Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/b/i/l/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles/b////i/l/Bilateria.html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Bilateria - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Bilateria</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <table align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color:#F6EBE4;">
<tr>
<th colspan="2" style="background:#FF9999;" align="center"><span style="position: relative; float: right;"><map name="ImageMap_3" id="ImageMap_3">
<area href="../../../../articles/l/e/c/Wikip%C3%A9dia%7ELecture_d%27une_taxobox_20a2.html" shape="rect" coords="0,0,17,17" alt="Wikipédia:Lecture d'une taxobox" title="Wikipédia:Lecture d'une taxobox" /></map></span>
<div style="position: relative;"><span style="position: relative; float: right;"><img alt="Comment lire une taxobox" src="../../../../images/shared/thumb/b/b4/Gtk-dialog-info.svg/20px-Gtk-dialog-info.svg.png" width="20" height="20" border="0" usemap="#ImageMap_3" /></span></div>
<font color="white" size="4"><b>Bilatériens</b></font></th>
</tr>
<tr>
<td colspan="2" align="center" style="padding:0px;background:pink;"><a href="../../../../articles/h/a/e/Image%7EHaeckel_Aspidonia.jpg_db0f.html" class="image" title="Planche du zoologiste Ernst Haeckel qui introduisit l'opposition entre symétries bilaterale  et radiaire dans le règne animal"><img alt="Planche du zoologiste Ernst Haeckel qui introduisit l'opposition entre symétries bilaterale  et radiaire dans le règne animal" src="../../../../images/shared/thumb/3/31/Haeckel_Aspidonia.jpg/250px-Haeckel_Aspidonia.jpg" width="250" height="355" border="0" /></a></td>
</tr>
<tr>
<th colspan="2" align="center" style="padding:1px;"><small>Planche du zoologiste <a href="../../../../articles/e/r/n/Ernst_Haeckel_ad47.html" title="Ernst Haeckel">Ernst Haeckel</a> qui<br />
introduisit l'opposition entre symétries bilaterale<br />
et radiaire dans le règne animal</small></th>
</tr>
<tr>
<th colspan="2" style="background:pink;"><a href="../../../../articles/c/l/a/Classification_classique.html" title="Classification classique">Classification classique</a></th>
</tr>
<tr>
<td><a href="../../../../articles/r/%C3%A8/g/R%C3%A8gne_%28biologie%29.html" title="Règne (biologie)">Règne</a></td>
<td><i><a href="../../../../articles/a/n/i/Animal.html" title="Animal">Animalia</a></i></td>
</tr>
<tr>
<td><a href="../../../../articles/s/o/u/Sous-r%C3%A8gne.html" title="Sous-règne">Sous-règne</a></td>
<td><i><a href="../../../../articles/e/u/m/Eumetazoa.html" title="Eumetazoa">Eumetazoa</a></i></td>
</tr>
<tr>
<th bgcolor="pink" colspan="2"><a href="../../../../articles/i/n/f/Infra-r%C3%A8gne.html" title="Infra-règne">Infra-règne</a></th>
</tr>
<tr>
<th colspan="2"><i>Bilateria</i><br />
<font color="black" size="1"><a href="../../../../articles/e/r/n/Ernst_Haeckel_ad47.html" title="Ernst Haeckel">Haeckel</a>, <a href="../../../../articles/1/8/7/1874.html" title="1874">1874</a></font></th>
</tr>
<tr>
<th style="background-color:pink;" colspan="2"><a href="../../../../articles/s/y/n/Synonymes_%28zoologie%29.html" title="Synonymes (zoologie)">Synonymes</a></th>
</tr>
<tr>
<td colspan="2"><b>Triploblastica</b> (<a href="../../../../articles/e/d/w/Edwin_Ray_Lankester_5dfc.html" title="Edwin Ray Lankester">Lankester</a>, 1877 )</td>
</tr>
<tr>
<th style="background-color:pink;" colspan="2">Taxons de rang inférieur</th>
</tr>
<tr>
<td colspan="2"><a href="../../../../articles/d/i/v/Division_%28biologie%29.html" title="Division (biologie)">Divisions</a>&#160;:
<ul>
<li>Orthonectida</li>
<li>Acoelomorpha</li>
<li><a href="../../../../articles/p/r/o/Protostomia.html" title="Protostomia">Protostomia</a></li>
<li><a href="../../../../articles/d/e/u/Deuterostomia.html" title="Deuterostomia">Deuterostomia</a></li>
</ul>
</td>
</tr>
<tr>
<th bgcolor="pink" colspan="2">Position <a href="../../../../articles/c/l/a/Classification_phylog%C3%A9n%C3%A9tique.html" title="Classification phylogénétique">phylogénétique</a></th>
</tr>
<tr>
<td colspan="2"><b>Position&#160;:</b>
<ul>
<li><strong class="selflink">Bilatériens</strong>
<ul>
<li>Orthonectides</li>
<li>Acœlomorphes</li>
<li><a href="../../../../articles/p/r/o/Protostomia.html" title="Protostomia">Protostomiens</a>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/c/h/a/Chaetognatha.html" title="Chaetognatha">Chétognathes</a>&#160;?</li>
<li><a href="../../../../articles/l/o/p/Lophotrochozoa.html" title="Lophotrochozoa">Lophotrochozoaires</a>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/e/c/t/Ectoprocta.html" title="Ectoprocta">Ectoproctes</a></li>
<li>Rhombozoaires</li>
<li><a href="../../../../articles/p/l/a/Platyzoa.html" title="Platyzoa">Platyzoaires</a></li>
<li><a href="../../../../articles/p/h/o/Phoronozoa.html" title="Phoronozoa">Phoronozoaires</a></li>
<li><a href="../../../../articles/e/u/t/Eutrochozoa.html" title="Eutrochozoa">Eutrochozoaires</a></li>
</ul>
</li>
<li><a href="../../../../articles/e/c/d/Ecdysozoa.html" title="Ecdysozoa">Ecdysozoaires</a>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/s/c/a/Scalidophora.html" title="Scalidophora">Scalidophores</a></li>
<li><a href="../../../../articles/n/e/m/Nematozoa.html" class="mw-redirect" title="Nematozoa">Nématozoaires</a></li>
<li><a href="../../../../articles/p/a/n/Panarthropoda.html" title="Panarthropoda">Panarthropodes</a></li>
</ul>
</li>
</ul>
</li>
<li><a href="../../../../articles/d/e/u/Deuterostomia.html" title="Deuterostomia">Deutérostomiens</a>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/h/e/m/Hemichordata.html" title="Hemichordata">Hémichordés</a></li>
<li><a href="../../../../articles/e/c/h/Echinodermata.html" title="Echinodermata">Échinodermes</a></li>
<li><a href="../../../../articles/c/h/o/Chordata.html" class="mw-redirect" title="Chordata">Chordés</a></li>
</ul>
</li>
</ul>
</li>
</ul>
<p><br /></p>
</td>
</tr>
<tr>
<td align="center" colspan="2" style="background:#eeeeee; padding:0 0 0 0;">
<p><small><a href="../../../../articles/w/i/k/Image%7EWikispecies-logo.svg_e815.html" class="image" title="Wikispecies-logo.svg"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/20px-Wikispecies-logo.svg.png" width="20" height="23" border="0" /></a> Retrouvez <a href="http://species.wikimedia.org/wiki/Bilateria" class="extiw" title="wikispecies:Bilateria">ce taxon</a> sur <a href="http://species.wikimedia.org/wiki/Accueil" class="extiw" title="wikispecies:Accueil">Wikispecies</a></small></p>
</td>
</tr>
<tr>
<td colspan="2" align="center" bgcolor="#EEEEEE" style="padding:3px 0px 0px 0px;"><small>Parcourez la <a href="../../../../articles/b/i/o/Portail%7EBiologie_4ad4.html" title="Portail:Biologie">biologie</a> sur Wikipédia&#160;:</small>
<table border="0" cellspacing="3" cellpadding="1" style="background:#EEEEEE;width:200px; vertical-align:middle">
<tr>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/b/i/o/Portail%7EBiologie_4ad4.html" title="Portail:Biologie"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/5/56/AlphaHelixSection_(blue).svg/20px-AlphaHelixSection_(blue).svg.png" width="20" height="6" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/z/o/o/Portail%7EZoologie_d7b1.html" title="Portail:Zoologie"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/7/75/Symbole-faune.png/20px-Symbole-faune.png" width="20" height="18" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/m/i/c/Portail%7EMicrobiologie_23c7.html" title="Portail:Microbiologie"><img alt="" src="../../../../images/local/thumb/e/ec/Salmobandeau.jpg/20px-Salmobandeau.jpg" width="20" height="17" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/c/o/n/Portail%7EConservation_de_la_nature_c970.html" title="Portail:Conservation de la nature"><img alt="" src="../../../../images/local/thumb/5/51/PCN-icone.png/20px-PCN-icone.png" width="20" height="19" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/b/o/t/Portail%7EBotanique_0e2b.html" title="Portail:Botanique"><img alt="" src="../../../../images/local/thumb/8/8b/Icone_botanique01.png/20px-Icone_botanique01.png" width="20" height="19" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/a/g/r/Portail%7EAgrop%C3%A9dia_a210.html" title="Portail:Agropédia"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/4/4c/P_agriculture.png/20px-P_agriculture.png" width="20" height="12" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/p/l/a/Portail%7EPlantes_utiles_f990.html" title="Portail:Plantes utiles"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/a/ab/Patates.jpg/20px-Patates.jpg" width="20" height="13" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/h/o/r/Portail%7EHortip%C3%A9dia_a081.html" title="Portail:Hortipédia"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/c/c3/Extracted_pink_rose.png/20px-Extracted_pink_rose.png" width="20" height="17" border="0" /></a></div>
</td>
</tr>
</table>
</td>
</tr>
</table>
<p>Les <b>bilatériens</b> (<i><b>Bilateria</b></i>) sont une des deux grandes subdivisions morphologiques et phylogénétiques des <a href="../../../../articles/e/u/m/Eum%C3%A9tazoaire.html" class="mw-redirect" title="Eumétazoaire">eumétazoaires</a> (en opposition aux <a href="../../../../articles/r/a/d/Radi%C3%A9.html" class="mw-redirect" title="Radié">radiés</a>). Ils sont caractérisés par une symétrie bilatérale à l'origine de leur nom, la présence de trois feuillets cellulaires fondamentaux (ils sont <a href="../../../../articles/t/r/i/Triploblastique.html" title="Triploblastique">triploblastiques</a>) <a href="../../../../articles/e/c/t/Ectoderme.html" title="Ectoderme">ectoderme</a>, <a href="../../../../articles/m/%C3%A9/s/M%C3%A9soderme.html" title="Mésoderme">mésoderme</a> et <a href="../../../../articles/e/n/d/Endoderme.html" title="Endoderme">endoderme</a> (au lieu de deux pour les autres métazoaires <a href="../../../../articles/d/i/p/Diploblastique.html" title="Diploblastique">diploblastiques</a>), un tube digestif à deux orifices (la bouche et l'anus) et des organes différenciés. Le <a href="../../../../articles/s/y/s/Syst%C3%A8me_nerveux.html" title="Système nerveux">système nerveux</a> n'est plus constitué d'un plexus nerveux, mais les <a href="../../../../articles/n/e/u/Neurone.html" title="Neurone">neurones</a> sont regroupés au sein de structures diverses&#160;: ganglions, chaîne nerveuse ou cerveau.</p>
<p>Il existe deux grandes divisions de bilatériens selon que, lors du développement embryonnaire, la bouche apparaît avant l'anus ou le contraire&#160;: les <a href="../../../../articles/p/r/o/Protostomien.html" class="mw-redirect" title="Protostomien">protostomiens</a> (<i>bouche en premier</i>) que sont principalement les <a href="../../../../articles/a/r/t/Arthropode.html" title="Arthropode">arthropodes</a> et les <a href="../../../../articles/m/o/l/Mollusque.html" class="mw-redirect" title="Mollusque">mollusques</a>, et les <a href="../../../../articles/d/e/u/Deut%C3%A9rostomien.html" class="mw-redirect" title="Deutérostomien">deutérostomiens</a> (<i>bouche en second</i>) que sont les <a href="../../../../articles/v/e/r/Vert%C3%A9br%C3%A9.html" class="mw-redirect" title="Vertébré">vertébrés</a> et les <a href="../../../../articles/%C3%A9/c/h/%C3%89chinoderme.html" class="mw-redirect" title="Échinoderme">échinodermes</a>.</p>
<p>Certains bilatériens comme les <a href="../../../../articles/%C3%A9/c/h/%C3%89chinoderme.html" class="mw-redirect" title="Échinoderme">échinodermes</a> ne présentent une symétrie bilatérale qu'au <a href="../../../../articles/l/a/r/Larve.html" title="Larve">stade larvaire</a> qu'ils perdent une fois adulte pour une morphologie radiaire. De même, les <a href="../../../../articles/g/a/s/Gast%C3%A9ropode.html" class="mw-redirect" title="Gastéropode">gastéropodes</a> ont perdu la symétrie bilatérale de leurs organes internes.</p>
<p>Le plus ancien représentant connu des bilatériens est <i><a href="../../../../articles/v/e/r/Vernanimalcula_guizhouena.html" title="Vernanimalcula guizhouena">Vernanimalcula guizhouena</a></i>.</p>
<table id="toc" class="toc" summary="Sommaire">
<tr>
<td>
<div id="toctitle">
<h2>Sommaire</h2>
</div>
<ul>
<li class="toclevel-1"><a href="#Le_stade_vermiforme"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Le stade vermiforme</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Caract.C3.A9risation_fonctionnelle_des_types_vermiformes"><span class="tocnumber">1.1</span> <span class="toctext">Caractérisation fonctionnelle des types vermiformes</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Caract.C3.A8res_propres_des_bilat.C3.A9riens"><span class="tocnumber">1.2</span> <span class="toctext">Caractères propres des bilatériens</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Explosion_radiative_des_vers"><span class="tocnumber">1.3</span> <span class="toctext">Explosion radiative des vers</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Liens_externes"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Liens externes</span></a></li>
</ul>
</td>
</tr>
</table>
<script type="text/javascript">
//<![CDATA[
 if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } 
//]]>
</script>
<p><a name="Le_stade_vermiforme" id="Le_stade_vermiforme"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilateria.html" title="Modifier la section&#160;: Le stade vermiforme">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Le stade vermiforme</span></h2>
<p><a name="Caract.C3.A9risation_fonctionnelle_des_types_vermiformes" id="Caract.C3.A9risation_fonctionnelle_des_types_vermiformes"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilateria.html" title="Modifier la section&#160;: Caractérisation fonctionnelle des types vermiformes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Caractérisation fonctionnelle des types vermiformes</span></h3>
<p>L'organisation de type "ver" est une nouvelle réponse apportée à la question centrale du règne animal: comment manger? La stratégie de base des organismes de type "ver" (vermiforme) est de se déplacer pour aller chercher la nourriture, au lieu d'attendre qu'elle passe à portée. Cette stratégie permet notamment d'exploiter des déchets organiques, qui peuvent être à haute valeur nutritive, mais ne se déplacent pas.</p>
<p>Passé le cap des éponges et des polypes, tous les organismes complexes sont des <a href="../../../../articles/b/i/l/Bilat%C3%A9rien.html" class="mw-redirect" title="Bilatérien">bilatériens</a>, qui dérivent d'un schéma fondamental: le tube. Le développement est organisé autour d'un axe tête / queue d'une part, et dos / ventre d'autre part. Ces deux axes conduisent à un plan d'ensemble où les côtés droits et gauche tendent à être symétriques, d'ou leur nom de bilatérien.</p>
<div class="detail"><span><a href="../../../../articles/s/e/a/Image%7ESearchtool-80%25.png_e347.html" class="image" title="Icône de détail"><img alt="Icône de détail" src="../../../../images/shared/thumb/1/1a/Searchtool-80%.png/15px-Searchtool-80%.png" width="15" height="15" border="0" /></a> <span>Article détaillé&#160;: <a href="../../../../articles/v/e/r/Ver.html" title="Ver">ver</a>.</span></span></div>
<p><a name="Caract.C3.A8res_propres_des_bilat.C3.A9riens" id="Caract.C3.A8res_propres_des_bilat.C3.A9riens"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilateria.html" title="Modifier la section&#160;: Caractères propres des bilatériens">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Caractères propres des bilatériens</span></h3>
<p>La principale "invention" des bilatériens est invisible: il s'agit des <a href="../../../../articles/g/%C3%A8/n/G%C3%A8nes_HOX_c30d.html" title="Gènes HOX">gènes de développement HOX</a>, qui régulent le développement différencié des organes d'avant en arrière, et leur coordination avec le système nerveux. Ce système permet l'apparition d'une anatomie différenciée, et la coordination opérationnelle de son activité par le traitement de flux d'informations, qui ouvre la voie à une <a href="../../../../articles/c/%C3%A9/p/C%C3%A9phalisation.html" title="Céphalisation">céphalisation</a> évolutive.</p>
<p>Les vers les plus simples marquent une étape qualitative supplémentaire par rapport aux cnidaires: les cellules nerveuses s'organisent en un système nerveux cohérent, prototype de ce qui deviendra le cerveau dans les animaux supérieurs. C'est cette capacité de déplacement et de réaction à l'environnement qui fait considérer que le degré d'organisation vermiforme est le premier stade indiscutablement "animal".</p>
<p>La deuxième invention majeure des vers (absente chez les vers plats) est la présence d'un canal alimentaire et d'une fonction digestive: à une extrémité, une bouche absorbe la nourriture, à l'autre, un anus excrète les déchets. Entre le "tube extérieur" qui forme la peau (<a href="../../../../articles/e/c/t/Ectoderme.html" title="Ectoderme">ectoderme</a>) et le "tube intérieur" (<a href="../../../../articles/e/n/d/Endoderme.html" title="Endoderme">endoderme</a>) qu'est le canal alimentaire, un tissu intermédiaire, le <a href="../../../../articles/m/%C3%A9/s/M%C3%A9soderme.html" title="Mésoderme">mésoderme</a>, peut se développer et former des organes internes de plus en plus complexes.</p>
<p>L'invention du tube digestif à partir de la cavité gastrique ancestrale semble avoir été faite deux fois. Chez les <a href="../../../../articles/p/r/o/Protostomien.html" class="mw-redirect" title="Protostomien">protostomien</a>, les deux orifices du canal alimentaire sont formés à partir du <a href="../../../../articles/b/l/a/Blastopore.html" title="Blastopore">blastopore</a>, dont les lèvres se rapprochent pour former un canal par soudure longitudinale. Chez les <a href="../../../../articles/d/e/u/Deut%C3%A9rostomien.html" class="mw-redirect" title="Deutérostomien">deutérostomiens</a>, l'orifice du <a href="../../../../articles/b/l/a/Blastopore.html" title="Blastopore">blastopore</a> devient l'<a href="../../../../articles/a/n/u/Anus.html" title="Anus">anus</a>, le canal alimentaire étant formé par un percement ultérieur qui évoluera vers la bouche.</p>
<p>Les "vers" sont à l'origine d'une seconde invention majeure de l'évolution: la <a href="../../../../articles/s/e/g/Segmentation_%28biologie%29.html" title="Segmentation (biologie)">segmentation</a> (<a href="../../../../articles/m/%C3%A9/t/M%C3%A9tam%C3%A9rie.html" title="Métamérie">métamérie</a>). Cette invention semble également avoir été faite dans plusieurs branches différentes.</p>
<p><a name="Explosion_radiative_des_vers" id="Explosion_radiative_des_vers"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilateria.html" title="Modifier la section&#160;: Explosion radiative des vers">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Explosion radiative des vers</span></h3>
<p>La formule "bilatérien" est un type d'organisation polyvalent, qui a servi de base à des explorations fonctionnelles et à des groupes animaux majeurs:</p>
<ul>
<li>Les <a href="../../../../articles/m/o/l/Mollusque.html" class="mw-redirect" title="Mollusque">mollusques</a> inventent la langue râpeuse, la <a href="../../../../articles/r/a/d/Radula.html" title="Radula">radula</a>, qui leur permet de brouter. Ils ont initialement exploré la fonction de <i><b>protection</b></i> qu'apportait des plaques calcaires sur l'épiderme. Cette formule de protection n'a pas été très concluante, et n'est plus la caractéristique essentielle des mollusques.</li>
<li>Les <a href="../../../../articles/a/r/t/Arthropode.html" title="Arthropode">arthropodes</a>, segmentés et disposant d'une carapace de chitine, ont initialement exploité la fonctionnalité qu'apportait la <i><b>marche</b></i> et la <i><b>préhension</b></i>, rendue possible par des pattes articulées. Cette formule a été un succès immédiat, conduisant à l'explosion radiative des arthropodes.</li>
<li>Les <a href="../../../../articles/p/o/i/Poisson.html" title="Poisson">poissons</a> ont acquis et développé la capacité à <i><b>nager</b></i> en pleine eau. Contrairement aux deux groupes précédents, dont la fonctionnalité majeure a rapidement provoqué une explosion radiative importante, ce groupe a été caractérisé par une progression initialement lente, et fonctionnellement peu concluante. Ce n'est qu'en développant, à leur tour, la marche, avec l'apparition des <a href="../../../../articles/q/u/a/Quadrup%C3%A8de.html" title="Quadrupède">quadrupèdes</a> et la conquête de la terre ferme par les <a href="../../../../articles/a/m/n/Amniote.html" class="mw-redirect" title="Amniote">amniotes</a>, que ce groupe a trouvé la formule clef qui lui a permis deux explosions radiatives successives, celle des <a href="../../../../articles/r/e/p/Reptile.html" class="mw-redirect" title="Reptile">reptiles</a>, et celle des <a href="../../../../articles/m/a/m/Mammif%C3%A8re.html" title="Mammifère">mammifères</a>.</li>
<li>Les <a href="../../../../articles/e/c/h/Echinoderme.html" class="mw-redirect" title="Echinoderme">Echinodermes</a> ont perdu la symétrie bilatérale d'origine dans la forme adulte, et sont généralement à symétrie radiaire.</li>
<li>Enfin, certains bilatériens comme les <a href="../../../../articles/e/n/t/Entoprocta.html" title="Entoprocta">entoproctes</a> ou les <a href="../../../../articles/t/u/n/Tunicier.html" class="mw-redirect" title="Tunicier">tuniciers</a>, ont abandonné à l'âge adulte la fonctionnalité essentielle des vers, la mobilité, pour retourner à un mode de vie fixé caractéristique des <a href="../../../../articles/p/o/r/Porifera.html" title="Porifera">éponges</a>.</li>
</ul>
<p style="margin:0; padding:0; line-height:1em;"><br clear="all" style="margin:0; padding:0; clear:both; line-height:1em;" /></p>
<div style="margin-right:.5em;" align="left">
<div class="NavFrame" style="margin-top:0em; margin-bottom:0.5em; width:99%; border-style:solid; -moz-border-radius:0;border-color:#AAAAAA; background-color:#FFFFFF;" title="[ Dérouler ]">
<div class="NavHead" align="center" style="height:1.6em; background-color:#EFEFEF; color:black;">"Place des bilatériens parmi les animaux"</div>
<div class="NavContent" style="margin:0px; background:white; display:block; font-size:1em" align="left">
<table class="wikitable" cellpadding="0" cellspacing="0" align="center">
<tr>
<th colspan="18">EXPLOSION RADIATIVE DES <a href="../../../../articles/a/n/i/Animal.html" title="Animal">ANIMAUX</a></th>
</tr>
<tr>
<td colspan="17" style="border-bottom:0">
<p><a href="../../../../articles/e/u/k/Eukaryota.html" title="Eukaryota">EUKARYOTES</a><br />
&#160;└─o <b><a href="../../../../articles/m/e/t/Metazoa.html" title="Metazoa">ANIMAUX</a></b>&#160;:</p>
</td>
<td><small><a href="../../../../articles/h/%C3%A9/t/H%C3%A9t%C3%A9rotrophe.html" class="mw-redirect" title="Hétérotrophe">se nourrissent d'organismes<br />
dont ils sont dissociés</a></small></td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td colspan="16" bgcolor="#EEEEEE" style="border-bottom:0">
<p>&#160;├─o <a href="../../../../articles/p/o/r/Porifera.html" title="Porifera">Éponges</a><br />
&#160;├─o <a href="../../../../articles/c/n/i/Cnidaire.html" class="mw-redirect" title="Cnidaire">Cnidaires</a><br />
&#160;└─o <strong class="selflink">BILATÉRIENS</strong>&#160;:</p>
</td>
<td><br />
<small><a href="../../../../articles/h/y/d/Hydre_%28zoologie%29.html" title="Hydre (zoologie)">hydres</a>, <a href="../../../../articles/c/o/r/Coraux.html" class="mw-redirect" title="Coraux">coraux</a>, <a href="../../../../articles/m/%C3%A9/d/M%C3%A9duse.html" title="Méduse">méduses</a></small><br />
symétrie bilatérale</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="21" bgcolor="#EEEEEE" style="border-top:0">&#160;</td>
<td colspan="8" align="center" bgcolor="#FFDDCC"><a href="../../../../articles/p/r/o/Protostomia.html" title="Protostomia">PROTOSTOMIENS</a></td>
<td colspan="7" align="center" bgcolor="#CCDDFF"><a href="../../../../articles/d/e/u/Deuterostomia.html" title="Deuterostomia">DEUTÉROSTOMIENS</a></td>
<td></td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td colspan="7" bgcolor="#FFDDBB" style="border-bottom:0"><a href="../../../../articles/l/o/p/Lophotrochozoa.html" title="Lophotrochozoa">Lophotrochozoaires</a>&#160;:</td>
<td></td>
<td rowspan="2" colspan="7" bgcolor="#EEDDDD" style="border-bottom:0">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/e/c/h/Echinodermata.html" title="Echinodermata">Échinodermes</a><br /></li>
<li><b><a href="../../../../articles/c/h/o/Chordata.html" class="mw-redirect" title="Chordata">CHORDÉS</a></b>&#160;:</li>
</ul>
</td>
<td rowspan="2">&#160;<br />
<a href="../../../../articles/n/o/t/Notochorde.html" title="Notochorde">notochorde</a></td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="6" align="center" bgcolor="#FFDDBB" style="border-top:0">&#160;</td>
<td rowspan="3" colspan="6" bgcolor="#FFDDAA" style="border-bottom:0">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/p/l/a/Platyhelminthes.html" title="Platyhelminthes">Platyhelminthes</a><br /></li>
<li><a href="../../../../articles/a/n/n/Ann%C3%A9lide.html" class="mw-redirect" title="Annélide">Annélides</a><br /></li>
<li><b><a href="../../../../articles/m/o/l/Mollusque.html" class="mw-redirect" title="Mollusque">MOLLUSQUES</a></b>&#160;:</li>
</ul>
</td>
<td rowspan="3"><small>vers plats</small><br />
<small>vers à anneaux</small><br />
&#160;</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="18" bgcolor="#EEDDDD" style="border-top:0">&#160;</td>
<td rowspan="5" colspan="6" bgcolor="#E2E2E4" style="border-bottom:0">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/m/y/x/Myxine.html" title="Myxine">Myxines</a><br /></li>
<li><a href="../../../../articles/a/g/n/Agnatha.html" class="mw-redirect" title="Agnatha">Lamproies</a><br /></li>
<li><a href="../../../../articles/c/h/o/Chondrichtyen.html" class="mw-redirect" title="Chondrichtyen">Poissons cartilagineux</a><br /></li>
<li><b><a href="../../../../articles/a/c/t/Actinopt%C3%A9rygien.html" class="mw-redirect" title="Actinoptérygien">POISSONS typiques</a></b><br /></li>
<li><a href="../../../../articles/s/a/r/Sarcopt%C3%A9rygien.html" class="mw-redirect" title="Sarcoptérygien">Sarcoptérygiens</a>&#160;:</li>
</ul>
</td>
<td rowspan="5"><a href="../../../../articles/c/r/%C3%A2/Cr%C3%A2ne.html" title="Crâne">crâne</a><br />
<a href="../../../../articles/s/q/u/Squelette.html" title="Squelette">squelette</a> en <a href="../../../../articles/c/a/r/Cartilage.html" title="Cartilage">cartilage</a><br />
<a href="../../../../articles/m/%C3%A2/c/M%C3%A2choire.html" title="Mâchoire">mâchoires</a><br />
squelette osseux<br />
<a href="../../../../articles/%C3%A9/m/a/%C3%89mail_dentaire.html" title="Émail dentaire">émail</a></td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="3" colspan="2" bgcolor="#FFDDAF" style="border-top:0">&#160;</td>
<td rowspan="3" colspan="4" bgcolor="#FFCF9A">
<p>• <a href="../../../../articles/b/i/v/Bivalve.html" class="mw-redirect" title="Bivalve">Bivalves</a><br />
• <a href="../../../../articles/g/a/s/Gast%C3%A9ropode.html" class="mw-redirect" title="Gastéropode">Gastéropodes</a><br />
• <a href="../../../../articles/c/%C3%A9/p/C%C3%A9phalopode.html" class="mw-redirect" title="Céphalopode">Céphalopodes</a></p>
</td>
<td rowspan="3">double coquille<br />
reptation<br />
crâne, bec corné</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td colspan="7" bgcolor="#F6D4B6" style="border-bottom:0"><a href="../../../../articles/e/c/d/Ecdysozoa.html" title="Ecdysozoa">Ecdysozoaires</a>&#160;:</td>
<td><a href="../../../../articles/m/u/e/Mue.html" title="Mue">mues</a> <a href="../../../../articles/c/u/t/Cuticulaire.html" class="mw-redirect" title="Cuticulaire">cuticulaires</a></td>
<td rowspan="13" bgcolor="#E2E2E4" style="border-top:0">&#160;</td>
<td rowspan="4" colspan="5" bgcolor="#CCCCEE" style="border-bottom:0">
<p><b><a href="../../../../articles/t/e/t/Tetrapoda.html" title="Tetrapoda">TÉTRAPODES</a></b>&#160;:</p>
<p style="margin:0; padding:0; line-height:1em;"><br clear="all" style="margin:0; padding:0; clear:both; line-height:1em;" /></p>
<div style="margin-right:.5em;" align="left">
<div class="NavFrame" style="margin-top:0em; margin-bottom:0.5em; width:99%; border-style:solid; -moz-border-radius:0;border-color:#AAAAAA; background-color:#FFFFFF;" title="[ Dérouler ]">
<div class="NavHead" align="center" style="height:1.6em; background-color:#EFEFEF; color:black;"><a href="../../../../articles/a/m/p/Amphibiens.html" class="mw-redirect" title="Amphibiens">AMPHIBIENS</a></div>
<div class="NavContent" style="margin:0px; background:white; display:block; font-size:1em" align="left">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/g/y/m/Gymnophione.html" class="mw-redirect" title="Gymnophione">Gymnophiones</a></li>
<li><a href="../../../../articles/u/r/o/Urod%C3%A8le.html" title="Urodèle">Urodèles</a></li>
<li><a href="../../../../articles/a/n/o/Anoures.html" title="Anoures">Anoures</a></li>
</ul>
</div>
<div class="NavEnd"></div>
</div>
</div>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/a/m/n/Amniota.html" title="Amniota">AMNIOTES</a>&#160;:</li>
</ul>
</td>
<td rowspan="4">pattes et doigts<br />
&#160;<br />
&#160;<br />
<a href="../../../../articles/s/a/c/Sac_amniotique.html" class="mw-redirect" title="Sac amniotique">sac amniotique</a></td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="12" bgcolor="#F6D4B6" style="border-top:0"></td>
<td rowspan="3" colspan="6" bgcolor="#EECCAF" style="border-bottom:0">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/n/%C3%A9/m/N%C3%A9matode.html" class="mw-redirect" title="Nématode">Nématodes</a><br /></li>
<li><a href="../../../../articles/t/a/r/Tardigrade.html" class="mw-redirect" title="Tardigrade">Tardigrades</a><br /></li>
<li><b><a href="../../../../articles/a/r/t/Arthropoda.html" class="mw-redirect" title="Arthropoda">ARTHROPODES</a></b>&#160;:</li>
</ul>
</td>
<td rowspan="3">&#160;<br />
&#160;<br />
<a href="../../../../articles/c/a/r/Carapace.html" title="Carapace">carapace</a> externe</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="9" bgcolor="#EECCAA" style="border-top:0">&#160;</td>
<td rowspan="2" colspan="5" bgcolor="#EEBF9D" style="border-bottom:0">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/t/r/i/Trilobite.html" class="mw-redirect" title="Trilobite">Trilobites</a><sup><a href="../../../../articles/e/x/t/Extinction_des_esp%C3%A8ces.html" title="Extinction des espèces">†</a></sup><br /></li>
<li><a href="../../../../articles/c/h/e/Chelicerata.html" title="Chelicerata">CHÉLICÉRÉS</a>&#160;:</li>
</ul>
</td>
<td rowspan="2">&#160;<br />
<a href="../../../../articles/c/h/%C3%A9/Ch%C3%A9lic%C3%A8re.html" title="Chélicère">chélicères</a></td>
<td rowspan="9" bgcolor="#CCCCEE" style="border-top:0">&#160;</td>
<td colspan="4" bgcolor="#DDCCDD" style="border-bottom:0">
<ul>
<li><b><a href="../../../../articles/s/a/u/Sauropsida.html" title="Sauropsida">SAUROPSIDES</a></b>&#160;:<br /></li>
</ul>
</td>
<td>&#160;</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="6" bgcolor="#DDCCDD" style="border-top:0; border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="2" colspan="3" bgcolor="#DFCCEB" style="border-bottom:0">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/t/e/s/Testudines.html" title="Testudines">Tortues</a><br /></li>
<li><a href="../../../../articles/l/%C3%A9/p/L%C3%A9pidosaurien.html" class="mw-redirect" title="Lépidosaurien">Lépidosauriens</a><br /></li>
<li><a href="../../../../articles/a/r/c/Archosauria.html" title="Archosauria">ARCHOSAURIENS</a>&#160;:&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;</li>
</ul>
</td>
<td rowspan="2"><small><a href="../../../../articles/l/%C3%A9/z/L%C3%A9zard.html" title="Lézard">lézards</a>, <a href="../../../../articles/s/e/r/Serpent.html" title="Serpent">serpents</a></small></td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="2" colspan="2" bgcolor="#EEBF9D" style="border-top:0; border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="2" colspan="3" bgcolor="#DDCCCF">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/l/i/m/Limule.html" title="Limule">Limules</a>&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;<br /></li>
</ul>
<p style="margin:0; padding:0; line-height:1em;"><br clear="all" style="margin:0; padding:0; clear:both; line-height:1em;" /></p>
<div style="margin-right:.5em;" align="left">
<div class="NavFrame" style="margin-top:0em; margin-bottom:0.5em; width:99%; border-style:solid; -moz-border-radius:0;border-color:#AAAAAA; background-color:#FFFFFF;" title="[ Dérouler ]">
<div class="NavHead" align="center" style="height:1.6em; background-color:#EFEFEF; color:black;"><a href="../../../../articles/a/r/a/Arachnida.html" title="Arachnida">ARACHNIDES</a></div>
<div class="NavContent" style="margin:0px; background:white; display:block; font-size:1em" align="left">
<p><i>Arthrogastres</i></p>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/s/c/o/Scorpiones.html" title="Scorpiones">Scorpions</a></li>
<li><a href="../../../../articles/o/p/i/Opilion.html" class="mw-redirect" title="Opilion">Opilions</a></li>
<li><a href="../../../../articles/p/s/e/Pseudoscorpion.html" class="mw-redirect" title="Pseudoscorpion">Pseudoscorpions</a></li>
<li><a href="../../../../articles/s/o/l/Solifuge.html" class="mw-redirect" title="Solifuge">Solifuges</a></li>
</ul>
<p><i>Hologastres</i></p>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/a/r/a/Araign%C3%A9e.html" class="mw-redirect" title="Araignée">Araignées</a></li>
<li><a href="../../../../articles/a/c/a/Acarien.html" class="mw-redirect" title="Acarien">Acariens</a></li>
</ul>
</div>
<div class="NavEnd"></div>
</div>
</div>
</td>
<td rowspan="2">&#160;<br />
<small><a href="../../../../articles/a/r/a/Araign%C3%A9e.html" class="mw-redirect" title="Araignée">araignées</a> et <a href="../../../../articles/s/c/o/Scorpiones.html" title="Scorpiones">scorpions</a></small></td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="4" bgcolor="#DFCCEB" style="border-top:0">&#160;</td>
<td rowspan="2" colspan="2" bgcolor="#CCBBEE" style="border-bottom:0">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/c/r/o/Crocodile.html" class="mw-redirect" title="Crocodile">Crocodiles</a><br /></li>
<li><a href="../../../../articles/p/t/%C3%A9/Pt%C3%A9rosaure.html" class="mw-redirect" title="Ptérosaure">Ptérosaures</a><sup><a href="../../../../articles/e/x/t/Extinction_des_esp%C3%A8ces.html" title="Extinction des espèces">†</a></sup><br /></li>
<li><a href="../../../../articles/d/i/n/Dinosaure.html" title="Dinosaure">DINOSAURES</a>&#160;:</li>
</ul>
</td>
<td rowspan="2">&#160;</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="2" colspan="5" bgcolor="#EEBF9D" style="border-top:0; border-bottom:0">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/m/y/r/Myriapode.html" class="mw-redirect" title="Myriapode">Myriapodes</a><br /></li>
<li><a href="../../../../articles/p/a/n/Pancrustacea.html" title="Pancrustacea">PANCRUSTACÉS</a>&#160;:</li>
</ul>
</td>
<td rowspan="2">&#160;<br />
<a href="../../../../articles/m/a/n/Mandibule.html" title="Mandibule">mandibules</a></td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="2" bgcolor="#CCBBEE" style="border-top:0">&#160;</td>
<td rowspan="2" colspan="1" bgcolor="#88EEFF" align="center">
<p style="margin:0; padding:0; line-height:1em;"><br clear="all" style="margin:0; padding:0; clear:both; line-height:1em;" /></p>
<div style="margin-right:.5em;" align="left">
<div class="NavFrame" style="margin-top:0em; margin-bottom:0.5em; width:99%; border-style:solid; -moz-border-radius:0;border-color:#AAAAAA; background-color:#FFFFFF;" title="[ Dérouler ]">
<div class="NavHead" align="center" style="height:1.6em; background-color:#EFEFEF; color:black;"><a href="../../../../articles/o/i/s/Oiseaux.html" class="mw-redirect" title="Oiseaux">OISEAUX</a></div>
<div class="NavContent" style="margin:0px; background:white; display:block; font-size:1em" align="left">
<ul>
<li><i><a href="../../../../articles/p/a/l/Paleognathae.html" class="mw-redirect" title="Paleognathae">Paléognathes</a></i>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/s/t/r/Struthioniformes.html" title="Struthioniformes">Struthioniformes</a></li>
<li><a href="../../../../articles/t/i/n/Tinamiformes.html" class="mw-redirect" title="Tinamiformes">Tinamiformes</a></li>
</ul>
</li>
<li><i><a href="../../../../articles/n/e/o/Neognathae.html" title="Neognathae">Néognathes</a></i>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/a/n/s/Anseriformes.html" title="Anseriformes">Anseriformes</a></li>
<li><a href="../../../../articles/g/a/l/Galliformes.html" title="Galliformes">Galliformes</a></li>
</ul>
</li>
</ul>
<ul>
<li>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/c/o/l/Columbiformes.html" title="Columbiformes">Columbiformes</a> (<a href="../../../../articles/p/i/g/Pigeon.html" class="mw-redirect" title="Pigeon">pigeons</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/p/o/d/Podicipediformes.html" title="Podicipediformes">Podicipediformes</a> (<a href="../../../../articles/g/r/%C3%A8/Gr%C3%A8be.html" class="mw-redirect" title="Grèbe">grèbes</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/p/h/o/Phoenicopteridae.html" title="Phoenicopteridae">Phénicoptériformes</a> (<a href="../../../../articles/f/l/a/Flamant.html" title="Flamant">flamants</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/c/a/p/Caprimulgiformes.html" title="Caprimulgiformes">Caprimulgiformes</a>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/c/a/p/Caprimulgiformes.html" title="Caprimulgiformes">Caprimulgides</a> (<a href="../../../../articles/e/n/g/Engoulevent.html" class="mw-redirect" title="Engoulevent">engoulevents</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/a/p/o/Apodiformes.html" title="Apodiformes">Apodides</a> (<a href="../../../../articles/m/a/r/Martinet.html" title="Martinet">martinets</a>)</li>
</ul>
</li>
<li><a href="../../../../articles/c/h/a/Charadriiforme.html" class="mw-redirect" title="Charadriiforme">Charadriiformes</a> (<a href="../../../../articles/l/i/m/Limicole.html" title="Limicole">Limicoles</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/c/u/c/Cuculiformes.html" title="Cuculiformes">Cuculiformes</a> (<a href="../../../../articles/c/o/u/Coucou.html" title="Coucou">coucous</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/c/i/c/Ciconiiformes.html" title="Ciconiiformes">Ciconiiformes</a>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/g/r/u/Gruiformes.html" title="Gruiformes">Gruides</a> (<a href="../../../../articles/g/r/u/Gruidae.html" title="Gruidae">grues</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/g/a/v/Gaviiformes.html" title="Gaviiformes">Gaviides</a> (<a href="../../../../articles/p/l/o/Plongeon.html" title="Plongeon">plongeons</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/c/i/c/Ciconiiformes.html" title="Ciconiiformes">Ciconiides</a> (<a href="../../../../articles/c/i/g/Cigogne.html" title="Cigogne">cigognes</a>)
<ul>
<li><a href="../../../../articles/p/r/o/Procellariiformes.html" title="Procellariiformes">Procellarioïdes</a> (<a href="../../../../articles/a/l/b/Albatros.html" title="Albatros">albatros</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/p/e/l/Pelecaniformes.html" title="Pelecaniformes">Pélécanoïdes</a> (<a href="../../../../articles/p/%C3%A9/l/P%C3%A9lican.html" title="Pélican">pélicans</a>)</li>
</ul>
</li>
</ul>
</li>
<li><a href="../../../../articles/s/t/r/Strigiformes.html" title="Strigiformes">Strigiformes</a> (<a href="../../../../articles/c/h/o/Chouette.html" title="Chouette">chouettes</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/c/o/l/Coliidae.html" title="Coliidae">Coliiformes</a> (<a href="../../../../articles/c/o/l/Coliidae.html" title="Coliidae">colious</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/t/r/o/Trogoniformes.html" title="Trogoniformes">Trogoniformes</a> (<a href="../../../../articles/t/r/o/Trogon.html" title="Trogon">trogons</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/c/o/r/Coraciiformes.html" title="Coraciiformes">Coraciiformes</a> (<a href="../../../../articles/m/a/r/Martin-p%C3%AAcheur.html" title="Martin-pêcheur">martin-pêcheur</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/p/i/c/Piciformes.html" title="Piciformes">Piciformes</a> (<a href="../../../../articles/p/i/c/Picinae.html" title="Picinae">pics</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/p/s/i/Psittaciformes.html" class="mw-redirect" title="Psittaciformes">Psittaciformes</a> (<a href="../../../../articles/p/e/r/Perroquet.html" title="Perroquet">perroquets</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/f/a/l/Falconiformes.html" title="Falconiformes">Falconiformes</a> (<a href="../../../../articles/a/i/g/Aigle_%28oiseau%29.html" title="Aigle (oiseau)">aigles</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/p/a/s/Passeriformes.html" class="mw-redirect" title="Passeriformes">Passeriformes</a> (<a href="../../../../articles/p/a/s/Passereau.html" class="mw-redirect" title="Passereau">passereaux</a>)</li>
</ul>
</li>
</ul>
</div>
<div class="NavEnd"></div>
</div>
</div>
</td>
<td rowspan="2">adaptation au vol</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td rowspan="4" colspan="2" bgcolor="#EEBF9D" style="border-top:0">&#160;</td>
<td rowspan="2" colspan="3" bgcolor="#EEBBFF">
<p style="margin:0; padding:0; line-height:1em;"><br clear="all" style="margin:0; padding:0; clear:both; line-height:1em;" /></p>
<div style="margin-right:.5em;" align="left">
<div class="NavFrame" style="margin-top:0em; margin-bottom:0.5em; width:99%; border-style:solid; -moz-border-radius:0;border-color:#AAAAAA; background-color:#FFFFFF;" title="[ Dérouler ]">
<div class="NavHead" align="center" style="height:1.6em; background-color:#EFEFEF; color:black;"><a href="../../../../articles/c/r/u/Crustac%C3%A9s.html" title="Crustacés">CRUSTACÉS</a></div>
<div class="NavContent" style="margin:0px; background:white; display:block; font-size:1em" align="left">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/b/r/a/Branchiopoda.html" class="mw-redirect" title="Branchiopoda">Branchiopodes</a></li>
<li><a href="../../../../articles/c/e/p/Cephalocarida.html" title="Cephalocarida">Céphalocarides</a></li>
<li><a href="../../../../articles/m/a/l/Malacostraca.html" title="Malacostraca">Malacostracons</a></li>
<li><a href="../../../../articles/m/a/x/Maxillopoda.html" title="Maxillopoda">Maxillopodes</a></li>
<li><a href="../../../../articles/o/s/t/Ostracoda.html" class="mw-redirect" title="Ostracoda">Ostracodes</a></li>
<li><a href="../../../../articles/r/e/m/Remipedia.html" title="Remipedia">Rémipédies</a></li>
</ul>
</div>
<div class="NavEnd"></div>
</div>
</div>
</td>
<td rowspan="2"><small><a href="../../../../articles/c/r/a/Crabe.html" title="Crabe">crabes</a> et <a href="../../../../articles/l/a/n/Langouste.html" class="mw-redirect" title="Langouste">langoustes</a></small></td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0;border-bottom:0">&#160;</td>
<td colspan="4" bgcolor="#DDCCDD" style="border-top:0; border-bottom:0">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/s/y/n/Synapside.html" class="mw-redirect" title="Synapside">SYNAPSIDES</a>&#160;:</li>
</ul>
</td>
<td></td>
</tr>
<tr>
<td style="border-top:0">&#160;</td>
<td colspan="3" bgcolor="#BBCC99">
<p style="margin:0; padding:0; line-height:1em;"><br clear="all" style="margin:0; padding:0; clear:both; line-height:1em;" /></p>
<div style="margin-right:.5em;" align="left">
<div class="NavFrame" style="margin-top:0em; margin-bottom:0.5em; width:99%; border-style:solid; -moz-border-radius:0;border-color:#AAAAAA; background-color:#FFFFFF;" title="[ Dérouler ]">
<div class="NavHead" align="center" style="height:1.6em; background-color:#EFEFEF; color:black;"><a href="../../../../articles/i/n/s/Insectes.html" class="mw-redirect" title="Insectes">INSECTES</a></div>
<div class="NavContent" style="margin:0px; background:white; display:block; font-size:1em" align="left">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/t/h/y/Thysanura.html" title="Thysanura">Thysanoures</a></li>
<li><a href="../../../../articles/%C3%A9/p/h/%C3%89ph%C3%A9m%C3%A9ropt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Éphéméroptère">Éphéméroptères</a> (<a href="../../../../articles/%C3%A9/p/h/%C3%89ph%C3%A9m%C3%A8re.html" title="Éphémère">Éphémères</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/o/d/o/Odonate.html" class="mw-redirect" title="Odonate">Libellules</a></li>
<li><a href="../../../../articles/d/i/c/Dictyopt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Dictyoptère">Dictyoptères</a>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/m/a/n/Mantidae.html" title="Mantidae">Mantidae</a> (<a href="../../../../articles/m/a/n/Mante.html" class="mw-redirect" title="Mante">mantes</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/b/l/a/Blattidae.html" title="Blattidae">Blattidae</a> (<a href="../../../../articles/b/l/a/Blatte.html" class="mw-redirect" title="Blatte">blatte</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/i/s/o/Isopt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Isoptère">Isoptères</a> (<a href="../../../../articles/t/e/r/Termite.html" class="mw-redirect" title="Termite">termites</a>)</li>
</ul>
</li>
<li><a href="../../../../articles/d/e/r/Dermapt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Dermaptère">Dermaptères</a> (<a href="../../../../articles/f/o/r/Forficule.html" class="mw-redirect" title="Forficule">forficule</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/e/m/b/Embiopt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Embioptère">Embioptères</a> (<a href="../../../../articles/e/m/b/Embie.html" class="mw-redirect" title="Embie">embies</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/p/h/a/Phasmide.html" class="mw-redirect" title="Phasmide">Phasmides</a> (<a href="../../../../articles/p/h/a/Phasme.html" class="mw-redirect" title="Phasme">phasmes</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/o/r/t/Orthopt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Orthoptère">Orthoptères</a> (<a href="../../../../articles/s/a/u/Sauterelle_%28insecte%29.html" title="Sauterelle (insecte)">sauterelle</a>, <a href="../../../../articles/g/r/i/Grillon.html" title="Grillon">grillon</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/p/h/t/Phthirapt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Phthiraptère">Phthiraptères</a> (<a href="../../../../articles/p/o/u/Pou.html" title="Pou">poux</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/h/%C3%A9/m/H%C3%A9mipt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Hémiptère">Hémiptères</a> (<a href="../../../../articles/p/u/n/Punaise.html" title="Punaise">punaises</a>, <a href="../../../../articles/c/i/g/Cigale.html" title="Cigale">cigales</a>…)</li>
<li><a href="../../../../articles/t/h/y/Thysanopt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Thysanoptère">Thysanoptères</a> (<a href="../../../../articles/t/h/r/Thrips.html" class="mw-redirect" title="Thrips">thrips</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/n/e/o/Neoptera.html" title="Neoptera">Névroptères</a></li>
<li><a href="../../../../articles/c/o/l/Col%C3%A9opt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Coléoptère">Coléoptères</a> (<a href="../../../../articles/h/a/n/Hanneton.html" class="mw-redirect" title="Hanneton">hanneton</a>, <a href="../../../../articles/c/o/c/Coccinellidae.html" title="Coccinellidae">coccinelle</a>…)</li>
<li><a href="../../../../articles/m/%C3%A9/g/M%C3%A9galopt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Mégaloptère">Mégaloptères</a> (<a href="../../../../articles/s/i/a/Sialis.html" title="Sialis">sialis</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/h/y/m/Hym%C3%A9nopt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Hyménoptère">Hyménoptères</a> (<a href="../../../../articles/a/b/e/Abeille.html" class="mw-redirect" title="Abeille">abeille</a>, <a href="../../../../articles/g/u/%C3%AA/Gu%C3%AApe.html" title="Guêpe">guêpe</a>, <a href="../../../../articles/f/o/u/Fourmi.html" class="mw-redirect" title="Fourmi">fourmi</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/t/r/i/Trichopt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Trichoptère">Trichoptères</a> (<a href="../../../../articles/p/h/r/Phrygane.html" title="Phrygane">phryganes</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/l/%C3%A9/p/L%C3%A9pidopt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Lépidoptère">Lépidoptères</a> (<a href="../../../../articles/p/a/p/Papillon.html" title="Papillon">papillons</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/m/%C3%A9/c/M%C3%A9copt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Mécoptère">Mécoptères</a> (<a href="../../../../articles/p/a/n/Panorpe.html" class="mw-redirect" title="Panorpe">panorpe</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/s/i/p/Siphonapt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Siphonaptère">Siphonaptères</a> (<a href="../../../../articles/p/u/c/Puce.html" title="Puce">puces</a>)</li>
<li><a href="../../../../articles/d/i/p/Dipt%C3%A8re.html" class="mw-redirect" title="Diptère">Diptères</a> (<a href="../../../../articles/m/o/u/Mouche.html" title="Mouche">mouches</a>, <a href="../../../../articles/m/o/u/Moustique.html" class="mw-redirect" title="Moustique">moustiques</a>)</li>
</ul>
</div>
<div class="NavEnd"></div>
</div>
</div>
</td>
<td>6 pattes, <a href="../../../../articles/l/a/r/Larve.html" title="Larve">larves</a></td>
<td bgcolor="#DDCCDD" style="border-top:0">&#160;</td>
<td colspan="3" bgcolor="#EEBB66" align="center">
<p style="margin:0; padding:0; line-height:1em;"><br clear="all" style="margin:0; padding:0; clear:both; line-height:1em;" /></p>
<div style="margin-right:.5em;" align="left">
<div class="NavFrame" style="margin-top:0em; margin-bottom:0.5em; width:99%; border-style:solid; -moz-border-radius:0;border-color:#AAAAAA; background-color:#FFFFFF;" title="[ Dérouler ]">
<div class="NavHead" align="center" style="height:1.6em; background-color:#EFEFEF; color:black;"><a href="../../../../articles/m/a/m/Mammif%C3%A8res.html" class="mw-redirect" title="Mammifères">MAMMIFÈRES</a></div>
<div class="NavContent" style="margin:0px; background:white; display:block; font-size:1em" align="left">
<ul>
<li><a href="../../../../articles/m/o/n/Monotremata.html" title="Monotremata">monotrèmes</a></li>
<li><a href="../../../../articles/m/a/r/Marsupialia.html" title="Marsupialia">marsupiaux</a></li>
<li><a href="../../../../articles/p/l/a/Placentalia.html" title="Placentalia">PLACENTAIRES</a>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/h/y/r/Hyracoidea.html" title="Hyracoidea">Damans</a></li>
<li><a href="../../../../articles/s/i/r/Sirenia.html" title="Sirenia">Sireniens</a></li>
<li><a href="../../../../articles/p/r/o/Proboscidea.html" title="Proboscidea">Éléphants</a></li>
<li><a href="../../../../articles/x/e/n/Xenarthra.html" title="Xenarthra">Édentés</a></li>
<li><i><a href="../../../../articles/l/a/u/Laurasiatheria.html" title="Laurasiatheria">Laurasiatheria</a></i>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/i/n/s/Insectivore.html" title="Insectivore">Insectivores</a></li>
<li><a href="../../../../articles/c/h/i/Chiroptera.html" title="Chiroptera">Chauves-souris</a></li>
<li><a href="../../../../articles/c/%C3%A9/t/C%C3%A9tartiodactyle.html" class="mw-redirect" title="Cétartiodactyle">Cétartiodactyles</a></li>
<li><a href="../../../../articles/p/%C3%A9/r/P%C3%A9rissodactyle.html" class="mw-redirect" title="Périssodactyle">Périssodactyles</a></li>
<li><a href="../../../../articles/p/h/o/Pholidota.html" title="Pholidota">Pangolins</a></li>
<li><a href="../../../../articles/c/a/r/Carnivore.html" title="Carnivore">Carnivores</a></li>
</ul>
</li>
<li><i><a href="../../../../articles/e/u/a/Euarchontoglires.html" title="Euarchontoglires">Euarchontoglires</a></i>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/g/l/i/Glire.html" title="Glire">Glires</a></li>
<li><a href="../../../../articles/p/r/i/Primate.html" class="mw-redirect" title="Primate">Primates</a></li>
</ul>
</li>
</ul>
</li>
</ul>
</div>
<div class="NavEnd"></div>
</div>
</div>
</td>
<td><a href="../../../../articles/g/l/a/Glandes_sudoripares.html" class="mw-redirect" title="Glandes sudoripares">glandes sudoripares</a>,<br />
<a href="../../../../articles/n/%C3%A9/o/N%C3%A9ocortex.html" title="Néocortex">néocortex</a></td>
</tr>
</table>
</div>
<div class="NavEnd"></div>
</div>
</div>
<p><a name="Liens_externes" id="Liens_externes"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilateria.html" title="Modifier la section&#160;: Liens externes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Liens externes</span></h2>
<ul>
<li><font id="ancrage_ADW">Référence <a href="../../../../articles/a/n/i/Animal_Diversity_Web_16e4.html" title="Animal Diversity Web">Animal Diversity Web</a>&#160;: <a href="http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Bilateria.html" class="external text" title="http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Bilateria.html" rel="nofollow"><i>Bilateria</i></a> <span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: anglais">(en)</span></font></li>
<li>Référence <a href="../../../../articles/n/a/t/National_Center_for_Biotechnology_Information_e0e7.html" title="National Center for Biotechnology Information">NCBI</a> <a href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy" class="external text" title="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy" rel="nofollow">Taxonomy</a>&#160;: <a href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?lin=s&amp;p=has_linkout&amp;id=33213" class="external text" title="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?lin=s&amp;p=has_linkout&amp;id=33213" rel="nofollow"><i>Bilateria</i></a> <span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: anglais">(en)</span></li>
</ul>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 702/1000000
Post-expand include size: 41333/2048000 bytes
Template argument size: 18203/2048000 bytes
Expensive parser function count: 0/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégorie</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/b/i/l/Cat%C3%A9gorie%7EBilateria_86e4.html" title="Catégorie:Bilateria">Bilateria</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/b/i/l/Bilateria.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       class="new"	       ><a href="../../../../articles/b/i/l/Discuter%7EBilateria_07e1.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bilateria">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	<div id="p-lang" class="portlet">
	  <h5>Autres langues</h5>
	  <div class="pBody">
	    <ul>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ar/articles/%D8%AB/%D9%86/%D8%A7/%D8%AB%D9%86%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1.html">العربية</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ca/articles/b/i/l/Bilateri.html">Català</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../da/articles/b/i/l/Bilateria.html">Dansk</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../de/articles/b/i/l/Bilateria.html">Deutsch</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../en/articles/b/i/l/Bilateria.html">English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../eo/articles/d/u/f/Duflankulo.html">Esperanto</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../es/articles/b/i/l/Bilateria.html">Español</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../et/articles/k/a/h/Kahek%C3%BClgsed.html">Eesti</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../eu/articles/b/i/l/Bilateria.html">Euskara</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../hr/articles/b/i/l/Bilateralne_%C5%BEivotinje.html">Hrvatski</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../hu/articles/k/%C3%A9/t/K%C3%A9toldali_szimmetri%C3%A1j%C3%BA_%C3%A1llatok.html">Magyar</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ja/articles/%E5%B7%A6/%E5%8F%B3/%E7%9B%B8/%E5%B7%A6%E5%8F%B3%E7%9B%B8%E7%A7%B0%E5%8B%95%E7%89%A9.html">日本語</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../la/articles/b/i/l/Bilateria.html">Latina</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../lv/articles/b/i/l/Bilater%C4%81%C4%BCi.html">Latviešu</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../nl/articles/b/i/l/Bilateria.html">Nederlands</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../no/articles/b/i/l/Bilaterier.html">‪Norsk (bokmål)‬</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../oc/articles/b/i/l/Bilateria.html">Occitan</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pl/articles/z/w/i/Zwierz%C4%99ta_dwubocznie_symetryczne.html">Polski</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pt/articles/b/i/l/Bilateria.html">Português</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ru/articles/%D0%B4/%D0%B2/%D1%83/%D0%94%D0%B2%D1%83%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B5-%D1%81%D0%B8%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B5.html">Русский</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../simple/articles/b/i/l/Bilateria.html">Simple English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sk/articles/d/v/o/Dvojstranovce.html">Slovenčina</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sv/articles/t/v/%C3%A5/Tv%C3%A5sidiga_djur.html">Svenska</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../tr/articles/b/i/l/Bilateria.html">Türkçe</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../uk/articles/%D0%B4/%D0%B2/%D0%BE/%D0%94%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%BE-%D1%81%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D1%96.html">Українська</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../zh/articles/%E4%B8%A4/%E4%BE%A7/%E5%AF%B9/%E4%B8%A4%E4%BE%A7%E5%AF%B9%E7%A7%B0%E5%8A%A8%E7%89%A9.html">中文</a>
	      </li>
	      	    </ul>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 10 juin 2008 à 15:35 par Utilisateur <a href="../../../../articles/a/l/l/Utilisateur%7EAlleborgoBot_c888.html" title="Utilisateur:AlleborgoBot">AlleborgoBot</a>. Basé sur le travail de Utilisateur(s) <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>, P.B, <a href="../../../../articles/t/h/i/Utilisateur%7EThijs%21bot_c2d6.html" title="Utilisateur:Thijs!bot">Thijs!bot</a>, <a href="../../../../articles/r/o/b/Utilisateur%7ERobotQuistnix_d78e.html" title="Utilisateur:RobotQuistnix">RobotQuistnix</a>, <a href="../../../../articles/v/o/l/Utilisateur%7EVolkovBot_0e6c.html" title="Utilisateur:VolkovBot">VolkovBot</a>, <a href="../../../../articles/a/i/b/Utilisateur%7EAibot_a883.html" title="Utilisateur:Aibot">Aibot</a>, <a href="../../../../articles/a/n/a/Utilisateur%7EAnalphabot_18d0.html" title="Utilisateur:Analphabot">Analphabot</a>, <a href="../../../../articles/g/e/m/Utilisateur%7EGem_2bac.html" title="Utilisateur:Gem">Gem</a>, <a href="../../../../articles/b/a/c/Utilisateur%7EBachi-bozouk_d658.html" title="Utilisateur:Bachi-bozouk">Bachi-bozouk</a>, <a href="../../../../articles/g/a/s/Utilisateur%7EGaspalet_a680.html" title="Utilisateur:Gaspalet">Gaspalet</a>, <a href="../../../../articles/d/a/b/Utilisateur%7EDaBot_47e0.html" title="Utilisateur:DaBot">DaBot</a>, <a href="../../../../articles/s/i/e/Utilisateur%7ESieBot_a9a8.html" title="Utilisateur:SieBot">SieBot</a>, <a href="../../../../articles/a/m/a/Utilisateur%7EAmaraBot_b9f9.html" title="Utilisateur:AmaraBot">AmaraBot</a>, <a href="../../../../articles/v/a/z/Utilisateur%7EVazkor_a15b.html" title="Utilisateur:Vazkor">Vazkor</a>, <a href="../../../../articles/m/i/c/Utilisateur%7EMichelet_954d.html" title="Utilisateur:Michelet">Michelet</a>, <a href="../../../../articles/d/o/d/Utilisateur%7EDodekBot_bc21.html" title="Utilisateur:DodekBot">DodekBot</a>, <a href="../../../../articles/l/i/n/Utilisateur%7ELin%C3%A91_3bbd.html" title="Utilisateur:Liné1">Liné1</a>, <a href="../../../../articles/k/n/d/Utilisateur%7EKndiaye_97cb.html" title="Utilisateur:Kndiaye">Kndiaye</a>, <a href="../../../../articles/v/a/l/Utilisateur%7EVal%C3%A9rie75_1218.html" title="Utilisateur:Valérie75">Valérie75</a>, <a href="../../../../articles/y/u/r/Utilisateur%7EYurikBot_0f63.html" title="Utilisateur:YurikBot">YurikBot</a>, <a href="../../../../articles/e/r/a/Utilisateur%7EErasmus_dad3.html" title="Utilisateur:Erasmus">Erasmus</a>, <a href="../../../../articles/p/l/d/Utilisateur%7EPld_11ee.html" title="Utilisateur:Pld">Pld</a>, <a href="../../../../articles/e/n/_/Utilisateur%7EEn_rouge_0cb8.html" title="Utilisateur:En rouge">En rouge</a>, <a href="../../../../articles/s/i/h/Utilisateur%7ESihaya_111c.html" title="Utilisateur:Sihaya">Sihaya</a>, <a href="../../../../articles/r/o/b/Utilisateur%7ERobotE_4c36.html" title="Utilisateur:RobotE">RobotE</a>, <a href="../../../../articles/p/a/t/Utilisateur%7EPatbio_1ba9.html" title="Utilisateur:Patbio">Patbio</a>, <a href="../../../../articles/w/k/u/Utilisateur%7EWku2m5rr_24a6.html" title="Utilisateur:Wku2m5rr">Wku2m5rr</a>, <a href="../../../../articles/j/e/f/Utilisateur%7EJeffdelonge_b2d2.html" title="Utilisateur:Jeffdelonge">Jeffdelonge</a>, <a href="../../../../articles/m/e/d/Utilisateur%7EMedBot_8f10.html" title="Utilisateur:MedBot">MedBot</a>, <a href="../../../../articles/j/-/n/Utilisateur%7EJ-nam2_0e60.html" title="Utilisateur:J-nam2">J-nam2</a>, <a href="../../../../articles/s/a/m/Utilisateur%7ESam_Hocevar_d973.html" title="Utilisateur:Sam Hocevar">Sam Hocevar</a>, <a href="../../../../articles/r/y/o/Utilisateur%7ERyo_c25f.html" title="Utilisateur:Ryo">Ryo</a>, <a href="../../../../articles/k/o/y/Utilisateur%7EKoyuki_0284.html" title="Utilisateur:Koyuki">Koyuki</a>, <a href="../../../../articles/h/a/s/Utilisateur%7EHasharBot_01f0.html" title="Utilisateur:HasharBot">HasharBot</a>, <a href="../../../../articles/f/f/x/Utilisateur%7EFfx_c4ae.html" title="Utilisateur:Ffx">Ffx</a> et <a href="../../../../articles/f/e/n/Utilisateur%7EFenkys_347d.html" title="Utilisateur:Fenkys">Fenkys</a> et Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX