" title=""><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p>
<p><a name="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences" id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html" title="Modifier la section&#160;: Notes et références">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Notes et références</span></h2>
<div style="font-size: 85%">
<ol class="references">
<li id="cite_note-0"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-0" title="">↑</a></span> Entretien avec René Koering et <a href="../../../../articles/p/h/i/Philippe_Caloni_9d98.html" title="Philippe Caloni">Philippe Caloni</a>, 23/06/79, France Musique, archives de l'INA.</li>
<li id="cite_note-1"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-1" title="">↑</a></span> Denis Van den Brink, «&#160;Des Voiles de St Tropez très sportives&#160;!&#160;», 6 octobre 2007, dans <a href="http://www.adonnante.com/article,7202,fr,Des-Voiles-de-St-Tropez-tres-sportvesf--" class="external text" title="http://www.adonnante.com/article,7202,fr,Des-Voiles-de-St-Tropez-tres-sportvesf--" rel="nofollow">www.adonnante.com</a></li>
<li id="cite_note-2"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-2" title="">↑</a></span> André Peyregne, «&#160;La belle histoire d'Herbert von Karajan et de la Côte d'Azur&#160;», dans <i>Nice-Matin</i>, 5 avril 2008</li>
</ol>
</div>
<p><a name="Voir_aussi" id="Voir_aussi"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html" title="Modifier la section&#160;: Voir aussi">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Voir aussi</span></h2>
<p><a name="Bibliographie" id="Bibliographie"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html" title="Modifier la section&#160;: Bibliographie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Bibliographie</span></h3>
<ul>
<li>Richard Osborne, <i>Une vie pour la musique</i>, L'Archipel, 1999. <a href="../../../../articles/o/u/v/Special%7EOuvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence_2841871894_cf66.html" class="internal">ISBN 2-841871894</a></li>
<li>Bruno Streiff, <i>Karajan, le chef d'orchestre</i>, <a href="http://www.editions-complicites.com/index.asp?navig=livre&amp;no=12" class="external text" title="http://www.editions-complicites.com/index.asp?navig=livre&amp;no=12" rel="nofollow">Éditions Complicités</a>, 2003.</li>
<li>Peter Uehling, <i>Karajan. Une biographie</i>, Éditions Hermann, 2008.</li>
</ul>
<p><a name="Vid.C3.A9ographie" id="Vid.C3.A9ographie"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html" title="Modifier la section&#160;: Vidéographie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Vidéographie</span></h3>
<ul>
<li><i>Herbert Von Karajan in rehearsal and performance (1965 (Schumann), 1966 (Beethoven))</i>, réalisation <a href="../../../../articles/h/e/n/Henri-Georges_Clouzot_0664.html" title="Henri-Georges Clouzot">Henri-Georges Clouzot</a>, DVD Unitel, 2006</li>
<li>Franck Chaudemanche, «&#160;Karajan intime&#160;», documentaire TV, 55 mn, France, 2008</li>
</ul>
<p><a name="Articles_connexes" id="Articles_connexes"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html" title="Modifier la section&#160;: Articles connexes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Articles connexes</span></h3>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/o/r/c/Orchestre_philharmonique_de_Berlin_79d6.html" title="Orchestre philharmonique de Berlin">Orchestre philharmonique de Berlin</a></li>
<li><a href="../../../../articles/o/r/c/Orchestre_symphonique_de_Vienne_89c4.html" title="Orchestre symphonique de Vienne">Orchestre symphonique de Vienne</a></li>
<li><a href="../../../../articles/o/p/%C3%A9/Op%C3%A9ra_d%27%C3%89tat_de_Vienne_9763.html" title="Opéra d'État de Vienne">Opéra d'État de Vienne</a></li>
<li><a href="../../../../articles/p/h/i/Philharmonia_Orchestra_22c9.html" class="mw-redirect" title="Philharmonia Orchestra">Philharmonia Orchestra</a></li>
<li><a href="../../../../articles/o/r/c/Orchestre_de_Paris_6d2f.html" title="Orchestre de Paris">Orchestre de Paris</a></li>
</ul>
<p><a name="Liens_externes" id="Liens_externes"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html" title="Modifier la section&#160;: Liens externes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Liens externes</span></h3>
<ul>
<li><a href="http://www.resmusica.com/dossier_26_centenaire_les_100_ans_de_karajan.html" class="external text" title="http://www.resmusica.com/dossier_26_centenaire_les_100_ans_de_karajan.html" rel="nofollow">Dossier (en français) centenaire d'Herbert von Karajan sur ResMusica.com</a></li>
<li><a href="http://www.karajan.co.uk/sitemap.html" class="external text" title="http://www.karajan.co.uk/sitemap.html" rel="nofollow">Page dédiée (en anglais) avec liste exhaustive des concerts donnés et des orchestres dirigés</a></li>
<li><a href="http://www.karajan.org/" class="external text" title="http://www.karajan.org/" rel="nofollow">Centre Herbert von Karajan</a></li>
</ul>
<p><br /></p>
<table rules="all" align="center" cellpadding="2" border="1" style="width:80%; clear:both; margin:0.5em auto; background-color:#f7f8ff; border:1px solid #aaa;border-collapse: collapse;font-size: 95%;">
<tr>
<th scope="col" width="30%" align="center" style="font-weight: normal">Précédé par</th>
<th scope="col" width="40%" align="center">Herbert von Karajan</th>
<th scope="col" width="30%" align="center" style="font-weight: normal">Suivi par</th>
</tr>
<tr>
<td align="center" bgcolor="#FFFFFF"><b><a href="../../../../articles/h/a/n/Hans_Swarowsky_5f1c.html" title="Hans Swarowsky">Hans Swarowsky</a></b></td>
<td align="center" bgcolor="#F0F8FF" style="padding:1px">
<table width="100%" align="center" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="background-color:transparent;padding-top:3px">
<tr>
<td align="center" style="vertical-align:bottom"><b><a href="../../../../articles/o/r/c/Orchestre_symphonique_de_Vienne_89c4.html" title="Orchestre symphonique de Vienne">Chef principal, Orchestre symphonique de Vienne</a></b></td>
</tr>
<tr>
<td align="center" style="vertical-align:top">1948–1960</td>
</tr>
</table>
</td>
<td align="center" bgcolor="#FFFFFF"><b><a href="../../../../articles/w/o/l/Wolfgang_Sawallisch_a4e5.html" title="Wolfgang Sawallisch">Wolfgang Sawallisch</a></b></td>
</tr>
<tr>
<td align="center" bgcolor="#FFFFFF"><b><a href="../../../../articles/w/i/l/Wilhelm_Furtw%C3%A4ngler_2651.html" title="Wilhelm Furtwängler">Wilhelm Furtwängler</a></b></td>
<td align="center" bgcolor="#F0F8FF" style="padding:1px">
<table width="100%" align="center" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="background-color:transparent;padding-top:3px">
<tr>
<td align="center" style="vertical-align:bottom"><b><a href="../../../../articles/o/r/c/Orchestre_philharmonique_de_Berlin_79d6.html" title="Orchestre philharmonique de Berlin">Directeur musical, Orchestre philharmonique de Berlin</a></b></td>
</tr>
<tr>
<td align="center" style="vertical-align:top">1954–1989</td>
</tr>
</table>
</td>
<td align="center" bgcolor="#FFFFFF"><b><a href="../../../../articles/c/l/a/Claudio_Abbado_ee1d.html" title="Claudio Abbado">Claudio Abbado</a></b></td>
</tr>
<tr>
<td align="center" bgcolor="#FFFFFF"><b><a href="../../../../articles/k/a/r/Karl_B%C3%B6hm_a4ec.html" title="Karl Böhm">Karl Böhm</a></b></td>
<td align="center" bgcolor="#F0F8FF" style="padding:1px">
<table width="100%" align="center" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="background-color:transparent;padding-top:3px">
<tr>
<td align="center" style="vertical-align:bottom"><b><a href="../../../../articles/o/p/%C3%A9/Op%C3%A9ra_d%27%C3%89tat_de_Vienne_9763.html" title="Opéra d'État de Vienne">Directeur musical, Opéra d'État de Vienne</a></b></td>
</tr>
<tr>
<td align="center" style="vertical-align:top">1956–1964</td>
</tr>
</table>
</td>
<td align="center" bgcolor="#FFFFFF"><b><a href="../../../../articles/e/g/o/Egon_Hilbert_b705.html" title="Egon Hilbert">Egon Hilbert</a></b></td>
</tr>
<tr>
<td align="center" bgcolor="#FFFFFF"><b><a href="../../../../articles/c/h/a/Charles_M%C3%BCnch_8420.html" title="Charles Münch">Charles Münch</a></b></td>
<td align="center" bgcolor="#F0F8FF" style="padding:1px">
<table width="100%" align="center" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="background-color:transparent;padding-top:3px">
<tr>
<td align="center" style="vertical-align:bottom"><b><a href="../../../../articles/o/r/c/Orchestre_de_Paris_6d2f.html" title="Orchestre de Paris">Conseiller musical, Orchestre de Paris</a></b></td>
</tr>
<tr>
<td align="center" style="vertical-align:top">1969–1971</td>
</tr>
</table>
</td>
<td align="center" bgcolor="#FFFFFF"><b><a href="../../../../articles/g/e/o/Georg_Solti_d10e.html" title="Georg Solti">Georg Solti</a></b></td>
</tr>
<tr>
<td align="center" bgcolor="#FFFFFF"><b><a href="../../../../articles/m/s/t/Mstislav_Rostropovitch_1a89.html" title="Mstislav Rostropovitch">Mstislav Rostropovitch</a></b></td>
<td align="center" bgcolor="#FFFFE0" style="padding:1px">
<table width="100%" align="center" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="background-color:transparent;padding-top:3px">
<tr>
<td align="center" style="vertical-align:bottom"><b><a href="../../../../articles/p/r/i/Prix_Ernst_von_Siemens_1c82.html" title="Prix Ernst von Siemens">Prix Ernst von Siemens</a></b></td>
</tr>
<tr>
<td align="center" style="vertical-align:top">1977</td>
</tr>
</table>
</td>
<td align="center" bgcolor="#FFFFFF"><b><a href="../../../../articles/r/u/d/Rudolf_Serkin_3334.html" title="Rudolf Serkin">Rudolf Serkin</a></b></td>
</tr>
</table>
<ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail">
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/v/i/o/Image%7EViola_d%27amore2.png_9338.html" class="image" title="Icône du portail de la musique classique"><img alt="Icône du portail de la musique classique" src="../../../../images/shared/thumb/b/bd/Viola_d'amore2.png/30px-Viola_d'amore2.png" width="30" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/m/u/s/Portail%7EMusique_classique_3859.html" title="Portail:Musique classique">Portail de la musique classique</a></span></span></li>
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/f/l/a/Image%7EFlag_of_Austria.svg_44c7.html" class="image" title="Icône du portail de l’Autriche"><img alt="Icône du portail de l’Autriche" src="../../../../images/shared/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/36px-Flag_of_Austria.svg.png" width="36" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/a/u/t/Portail%7EAutriche_ae09.html" title="Portail:Autriche">Portail de l’Autriche</a></span></span></li>
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/a/n/c/Image%7EAnchor.svg_7c6a.html" class="image" title="Icône du portail du monde maritime"><img alt="Icône du portail du monde maritime" src="../../../../images/shared/thumb/8/80/Anchor.svg/24px-Anchor.svg.png" width="24" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/m/a/r/Portail%7EMaritime_d180.html" title="Portail:Maritime">Portail du monde maritime</a></span></span></li>
</ul>
<p><span id="ADQ-interwiki-zh" style="display:none;" class="AdQ"></span></p>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 1350/1000000
Post-expand include size: 14010/2048000 bytes
Template argument size: 2873/2048000 bytes
Expensive parser function count: 0/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/c/h/e/Cat%C3%A9gorie%7EChef_d%27orchestre_4eb5.html" title="Catégorie:Chef d'orchestre">Chef d'orchestre</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/c/h/e/Cat%C3%A9gorie%7EChef_d%27orchestre_autrichien_a138.html" title="Catégorie:Chef d'orchestre autrichien">Chef d'orchestre autrichien</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/n/a/i/Cat%C3%A9gorie%7ENaissance_en_1908_215b.html" title="Catégorie:Naissance en 1908">Naissance en 1908</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/d/%C3%A9/c/Cat%C3%A9gorie%7ED%C3%A9c%C3%A8s_en_1989_de3c.html" title="Catégorie:Décès en 1989">Décès en 1989</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/s/k/i/Cat%C3%A9gorie%7ESkipper_4a6f.html" title="Catégorie:Skipper">Skipper</a></span></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/a/r/t/Cat%C3%A9gorie%7EArticle_%C3%A0_d%C3%A9lister_4502.html" title="Catégorie:Article à délister">Article à délister</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/p/o/r/Cat%C3%A9gorie%7EPortail%7EMusique_Articles_li%C3%A9s_8f6c.html" title="Catégorie:Portail:Musique/Articles liés">Portail:Musique/Articles liés</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       	       ><a href="../../../../articles/h/e/r/Discuter%7EHerbert_von_Karajan_c030.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Herbert_von_Karajan">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	<div id="p-lang" class="portlet">
	  <h5>Autres langues</h5>
	  <div class="pBody">
	    <ul>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../bg/articles/%D1%85/%D0%B5/%D1%80/%D0%A5%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82_%D1%84%D0%BE%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%8F%D0%BD_3b2b.html">Български</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ca/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Català</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../cs/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Česky</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../da/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Dansk</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../de/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Deutsch</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../el/articles/%CF%87/%CE%AD/%CF%81/%CE%A7%CE%AD%CF%81%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CF%84_%CF%86%CE%BF%CE%BD_%CE%9A%CE%AC%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CE%BD_d951.html">Ελληνικά</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../en/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../es/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Español</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../fa/articles/%D9%87/%D8%B1/%D8%A8/%D9%87%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%81%D9%88%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86.html">فارسی</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../fi/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Suomi</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../gl/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Galego</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../he/articles/%D7%94/%D7%A8/%D7%91/%D7%94%D7%A8%D7%91%D7%A8%D7%98_%D7%A4%D7%95%D7%9F_%D7%A7%D7%90%D7%A8%D7%90%D7%99%D7%99%D7%9F.html">עברית</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../hu/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Magyar</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../is/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Íslenska</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../it/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Italiano</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ja/articles/%E3%83%98/%E3%83%AB/%E3%83%99/%E3%83%98%E3%83%AB%E3%83%99%E3%83%AB%E3%83%88%E3%83%BB%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%AB%E3%83%A9%E3%83%A4%E3%83%B3.html">日本語</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ko/articles/%ED%97%A4/%EB%A5%B4/%EB%B2%A0/%ED%97%A4%EB%A5%B4%EB%B2%A0%EB%A5%B4%ED%8A%B8_%ED%8F%B0_%EC%B9%B4%EB%9D%BC%EC%96%80.html">한국어</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../lv/articles/h/e/r/Herberts_fon_Karajans_7d23.html">Latviešu</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../nl/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Nederlands</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../no/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">‪Norsk (bokmål)‬</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pl/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Polski</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pt/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Português</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ro/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Română</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../roa-rup/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Armãneashce</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ru/articles/%D0%BA/%D0%B0/%D1%80/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%8F%D0%BD%2C_%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82_%D1%84%D0%BE%D0%BD_beb7.html">Русский</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sh/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Srpskohrvatski / Српскохрватски</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../simple/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Simple English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sr/articles/%D1%85/%D0%B5/%D1%80/%D0%A5%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82_%D1%84%D0%BE%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%98%D0%B0%D0%BD_a8b5.html">Српски / Srpski</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sv/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Svenska</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../tr/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Türkçe</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../uk/articles/%D0%BA/%D0%B0/%D1%80/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%8F%D0%BD_%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82_%D1%84%D0%BE%D0%BD_7c02.html">Українська</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../war/articles/h/e/r/Herbert_von_Karajan_296a.html">Winaray</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../zh/articles/%E8%B5%AB/%E4%BC%AF/%E7%89%B9/%E8%B5%AB%E4%BC%AF%E7%89%B9%C2%B7%E5%86%AF%C2%B7%E5%8D%A1%E6%8B%89%E6%89%AC.html">中文</a>
	      </li>
	      	    </ul>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 16 juin 2008 à 13:06 par Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia. Basé sur le travail de Utilisateur(s) Rozsavolgyi, <a href="../../../../articles/c/h/e/Utilisateur%7ECHEFALAIN_2fe8.html" title="Utilisateur:CHEFALAIN">CHEFALAIN</a>, <a href="../../../../articles/y/v/e/Utilisateur%7EYves-Laurent_d0d2.html" title="Utilisateur:Yves-Laurent">Yves-Laurent</a>, Patrick tours, <a href="../../../../articles/s/o/s/Utilisateur%7ESosak_fr_dec6.html" title="Utilisateur:Sosak fr">Sosak fr</a>, <a href="../../../../articles/v/a/n/Utilisateur%7EVan_Rijn_7959.html" title="Utilisateur:Van Rijn">Van Rijn</a>, <a href="../../../../articles/k/i/r/Utilisateur%7EKirtap_8c2d.html" title="Utilisateur:Kirtap">Kirtap</a>, <a href="../../../../articles/d/u/m/Utilisateur%7EDumZiBoT_1015.html" title="Utilisateur:DumZiBoT">DumZiBoT</a>, <a href="../../../../articles/k/a/s/Utilisateur%7EKasos_48fb.html" title="Utilisateur:Kasos">Kasos</a>, <a href="../../../../articles/a/r/o/Utilisateur%7EAroche_6c58.html" title="Utilisateur:Aroche">Aroche</a>, <a href="../../../../articles/v/l/a/Utilisateur%7EVlaam_924e.html" title="Utilisateur:Vlaam">Vlaam</a>, <a href="../../../../articles/a/l/e/Utilisateur%7EAlecs.bot_6f7d.html" title="Utilisateur:Alecs.bot">Alecs.bot</a>, <a href="../../../../articles/p/h/e/Utilisateur%7EPhe_0278.html" title="Utilisateur:Phe">Phe</a>, <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>, <a href="../../../../articles/k/r/o/Utilisateur%7EKropotkine_113_e773.html" title="Utilisateur:Kropotkine 113">Kropotkine 113</a>, <a href="../../../../articles/h/2/o/Utilisateur%7EH2O_e144.html" title="Utilisateur:H2O">H2O</a>, <a href="../../../../articles/g/r/a/Utilisateur%7EGracchusB_2967.html" title="Utilisateur:GracchusB">GracchusB</a>, <a href="../../../../articles/r/o/b/Utilisateur%7ERobotQuistnix_d78e.html" title="Utilisateur:RobotQuistnix">RobotQuistnix</a>, <a href="../../../../articles/l/y/k/Utilisateur%7ELykos_099c.html" title="Utilisateur:Lykos">Lykos</a>, <a href="../../../../articles/o/r/d/Utilisateur%7EOrdinateur_e79f.html" title="Utilisateur:Ordinateur">Ordinateur</a>, <a href="../../../../articles/e/t/e/Utilisateur%7EEtelan_8ae0.html" title="Utilisateur:Etelan">Etelan</a>, <a href="../../../../articles/b/o/t/Utilisateur%7EBOTarate_7ade.html" title="Utilisateur:BOTarate">BOTarate</a>, <a href="../../../../articles/o/l/l/Utilisateur%7EOllamh_5bf0.html" title="Utilisateur:Ollamh">Ollamh</a>, <a href="../../../../articles/l/e/c/Utilisateur%7ELechat_8167.html" title="Utilisateur:Lechat">Lechat</a>, <a href="../../../../articles/t/u/r/Utilisateur%7ETurb_2d18.html" title="Utilisateur:Turb">Turb</a>, <a href="../../../../articles/h/a/u/Utilisateur%7EHautbois_82c3.html" title="Utilisateur:Hautbois">Hautbois</a>, <a href="../../../../articles/o/k/b/Utilisateur%7EOKBot_56a4.html" title="Utilisateur:OKBot">OKBot</a>, <a href="../../../../articles/b/o/b/Utilisateur%7EBob08_5a46.html" title="Utilisateur:Bob08">Bob08</a>, <a href="../../../../articles/l/o/u/Utilisateur%7ELouperibot_13b7.html" title="Utilisateur:Louperibot">Louperibot</a>, <a href="../../../../articles/s/2E/c/Utilisateur%7ES.Camus_828f.html" title="Utilisateur:S.Camus">S.Camus</a>, <a href="../../../../articles/j/a/n/Utilisateur%7EJAnDbot_ea65.html" title="Utilisateur:JAnDbot">JAnDbot</a>, <a href="../../../../articles/n/i/c/Utilisateur%7ENicoV_cb3c.html" title="Utilisateur:NicoV">NicoV</a>, <a href="../../../../articles/j/s/d/Utilisateur%7EJSDX_d714.html" title="Utilisateur:JSDX">JSDX</a>, <a href="../../../../articles/v/i/n/Utilisateur%7EVincent_Lextrait_7373.html" title="Utilisateur:Vincent Lextrait">Vincent Lextrait</a>, <a href="../../../../articles/m/m/b/Utilisateur%7EMMBot_510c.html" title="Utilisateur:MMBot">MMBot</a>, <a href="../../../../articles/b/e/r/Utilisateur%7EBernard_Perthuis_6c63.html" title="Utilisateur:Bernard Perthuis">Bernard Perthuis</a>, <a href="../../../../articles/s/7/1/Utilisateur%7ES711_1792.html" title="Utilisateur:S711">S711</a>, <a href="../../../../articles/t/h/i/Utilisateur%7EThijs%21bot_c2d6.html" title="Utilisateur:Thijs!bot">Thijs!bot</a>, Pmontesd, <a href="../../../../articles/l/u/c/Utilisateur%7ELucaLuca_c788.html" title="Utilisateur:LucaLuca">LucaLuca</a>, <a href="../../../../articles/c/h/i/Utilisateur%7EChicobot_8e22.html" title="Utilisateur:Chicobot">Chicobot</a>, <a href="../../../../articles/a/s/h/Utilisateur%7EAsh_Crow_450e.html" title="Utilisateur:Ash Crow">Ash Crow</a>, <a href="../../../../articles/l/g/d/Utilisateur%7ELgd_1504.html" title="Utilisateur:Lgd">Lgd</a>, <a href="../../../../articles/p/i/e/Utilisateur%7EPierreLarcin_ed87.html" title="Utilisateur:PierreLarcin">PierreLarcin</a>, <a href="../../../../articles/p/e/m/Utilisateur%7EPemelet_d97a.html" title="Utilisateur:Pemelet">Pemelet</a>, <a href="../../../../articles/c/h/o/Utilisateur%7EChobot_0dd0.html" title="Utilisateur:Chobot">Chobot</a>, <a href="../../../../articles/d/o/c/Utilisateur%7EDocteurCosmos_10cb.html" title="Utilisateur:DocteurCosmos">DocteurCosmos</a>, <a href="../../../../articles/s/a/s/Utilisateur%7ESashatoBot_387e.html" title="Utilisateur:SashatoBot">SashatoBot</a>, <a href="../../../../articles/2E/a/n/Utilisateur%7E.anacondabot.html" title="Utilisateur:.anacondabot">.anacondabot</a>, <a href="../../../../articles/k/e/r/Utilisateur%7EKeriluamox_ad64.html" title="Utilisateur:Keriluamox">Keriluamox</a>, <a href="../../../../articles/l/i/q/Utilisateur%7ELiquid-aim-bot_78e0.html" title="Utilisateur:Liquid-aim-bot">Liquid-aim-bot</a>, <a href="../../../../articles/m/e/d/Utilisateur%7EMedBot_8f10.html" title="Utilisateur:MedBot">MedBot</a>, <a href="../../../../articles/k/o/r/Utilisateur%7EKorrigan_4cd3.html" title="Utilisateur:Korrigan">Korrigan</a>, <a href="../../../../articles/g/o/k/Utilisateur%7EGoku_9fe8.html" title="Utilisateur:Goku">Goku</a>, <a href="../../../../articles/f/r/a/Utilisateur%7EFrank_Renda_9f84.html" title="Utilisateur:Frank Renda">Frank Renda</a>, <a href="../../../../articles/l/u/d/Utilisateur%7ELudo_Th%C3%A9caire_772c.html" title="Utilisateur:Ludo Thécaire">Ludo Thécaire</a>, <a href="../../../../articles/y/u/r/Utilisateur%7EYurikBot_0f63.html" title="Utilisateur:YurikBot">YurikBot</a>, <a href="../../../../articles/m/i/k/Utilisateur%7EMikal9_b9e6.html" title="Utilisateur:Mikal9">Mikal9</a>, <a href="../../../../articles/e/s/k/Utilisateur%7EEskimbot_5ab8.html" title="Utilisateur:Eskimbot">Eskimbot</a>, <a href="../../../../articles/j/u/j/Utilisateur%7EJujuTh_27a3.html" title="Utilisateur:JujuTh">JujuTh</a>, <a href="../../../../articles/e/s/c/Utilisateur%7EEscaladix_d8c0.html" title="Utilisateur:Escaladix">Escaladix</a>, <a href="../../../../articles/j/e/f/Utilisateur%7EJef-Infojef_b31d.html" title="Utilisateur:Jef-Infojef">Jef-Infojef</a>, <a href="../../../../articles/s/t/a/Utilisateur%7EStanlekub_9f3f.html" title="Utilisateur:Stanlekub">Stanlekub</a>, Piflaser, <a href="../../../../articles/v/a/s/Utilisateur%7EVash06_87c5.html" title="Utilisateur:Vash06">Vash06</a>, <a href="../../../../articles/p/r/o/Utilisateur%7EProbot_1ba4.html" title="Utilisateur:Probot">Probot</a>, <a href="../../../../articles/f/l/a/Utilisateur%7EFlaBot_bc06.html" title="Utilisateur:FlaBot">FlaBot</a>, <a href="../../../../articles/p/i/o/Utilisateur%7EPiotr_Ilitch_Tcha%C3%AFkovski_d27a.html" title="Utilisateur:Piotr Ilitch Tchaïkovski">Piotr Ilitch Tchaïkovski</a>, <a href="../../../../articles/w/i/t/Utilisateur%7EWitoki_390f.html" title="Utilisateur:Witoki">Witoki</a>, <a href="../../../../articles/c/a/l/Utilisateur%7ECalame_3c2a.html" title="Utilisateur:Calame">Calame</a>, <a href="../../../../articles/b/a/p/Utilisateur%7EBap_35e7.html" title="Utilisateur:Bap">Bap</a>, <a href="../../../../articles/m/i/s/Utilisateur%7EMisterMatt_Bot_f0f9.html" title="Utilisateur:MisterMatt Bot">MisterMatt Bot</a>, <a href="../../../../articles/p/o/u/Utilisateur%7EPoulos_71e0.html" title="Utilisateur:Poulos">Poulos</a>, <a href="../../../../articles/p/-/e/Utilisateur%7EP-e_4cce.html" title="Utilisateur:P-e">P-e</a>, <a href="../../../../articles/n/g/u/Utilisateur%7ENguyenld_073f.html" title="Utilisateur:Nguyenld">Nguyenld</a>, <a href="../../../../articles/o/r/t/Utilisateur%7EOrthogaffe_792d.html" title="Utilisateur:Orthogaffe">Orthogaffe</a> et <a href="../../../../articles/s/t/s/Utilisateur%7ESts_beae.html" title="Utilisateur:Sts">Sts</a>.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX