Server : Apache System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64 User : hednacluml ( 122243) PHP Version : 8.3.9 Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl Directory : /home/hednacluml/encyclo/articles/b/â/t/ |
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" /> <!-- headlinks removed --> <link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/> <title>Bâtiment et travaux publics - Wikipédia</title> <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style> <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" /> <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]--> <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]--> <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]--> <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script> <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]--> <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script> <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script> <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script> <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script> <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script> <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css"; @import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css"; @import "../../../../raw/gen.css"; /*]]>*/</style> </head> <body class="ns-0"> <div id="globalWrapper"> <div id="column-content"> <div id="content"> <a name="top" id="contentTop"></a> <h1 class="firstHeading">Bâtiment et travaux publics</h1> <div id="bodyContent"> <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3> <div id="contentSub"></div> <!-- start content --> <div class="homonymie">Pour les articles <a href="../../../../articles/h/o/m/Aide%7EHomonymie_2a52.html" title="Aide:Homonymie">homonymes</a>, voir <a href="../../../../articles/b/t/p/BTP_%28homonymie%29_417b.html" title="BTP (homonymie)">BTP (homonymie)</a>. <a href="../../../../articles/d/i/s/Image%7EDisambig.svg_8f13.html" class="image" title="Disambig.svg"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/7/72/Disambig.svg/20px-Disambig.svg.png" width="20" height="16" border="0" /></a></div> <div class="plainlinks bandeau-niveau-ebauche bandeau"> <table style="background-color:transparent"> <tr> <td class="bandeau-icone"> <div style="text-align:center;white-space:nowrap"><a href="../../../../articles/1/e/u/Image%7E1eurR.png_d296.html" class="image" title="1eurR.png"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/d/d0/1eurR.png/35px-1eurR.png" width="35" height="35" border="0" /></a></div> </td> <td> <div class="bandeau-titre"><strong>Cet article est une <a href="../../../../articles/%C3%A9/b/a/Aide%7E%C3%89bauche_a94d.html" title="Aide:Ébauche">ébauche</a> concernant l’<a href="../../../../articles/%C3%A9/c/o/Portail%7E%C3%89conomie_8ef0.html" title="Portail:Économie">économie</a>.</strong></div> <div class="bandeau-texte">Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant. <b>(<a href="../../../../articles/c/o/m/Aide%7EComment_modifier_une_page_32be.html" title="Aide:Comment modifier une page">Comment ?</a>)</b>.</div> </td> </tr> </table> </div> <p><br /></p> <p>Le secteur économique dit du "<b>Bâtiment et des travaux publics</b>", ou "<b>BTP</b>" regroupe toutes les activités de conception et de construction des bâtiments publics et privés, industriels ou non, et des infrastructures telles que les routes ou les canalisations. Le <b>BTP</b> est l’un des premiers <a href="../../../../articles/s/e/c/Secteur_d%27activit%C3%A9.html" title="Secteur d'activité">secteurs d’activité économique</a>.</p> <div class="thumb tright"> <div class="thumbinner" style="width:102px;"><a href="../../../../articles/p/a/n/Image%7EPanneau_travaux.png_2ee5.html" class="image" title="Panneau travaux.png"><img alt="" src="../../../../images/shared/0/02/Panneau_travaux.png" width="100" height="88" border="0" class="thumbimage" /></a> <div class="thumbcaption"> <div class="magnify"><a href="../../../../articles/p/a/n/Image%7EPanneau_travaux.png_2ee5.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div> </div> </div> </div> <table id="toc" class="toc" summary="Sommaire"> <tr> <td> <div id="toctitle"> <h2>Sommaire</h2> </div> <ul> <li class="toclevel-1"><a href="#En_France"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">En France</span></a></li> <li class="toclevel-1"><a href="#Voir_aussi"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Voir aussi</span></a></li> <li class="toclevel-1"><a href="#Notes"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Notes</span></a></li> <li class="toclevel-1"><a href="#Liens_externes"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Liens externes</span></a></li> </ul> </td> </tr> </table> <script type="text/javascript"> //<![CDATA[ if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } //]]> </script> <p><a name="En_France" id="En_France"></a></p> <h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/%C3%A2/t/B%C3%A2timent_et_travaux_publics.html" title="Modifier la section : En France">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">En France</span></h2> <ul> <li>En 2005, le BTP représente un chiffre d’affaires total de 169,9 milliards d’euro dont 148,3 milliards en <a href="../../../../articles/f/r/a/France_m%C3%A9tropolitaine.html" title="France métropolitaine">métropole</a> et 21,6 milliards à l’export ou dans les <a href="../../../../articles/d/o/m/DOM-TOM_8244.html" class="mw-redirect" title="DOM-TOM">DOM-TOM</a>. Le bâtiment proprement dit représente 119,3 milliards d’euro de chiffre d’affaires alors que les travaux publics produisent les 50,6 milliards restants<sup id="cite_ref-0" class="reference"><a href="#cite_note-0" title=""><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> </ul> <ul> <li>Le secteur se caractérise par l’existence de quatre « majors » (<a href="../../../../articles/v/i/n/VINCI_95f4.html" title="VINCI">VINCI</a>, <a href="../../../../articles/b/o/u/Bouygues.html" title="Bouygues">Bouygues</a>, <a href="../../../../articles/e/i/f/Eiffage.html" title="Eiffage">Eiffage</a> et <a href="../../../../articles/s/p/i/Spie_Batignolles_1ce6.html" title="Spie Batignolles">Spie Batignolles</a>) qui dominent 294 000 entreprises plus petites (la plupart sont des artisans et des <a href="../../../../articles/t/r/%C3%A8/Tr%C3%A8s_petites_entreprises.html" title="Très petites entreprises">TPE</a>). Certains sont spécialisés dans le génie civil fluvial et maritime, tels que les aménagements de berges, les quais, les <a href="../../../../articles/p/o/r/Ports.html" title="Ports">ports</a>…</li> </ul> <ul> <li>Le BTP occupe 1,5 millions d’actifs<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1" title=""><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> dont 1,265 millions de salariés, 109 000 intérimaires (en équivalents temps plein) et 265 000 travailleurs indépendants<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2" title=""><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> </ul> <ul> <li>Alors que le secteur ne représente que <span style="whitespace:nowrap">7 %</span> des actifs occupés, il totalise plus de <span style="whitespace:nowrap">20 %</span> des <a href="../../../../articles/a/c/c/Accident_du_travail.html" title="Accident du travail">accidents du travail</a> et des <a href="../../../../articles/m/a/l/Maladie_professionnelle.html" title="Maladie professionnelle">maladies professionnelles</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3" title=""><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Il dispose d’un organisme de prévention particulier, l’<a href="../../../../articles/o/r/g/Organisme_professionnel_de_pr%C3%A9vention_du_b%C3%A2timent_et_des_travaux_publics.html" title="Organisme professionnel de prévention du bâtiment et des travaux publics">Organisme professionnel de prévention du bâtiment et des travaux publics</a>.</li> </ul> <ul> <li>Le BTP est actuellement un secteur où l’on observe un très gros manque de main d’œuvre.</li> </ul> <p><a name="Voir_aussi" id="Voir_aussi"></a></p> <h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/%C3%A2/t/B%C3%A2timent_et_travaux_publics.html" title="Modifier la section : Voir aussi">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Voir aussi</span></h2> <ul> <li><a href="../../../../articles/c/o/n/Construction.html" title="Construction">Construction</a></li> <li><a href="../../../../articles/b/%C3%A2/t/B%C3%A2timent_%28m%C3%A9tier%29.html" class="mw-redirect" title="Bâtiment (métier)">Métiers du bâtiment</a></li> <li><a href="../../../../articles/g/%C3%A9/n/G%C3%A9nie_civil.html" title="Génie civil">Génie civil</a></li> <li><a href="../../../../articles/t/r/a/Travaux_publics.html" title="Travaux publics">Travaux publics</a></li> <li><a href="../../../../articles/s/a/l/Salons_professionnels.html" class="mw-redirect" title="Salons professionnels">Salons professionnels</a></li> </ul> <ul> <li><a href="../../../../articles/c/r/y/Image%7ECrystal_Clear_action_info.png_7640.html" class="image" title="Crystal Clear action info.png"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/0/09/Crystal_Clear_action_info.png/15px-Crystal_Clear_action_info.png" width="15" height="15" border="0" /></a> <a href="../../../../articles/c/a/r/Cartographie_des_marques_par_secteur.html#B.C3.A2timent_et_travaux_publics" title="Cartographie des marques par secteur">Contrôle des principales marques du secteur : <i>Bâtiment et travaux publics</i></a>.</li> </ul> <p><a name="Notes" id="Notes"></a></p> <h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/%C3%A2/t/B%C3%A2timent_et_travaux_publics.html" title="Modifier la section : Notes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Notes</span></h2> <div style="font-size: 85%"> <ol class="references"> <li id="cite_note-0"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-0" title="">↑</a></span> Source : <a href="http://www.construction.equipement.gouv.fr/images/grandsagregats.pdf" class="external text" title="http://www.construction.equipement.gouv.fr/images/grandsagregats.pdf" rel="nofollow">Grands agrégats économiques de la construction</a><span style="font-family:monospace; font-weight:bold; font-size:90%; cursor:help;" title="Document au format Portable Document Format (PDF) d'Adobe">[pdf]</span> du ministères français de l’équipement. Chiffres extraits de l’enquête emploi de l’<a href="../../../../articles/i/n/s/INSEE_08fd.html" class="mw-redirect" title="INSEE">INSEE</a>, des comptes de la Nation et des statistiques publiées par la Fédération nationale des travaux publics pour l’export.</li> <li id="cite_note-1"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-1" title="">↑</a></span> Source : INSEE, <i>Tableaux de l’économie française (2004-2005)</i>. Chiffre disponible sur le <a href="http://www.insee.fr/fr/ffc/chifcle_fiche.asp?ref_id=NATTEF11404&tab_id=236" class="external text" title="http://www.insee.fr/fr/ffc/chifcle_fiche.asp?ref_id=NATTEF11404&tab_id=236" rel="nofollow">site de l’INSEE</a>. La branche « Bâtiment, génie civil et agricole » de l’INSEE inclut l’activité des administrations, des ménages et du secteur semi-public et une estimation du « <a href="../../../../articles/t/r/a/Travail_au_noir.html" class="mw-redirect" title="Travail au noir">travail au noir</a> ».</li> <li id="cite_note-2"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-2" title="">↑</a></span> Source : <a href="http://www.construction.equipement.gouv.fr/images/plaquette_emploi.pdf" class="external text" title="http://www.construction.equipement.gouv.fr/images/plaquette_emploi.pdf" rel="nofollow">Formation, qualification, emploi dans la construction - Principaux chiffres</a><span style="font-family:monospace; font-weight:bold; font-size:90%; cursor:help;" title="Document au format Portable Document Format (PDF) d'Adobe">[pdf]</span> du ministère français de l’équipement.</li> <li id="cite_note-3"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-3" title="">↑</a></span> Source : <a href="http://www.inrs.fr/htm/aide-memoire_btp_prevention_accidents_travail.html" class="external text" title="http://www.inrs.fr/htm/aide-memoire_btp_prevention_accidents_travail.html" rel="nofollow">Aide-mémoire BTP</a> (brochure ED790) de l’<a href="../../../../articles/i/n/s/Institut_national_de_recherche_et_de_s%C3%A9curit%C3%A9.html" title="Institut national de recherche et de sécurité">INRS</a>.</li> </ol> </div> <p><a name="Liens_externes" id="Liens_externes"></a></p> <h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/%C3%A2/t/B%C3%A2timent_et_travaux_publics.html" title="Modifier la section : Liens externes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Liens externes</span></h2> <ul> <li><a href="http://www.juritravail.com/conventions-collectives/batiment.html" class="external text" title="http://www.juritravail.com/conventions-collectives/batiment.html" rel="nofollow">Conventions collectives du bâtiment</a></li> <li><a href="http://www.batipole.com" class="external text" title="http://www.batipole.com" rel="nofollow">Batipole - Portail des acteurs du BTP, de la Construction et de l’Immobilier</a></li> <li><a href="http://www.mede.fr/content/view/2/6/" class="external text" title="http://www.mede.fr/content/view/2/6/" rel="nofollow">Le site Missions pour les échanges dématérialisés</a></li> <li><a href="http://www.planete-tp.com" class="external text" title="http://www.planete-tp.com" rel="nofollow">Le site Planète-TP</a></li> <li><a href="http://www.intermat.com" class="external text" title="http://www.intermat.com" rel="nofollow">INTERMAT : Exposition internationale de matériels et techniques pour les travaux publics, le bâtiment et l'industrie des matériaux</a></li> </ul> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/a/p/p/Image%7EApplications-development.svg_61df.html" class="image" title="Icône du portail du bâtiment et des travaux publics"><img alt="Icône du portail du bâtiment et des travaux publics" src="../../../../images/shared/thumb/9/9d/Applications-development.svg/24px-Applications-development.svg.png" width="24" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/b/%C3%A2/t/Portail%7EB%C3%A2timent_et_Travaux_Publics_711a.html" title="Portail:Bâtiment et Travaux Publics">Portail du bâtiment et des travaux publics</a></span></span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/e/u/r/Image%7EEUR_1_%282007_issue%29.png_f43b.html" class="image" title="Icône du portail de l’économie"><img alt="Icône du portail de l’économie" src="../../../../images/shared/thumb/5/5a/EUR_1_(2007_issue).png/24px-EUR_1_(2007_issue).png" width="24" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/%C3%A9/c/o/Portail%7E%C3%89conomie_8ef0.html" title="Portail:Économie">Portail de l’économie</a></span></span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Preprocessor node count: 591/1000000 Post-expand include size: 6084/2048000 bytes Template argument size: 1136/2048000 bytes Expensive parser function count: 2/500 --> <div class="printfooter"> </div> <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/s/e/c/Cat%C3%A9gorie%7ESecteur_d%27activit%C3%A9_0f2a.html" title="Catégorie:Secteur d'activité">Secteur d'activité</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/g/%C3%A9/n/Cat%C3%A9gorie%7EG%C3%A9nie_civil_29b0.html" title="Catégorie:Génie civil">Génie civil</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/b/t/p/Cat%C3%A9gorie%7EBTP_54ed.html" title="Catégorie:BTP">BTP</a></span></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-cats-hidden">Catégorie cachée : <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/w/i/k/Cat%C3%A9gorie%7EWikip%C3%A9dia%7E%C3%A9bauche_%C3%A9conomie_f15b.html" title="Catégorie:Wikipédia:ébauche économie">Wikipédia:ébauche économie</a></span></div></div></div> <!-- end content --> <div class="visualClear"></div> </div> </div> </div> <div id="column-one"> <div id="p-cactions" class="portlet"> <h5>Views</h5> <ul> <li id="ca-nstab-main" class="selected" ><a href="../../../../articles/b/%C3%A2/t/B%C3%A2timent_et_travaux_publics.html">Article</a></li><li id="ca-talk" ><a href="../../../../articles/b/%C3%A2/t/Discuter%7EB%C3%A2timent_et_travaux_publics_5535.html">Discussion</a></li><li id="ca-current" ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/B%C3%A2timent_et_travaux_publics">Version actuelle</a></li> </ul> </div> <div class="portlet" id="p-logo"> <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);" href="../../../../index.html" title="Accueil"></a> </div> <script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script> <div class='portlet' id='p-navigation'> <h5>Navigation</h5> <div class='pBody'> <ul> <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li> <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li> <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li> <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li> <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li> </ul> </div> </div> <div class='portlet' id='p-Contribuer'> <h5>Contribuer</h5> <div class='pBody'> <ul> <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li> <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li> <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li> <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li> <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-search" class="portlet"> <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5> <div id="searchBody" class="pBody"> <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div> <input id="searchInput" name="search" type="text" accesskey="C" value="" /> <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton" value="Aller" /> </div></form> </div> </div> </div><!-- end of the left (by default at least) column --> <div class="visualClear"></div> <div id="footer"> <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div> <div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div> <ul id="f-list"> <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 27 mai 2008 à 09:47 par Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia. Basé sur le travail de Utilisateur(s) Jonemann, <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>, <a href="../../../../articles/b/r/u/Utilisateur%7EBrunodesacacias_1ae5.html" title="Utilisateur:Brunodesacacias">Brunodesacacias</a>, <a href="../../../../articles/s/a/l/Utilisateur%7ESalebot_560c.html" title="Utilisateur:Salebot">Salebot</a>, <a href="../../../../articles/p/a/d/Utilisateur%7EPadawane_c6b6.html" title="Utilisateur:Padawane">Padawane</a>, <a href="../../../../articles/c/a/r/Utilisateur%7ECarlitotard_9fed.html" title="Utilisateur:Carlitotard">Carlitotard</a>, <a href="../../../../articles/d/u/m/Utilisateur%7EDumZiBoT_1015.html" title="Utilisateur:DumZiBoT">DumZiBoT</a>, <a href="../../../../articles/m/e/t/Utilisateur%7EMetalGearLiquid_d56a.html" title="Utilisateur:MetalGearLiquid">MetalGearLiquid</a>, <a href="../../../../articles/x/l/a/Utilisateur%7EXlasserre_9a80.html" title="Utilisateur:Xlasserre">Xlasserre</a>, <a href="../../../../articles/m/a/l/Utilisateur%7EMalost_f352.html" title="Utilisateur:Malost">Malost</a>, <a href="../../../../articles/a/i/o/Utilisateur%7EAiolia_b318.html" title="Utilisateur:Aiolia">Aiolia</a>, <a href="../../../../articles/n/o/n/Utilisateur%7ENono64_a899.html" title="Utilisateur:Nono64">Nono64</a>, <a href="../../../../articles/j/a/m/Utilisateur%7EJamcib_7429.html" title="Utilisateur:Jamcib">Jamcib</a>, <a href="../../../../articles/j/b/_/Utilisateur%7EJB_4299.html" title="Utilisateur:JB">JB</a>, <a href="../../../../articles/c/h/a/Utilisateur%7EChaoborus_2b04.html" title="Utilisateur:Chaoborus">Chaoborus</a>, <a href="../../../../articles/h/o/m/Utilisateur%7EHomo_sovieticus_946a.html" title="Utilisateur:Homo sovieticus">Homo sovieticus</a>, <a href="../../../../articles/t/i/g/Utilisateur%7ETigH_e3dd.html" title="Utilisateur:TigH">TigH</a>, <a href="../../../../articles/z/o/o/Utilisateur%7EZoolook57_9775.html" title="Utilisateur:Zoolook57">Zoolook57</a>, <a href="../../../../articles/7E/p/y/Utilisateur%7E_Pyb_c74e.html" title="Utilisateur:~Pyb">~Pyb</a>, <a href="../../../../articles/l/a/x/Utilisateur%7ELax_50aa.html" title="Utilisateur:Lax">Lax</a>, <a href="../../../../articles/k/o/r/Utilisateur%7EKorrigan_4cd3.html" title="Utilisateur:Korrigan">Korrigan</a>, <a href="../../../../articles/n/i/c/Utilisateur%7ENicolas_Ray_14b8.html" title="Utilisateur:Nicolas Ray">Nicolas Ray</a>, <a href="../../../../articles/t/o/t/Utilisateur%7ETotal64_bd36.html" title="Utilisateur:Total64">Total64</a>, <a href="../../../../articles/v/i/g/Utilisateur%7EVIGNERON_8642.html" title="Utilisateur:VIGNERON">VIGNERON</a>, <a href="../../../../articles/s/h/e/Utilisateur%7ESherbrooke_9f52.html" title="Utilisateur:Sherbrooke">Sherbrooke</a>, <a href="../../../../articles/m/e/d/Utilisateur%7EMedBot_8f10.html" title="Utilisateur:MedBot">MedBot</a>, <a href="../../../../articles/b/o/m/Utilisateur%7EBombyx_004b.html" title="Utilisateur:Bombyx">Bombyx</a>, <a href="../../../../articles/a/l/e/Utilisateur%7EAlexboom_14d3.html" title="Utilisateur:Alexboom">Alexboom</a>, <a href="../../../../articles/s/e/b/Utilisateur%7ESebjarod_ed78.html" title="Utilisateur:Sebjarod">Sebjarod</a>, <a href="../../../../articles/g/l/_/Utilisateur%7EGL_bc17.html" title="Utilisateur:GL">GL</a> et <a href="../../../../articles/r/a/o/Utilisateur%7ERaoudoudou_4e2a.html" title="Utilisateur:Raoudoudou">Raoudoudou</a>.</li> <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/> Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li> <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li> </ul> </div> </div> </body> </html>