Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/b/i/s/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles/b/////i/s/Bismarck_(cuirassé).html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Bismarck (cuirassé) - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Bismarck (cuirassé)</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <div class="homonymie">Pour les articles <a href="../../../../articles/h/o/m/Aide%7EHomonymie_2a52.html" title="Aide:Homonymie">homonymes</a>, voir <a href="../../../../articles/b/i/s/Bismarck.html" title="Bismarck">Bismarck</a>. <a href="../../../../articles/d/i/s/Image%7EDisambig.svg_8f13.html" class="image" title="Disambig.svg"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/7/72/Disambig.svg/20px-Disambig.svg.png" width="20" height="16" border="0" /></a></div>
<table style="border: 1px solid navy; background-color: #f9f9f9; color: black; margin-bottom: 0.5em; margin-left: 1em; padding: 0.2em; float: right; clear: right; width: 280px; text-align: left; font-size: 90%;" cellspacing="1">
<tr>
<td align="center" colspan="2"><span style="font-size: 120%;"><i><b>Bismarck</b></i></span></td>
</tr>
<tr>
<td style="font-size: 100%;" align="center" colspan="2"><span style="display:table-cell; border-collapse:collapse; border: solid 1px navy;"><a href="../../../../articles/b/u/n/Image%7EBundeswehrmuseum_Dresden_13.jpg_24ae.html" class="image" title="Maquette du Bismarck"><img alt="Maquette du Bismarck" src="../../../../images/shared/thumb/9/90/Bundeswehrmuseum_Dresden_13.jpg/270px-Bundeswehrmuseum_Dresden_13.jpg" width="270" height="360" border="0" /></a></span>Maquette du Bismarck</td>
</tr>
<tr>
<th bgcolor="navy" align="center" colspan="2" style="color: white; border-bottom:1px solid navy"><b>Histoire</b></th>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;">A servi dans&#160;:</th>
<td><a href="../../../../articles/k/r/i/Kriegsmarine.html" title="Kriegsmarine">Kriegsmarine</a>&#160;<a href="../../../../articles/w/a/r/Image%7EWar_Ensign_of_Germany_1938-1945.svg_149f.html" class="image" title="Pavillon"><img alt="Pavillon" src="../../../../images/shared/thumb/8/8c/War_Ensign_of_Germany_1938-1945.svg/20px-War_Ensign_of_Germany_1938-1945.svg.png" width="20" height="12" border="0" /></a></td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;">Commandé&#160;:</th>
<td><a href="../../../../articles/1/6/_/16_novembre.html" title="16 novembre">16 novembre</a> <a href="../../../../articles/1/9/3/1935.html" title="1935">1935</a></td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;">Quille posée&#160;:</th>
<td><a href="../../../../articles/1/e/r/1er_juillet.html" title="1er juillet">1<sup class="exposant">er</sup>&#160;juillet</a> <a href="../../../../articles/1/9/3/1936.html" title="1936">1936</a></td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;">Lancement&#160;:</th>
<td><a href="../../../../articles/1/4/_/14_f%C3%A9vrier.html" title="14 février">14 février</a> <a href="../../../../articles/1/9/3/1939.html" title="1939">1939</a></td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;">Armé&#160;:</th>
<td><a href="../../../../articles/2/0/_/20_ao%C3%BBt.html" title="20 août">20 août</a> <a href="../../../../articles/1/9/4/1940.html" title="1940">1940</a></td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;">Statut&#160;:</th>
<td>Sabordé le <a href="../../../../articles/2/7/_/27_mai.html" title="27 mai">27 mai</a> <a href="../../../../articles/1/9/4/1941.html" title="1941">1941</a></td>
</tr>
<tr>
<th bgcolor="navy" align="center" colspan="2" style="color: white; border-bottom:1px solid navy"><b>Caractéristiques techniques</b></th>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;">Type&#160;:</th>
<td><a href="../../../../articles/c/u/i/Cuirass%C3%A9.html" title="Cuirassé">Cuirassé</a></td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;"><a href="../../../../articles/l/o/n/Longueur_hors-tout.html" title="Longueur hors-tout">Longueur</a>&#160;:</th>
<td>250,5 m</td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;"><a href="../../../../articles/m/a/%C3%AE/Ma%C3%AEtre-bau.html" title="Maître-bau">Maître-bau</a>&#160;:</th>
<td>36 m</td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;"><a href="../../../../articles/t/i/r/Tirant_d%27eau.html" title="Tirant d'eau">Tirant d’eau</a>&#160;:</th>
<td>8,7 m</td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;"><a href="../../../../articles/d/%C3%A9/p/D%C3%A9placement_%28navire%29.html" title="Déplacement (navire)">Déplacement</a>&#160;:</th>
<td>41 700 t normal, 50 900 t à pleine charge</td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;">Puissance&#160;:</th>
<td>150 000 ch (110 MW)</td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;">Vitesse&#160;:</th>
<td>30,8 <a href="../../../../articles/n/%C5%93/u/N%C5%93ud_%28unit%C3%A9%29.html" title="Nœud (unité)">nœuds</a></td>
</tr>
<tr>
<th bgcolor="navy" align="center" colspan="2" style="color: white; border-bottom:1px solid navy"><b>Caractéristiques militaires</b></th>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;">Blindage&#160;:</th>
<td>20 à 360 mm&#160;; 320 mm (ceinture)</td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;">Armement&#160;:</th>
<td>8x380mm (4x2), 12x150mm (6x2), 16x105mm, 16x37mm (8x2), 12x20mm cannon</td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;">Aéronefs&#160;:</th>
<td>6, avec 2 catapultes</td>
</tr>
<tr>
<th bgcolor="navy" align="center" colspan="2" style="color: white; border-bottom:1px solid navy"><b>Autres caractéristiques</b></th>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;">Équipage&#160;:</th>
<td>2 000 – 2 200 hommes</td>
</tr>
<tr>
<th align="right" style="vertical-align: top;"><a href="../../../../articles/c/h/a/Chantier_naval.html" title="Chantier naval">Chantier</a>&#160;:</th>
<td><a href="../../../../articles/b/l/o/Blohm_%26_Voss_2d2a.html" title="Blohm &amp; Voss">Blohm &amp; Voss</a>, <a href="../../../../articles/h/a/m/Hambourg.html" title="Hambourg">Hambourg</a></td>
</tr>
</table>
<p>Le <i><b>Bismarck</b></i> est un <a href="../../../../articles/c/u/i/Cuirass%C3%A9.html" title="Cuirassé">cuirassé</a> <a href="../../../../articles/a/l/l/Allemagne.html" title="Allemagne">allemand</a> de la <a href="../../../../articles/s/e/c/Seconde_Guerre_mondiale_4a81.html" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a>, fleuron de la <a href="../../../../articles/k/r/i/Kriegsmarine.html" title="Kriegsmarine">Kriegsmarine</a> du <a href="../../../../articles/t/r/o/Troisi%C3%A8me_Reich_8921.html" title="Troisième Reich">III<sup>e</sup> Reich</a> et qui porte le nom du Chancelier <a href="../../../../articles/o/t/t/Otto_von_Bismarck_a556.html" title="Otto von Bismarck">Otto von Bismarck</a> (1815-1898). Il est célèbre pour avoir coulé le <a href="../../../../articles/h/m/s/HMS_Hood_%281918%29_4387.html" title="HMS Hood (1918)">HMS <i>Hood</i></a> et sa poursuite par les Britanniques. Il fut, avec son sister-ship le <a href="../../../../articles/t/i/r/Tirpitz_%28cuirass%C3%A9%29.html" title="Tirpitz (cuirassé)">Tirpitz</a>, le bâtiment allemand le plus puissant et la fierté de son pays.</p>
<table id="toc" class="toc" summary="Sommaire">
<tr>
<td>
<div id="toctitle">
<h2>Sommaire</h2>
</div>
<ul>
<li class="toclevel-1"><a href="#La_menace"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">La menace</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#L.27humiliation_britannique"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">L'humiliation britannique</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#La_bataille_finale"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">La bataille finale</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#La_l.C3.A9gende"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">La légende</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Liens_externes"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Liens externes</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Bibliographie"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Bibliographie</span></a></li>
</ul>
</td>
</tr>
</table>
<script type="text/javascript">
//<![CDATA[
 if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } 
//]]>
</script>
<p><a name="La_menace" id="La_menace"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bismarck_%28cuirass%C3%A9%29.html" title="Modifier la section&#160;: La menace">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">La menace</span></h2>
<p>La conception du navire commence en <a href="../../../../articles/1/9/3/1934.html" title="1934">1934</a>. Pendant cette période le déplacement passa de 35&#160;000 à 42&#160;600 tonnes, bien au-dessus de la limite autorisée par le <a href="../../../../articles/t/r/a/Trait%C3%A9_de_Versailles_382e.html" title="Traité de Versailles">traité de Versailles</a>. Sa quille fut installée à la <a href="../../../../articles/c/a/l/Cale_s%C3%A8che.html" title="Cale sèche">cale sèche</a> <a href="../../../../articles/b/l/o/Blohm_%26_Voss_2d2a.html" title="Blohm &amp; Voss">Blohm + Voss</a> à <a href="../../../../articles/h/a/m/Hambourg.html" title="Hambourg">Hambourg</a> le <a href="../../../../articles/1/e/r/1er_juillet.html" title="1er juillet">1<sup class="exposant">er</sup>&#160;juillet</a> <a href="../../../../articles/1/9/3/1936.html" title="1936">1936</a>. Son lancement eut lieu le <a href="../../../../articles/1/4/_/14_f%C3%A9vrier.html" title="14 février">14 février</a> <a href="../../../../articles/1/9/3/1939.html" title="1939">1939</a> et il prit son service le <a href="../../../../articles/2/4/_/24_ao%C3%BBt.html" title="24 août">24 août</a> <a href="../../../../articles/1/9/4/1940.html" title="1940">1940</a> avec le capitaine de vaisseau <a href="../../../../articles/e/r/n/Ernst_Lindemann_9823.html" title="Ernst Lindemann">Ernst Lindemann</a>.</p>
<p>À cause de la suprématie britannique en navires de combat de surface, <a href="../../../../articles/a/d/o/Adolf_Hitler_fdc0.html" title="Adolf Hitler">Adolf Hitler</a> ordonna à la <a href="../../../../articles/k/r/i/Kriegsmarine.html" title="Kriegsmarine">Kriegsmarine</a> de cibler les navires de transport alliés. Le <i>Bismarck</i> prit la mer pour son voyage inaugural quittant le port de Gotenhafen (maintenant <a href="../../../../articles/g/d/y/Gdynia.html" title="Gdynia">Gdynia</a>) le 18 mai 1941 accompagné du Prinz Eugen, croiseur lourd de classe Admiral Hipper.</p>
<p>L'amirauté britannique apprit son départ d'espions qui le virent passer les détroits entre le <a href="../../../../articles/d/a/n/Danemark.html" title="Danemark">Danemark</a> et la <a href="../../../../articles/n/o/r/Norv%C3%A8ge.html" title="Norvège">Norvège</a>. Trois jours plus tard, il fut repéré par un avion de reconnaissance allié alors qu'il se ravitaillait dans un <a href="../../../../articles/f/j/o/Fjord.html" title="Fjord">fjord</a> norvégien et fut rapidement suivi par les navires patrouilleurs <i>Norfolk</i> et <i>Suffolk</i>. Les <a href="../../../../articles/a/l/l/Alli%C3%A9s.html" title="Alliés">Alliés</a> prennent de suite la mesure de la menace que fait peser ce navire, plus puissant et moderne que n'importe quel autre bâtiment existant à l'époque, sur les lignes de ravitaillement et décident, dès sa première sortie, de lancer une vaste opération maritime et aérienne afin de le mettre hors de combat.</p>
<p><a name="L.27humiliation_britannique" id="L.27humiliation_britannique"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bismarck_%28cuirass%C3%A9%29.html" title="Modifier la section&#160;: L'humiliation britannique">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">L'humiliation britannique</span></h2>
<div class="thumb tleft">
<div class="thumbinner" style="width:182px;"><a href="../../../../articles/b/i/s/Image%7EBismark_Battlecruiser.jpg_5b54.html" class="image" title="Le Bismark"><img alt="Le Bismark" src="../../../../images/shared/thumb/3/3d/Bismark_Battlecruiser.jpg/180px-Bismark_Battlecruiser.jpg" width="180" height="164" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/b/i/s/Image%7EBismark_Battlecruiser.jpg_5b54.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
Le <strong class="selflink"><i>Bismark</i></strong></div>
</div>
</div>
<p>Le <a href="../../../../articles/2/4/_/24_mai.html" title="24 mai">24 mai</a> <a href="../../../../articles/1/9/4/1941.html" title="1941">1941</a>, six jours après sa sortie en mer et dans son premier engagement le <i>Bismarck</i> coule en quelques salves de ses obus de 380 mm (pesant près d’une tonne et allant à une fois et demi la vitesse du son) le fleuron de la <a href="../../../../articles/r/o/y/Royal_Navy_80f7.html" title="Royal Navy">Royal Navy</a>, le <a href="../../../../articles/h/m/s/HMS_Hood_877e.html" class="mw-redirect" title="HMS Hood">HMS Hood</a>, provoquant la mort de 1416 hommes sur les 1419 que comportait l'équipage.</p>
<p>Le <i>Bismarck</i> était alors accompagné par le croiseur lourd <i>Prinz Eugen</i> et son navire de ravitaillement lorsque les croiseurs de bataille britanniques <a href="../../../../articles/h/m/s/HMS_Hood_%281918%29_4387.html" title="HMS Hood (1918)"><i>Hood</i></a> et le très récent (mais pas complètement fini) <a href="../../../../articles/p/r/i/Prince_of_Wales_d14a.html" class="mw-redirect" title="Prince of Wales">Prince of Wales</a> les interceptèrent.</p>
<p>Le <i>Hood</i> avait un blindage de pont relativement faible et donc il lui fallait s'approcher pour éviter les tirs courbes mais il fut touché par un obus qui passa peut-être par une cheminée, toucha un magasin de poudre, explosa et coula rapidement entrainant son équipage de 1&#160;419 hommes dans la mort, à l'exception de trois d'entre eux.<br />
Le <i>Prince of Wales</i>, avec tous sauf un de ses canons principaux rendus inutilisables s'enfuit derrière un rideau de fumée. Il avait toutefois touché le <i>Bismarck</i> trois fois dont une créant une fuite amenant une infiltration d'eau dans une réserve de carburant. Le <i>Bismarck</i> ne fit pas le plein de carburant mais préféra aller le plus vite possible au port de <a href="../../../../articles/b/r/e/Brest.html" title="Brest">Brest</a>.</p>
<p>Les Britanniques furent consternés par l'événement. Pour se laver de cet affront ainsi que redonner courage à l'ensemble de son peuple et de ses combattants, le Premier ministre <a href="../../../../articles/w/i/n/Winston_Churchill_74d2.html" title="Winston Churchill">Winston Churchill</a> donne l'ordre «&#160;<i>Sink the Bismarck&#160;!</i>&#160;» (coulez le <i>Bismarck</i>&#160;!).</p>
<p><a name="La_bataille_finale" id="La_bataille_finale"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bismarck_%28cuirass%C3%A9%29.html" title="Modifier la section&#160;: La bataille finale">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">La bataille finale</span></h2>
<div class="thumb tright">
<div class="thumbinner" style="width:182px;"><a href="../../../../articles/h/m/s/Image%7EHMS_Ark_Royal_swordfish.jpg_0f9a.html" class="image" title="Un Swordfish à l’appontage sur l’HMS Ark Royal après le torpillage du cuirassé Bismark (26 mai 1941)"><img alt="Un Swordfish à l’appontage sur l’HMS Ark Royal après le torpillage du cuirassé Bismark (26 mai 1941)" src="../../../../images/shared/thumb/c/cc/HMS_Ark_Royal_swordfish.jpg/180px-HMS_Ark_Royal_swordfish.jpg" width="180" height="121" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/h/m/s/Image%7EHMS_Ark_Royal_swordfish.jpg_0f9a.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
Un <a href="../../../../articles/f/a/i/Fairey_Swordfish_cd82.html" title="Fairey Swordfish">Swordfish</a> à l’appontage sur l’<a href="../../../../articles/h/m/s/HMS_Ark_Royal_%2891%29_d280.html" title="HMS Ark Royal (91)">HMS <i>Ark Royal</i></a> après le torpillage du <a href="../../../../articles/c/u/i/Cuirass%C3%A9.html" title="Cuirassé">cuirassé</a> <strong class="selflink"><i>Bismark</i></strong> (26 mai 1941)</div>
</div>
</div>
<p>Une attaque par des avions torpilleurs <a href="../../../../articles/b/i/p/Biplan.html" title="Biplan">biplan</a> <a href="../../../../articles/f/a/i/Fairey_Swordfish_cd82.html" title="Fairey Swordfish">Swordfish</a> du porte-avions <i>Victorious</i> a lieu au début de la soirée du 24 mai. Le <i>Bismarck</i> parvint néanmoins à rompre le contact <a href="../../../../articles/r/a/d/Radar.html" title="Radar">radar</a> mais sans que son équipage ne se rende compte que le retour d'ondes était trop faible pour être capté. Il fut cependant retrouvé notamment grâce à l'incroyable comportement de l'<a href="../../../../articles/a/m/i/Amiral.html" title="Amiral">amiral</a> Günther Lütjens (1889-1941) qui, malgré les objections du <a href="../../../../articles/c/a/p/Capitaine.html" title="Capitaine">capitaine</a>, trahit sa position en faisant transmettre un message d'une demi-heure. Le 26 mai, des <a href="../../../../articles/s/w/o/Swordfish.html" class="mw-redirect" title="Swordfish">Swordfish</a> du <a href="../../../../articles/p/o/r/Porte-avions.html" class="mw-redirect" title="Porte-avions">porte-avions</a> <a href="../../../../articles/h/m/s/HMS_Ark_Royal_%2891%29_d280.html" title="HMS Ark Royal (91)"><i>Ark Royal</i></a> parvinrent à placer une <a href="../../../../articles/t/o/r/Torpille.html" title="Torpille">torpille</a> qui endommagea le gouvernail et le régulateur de direction rendant le navire non manœuvrable. Pendant toute la nuit suivante une série d'attaques par des <a href="../../../../articles/d/e/s/Destroyer.html" title="Destroyer">destroyers</a> harcelèrent le géant blessé. Le <a href="../../../../articles/2/7/_/27_mai.html" title="27 mai">27 mai</a> <a href="../../../../articles/1/9/4/1941.html" title="1941">1941</a> au matin, suite à de nombreuses avaries et à un <a href="../../../../articles/s/a/b/Sabordage.html" title="Sabordage">sabordage</a> pour éviter qu'il ne tombe entre les mains des Alliés, le <i>Bismarck</i> sombre par près de 4&#160;800 m de fond environ 650 km à l'ouest de <a href="../../../../articles/b/r/e/Brest.html" title="Brest">Brest</a>. Seuls 115 des 2 206 marins furent recueillis par crainte des <a href="../../../../articles/s/o/u/Sous-marins.html" class="mw-redirect" title="Sous-marins">sous-marins</a>. Le <a href="../../../../articles/c/r/o/Croiseur.html" title="Croiseur">croiseur</a> espagnol <i><a href="../../../../articles/c/a/n/Canarias.html" class="mw-redirect" title="Canarias">Canarias</a></i> tenta d'en sauver certains. Plusieurs <a href="../../../../articles/s/o/u/Sous-marin.html" title="Sous-marin">sous-marins</a> allemands eurent des opportunités d'intervenir mais ils étaient à cours de munition.</p>
<p>Près d'une centaine de vaisseaux furent déployés pour opérer avec, contre, ou à cause du <i>Bismarck</i>. Voir la liste sur le <a href="../../../../../en/articles/b/i/s/Bismarck_Chase_6fff.html" class="extiw" title="en:Bismarck_Chase">wiki anglophone</a>.</p>
<p><a name="La_l.C3.A9gende" id="La_l.C3.A9gende"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bismarck_%28cuirass%C3%A9%29.html" title="Modifier la section&#160;: La légende">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">La légende</span></h2>
<p>Avec les années, le navire entra dans la légende. Son histoire fut popularisée par un film en <a href="../../../../articles/1/9/6/1960.html" title="1960">1960</a> <a href="../../../../articles/c/o/u/Coulez_le_Bismarck_%21_cd6c.html" title="Coulez le Bismarck !">Coulez le Bismarck !</a>, puis une chanson homonyme la même année de <a href="../../../../articles/j/o/h/Johnny_Horton_2398.html" title="Johnny Horton">Johnny Horton</a>.</p>
<p>L'épave fut découverte le <a href="../../../../articles/8/_/j/8_juin.html" title="8 juin">8 juin</a> <a href="../../../../articles/1/9/8/1989.html" title="1989">1989</a> par une expédition menée par <a href="../../../../articles/r/o/b/Robert_Duane_Ballard_f8f3.html" title="Robert Duane Ballard">Robert D. Ballard</a>, également découvreur de l'épave du <i><a href="../../../../articles/t/i/t/Titanic.html" title="Titanic">Titanic</a></i>, à une profondeur d'environ 4&#160;700 m, 650 km au nord-ouest de <a href="../../../../articles/b/r/e/Brest.html" title="Brest">Brest</a>. L'analyse de l'épave montre des dommages nombreux sur la superstructure causés par les obus et quelques dégats mineurs causés par les tirs de torpille mais suggère aussi que les Allemands aient pu saboter le navire pour hâter son naufrage. Cela n'avait jamais été prouvé auparavant par des investigations marines mais toujours affirmé par les marins survivants. Ballard garda secret l'emplacement exact de l'épave pour prévenir d'autres plongées et d'éventuels prélévements sur l'épave, pratiques qu'il considère comme une forme de <a href="../../../../articles/v/o/l/Vol.html" title="Vol">vol</a> aggravé.</p>
<p>Plus tard, une autre plongée identifia l'épave et ramena des images pour un documentaire sponsorisé par la chaine britannique <a href="../../../../articles/c/h/a/Channel_4.html" title="Channel 4">Channel 4</a> sur le <i>Bismarck</i> et le <i><a href="../../../../articles/h/o/o/Hood.html" title="Hood">Hood</a></i>.</p>
<p>Une troisième plongée sur l'épave est réalisée en <a href="../../../../articles/2/0/0/2002.html" title="2002">2002</a> à l'initiative du réalisateur canadien <a href="../../../../articles/j/a/m/James_Cameron_2a24.html" title="James Cameron">James Cameron</a> pour la réalisation d'un film documentaire, <i><a href="../../../../articles/b/i/s/Expedition%7E_Bismarck_6257.html" title="Expedition: Bismarck">Expedition: Bismarck</a></i>, sorti la même année. Ce film raconte l'histoire du cuirassé allemand, en associant images de la plongée sur et dans l'épave et reconstitution numérique de la bataille, du naufrage jusqu'à son glissement sur le fond de l'océan. Ses découvertes étaient qu'il n'y avait pas assez de dommages sous la ligne de flottaison pour confirmer que le Bismarck ait été coulé par les obus ou les torpilles britanniques, confirmant même après une inspection sous-marine à l'intérieur du navire qu'aucun obus ou torpille n'avait pénétré la partie blindée de la coque, renforçant la thèse allemande de sabordage du navire.</p>
<p><a name="Liens_externes" id="Liens_externes"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bismarck_%28cuirass%C3%A9%29.html" title="Modifier la section&#160;: Liens externes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Liens externes</span></h2>
<ul>
<li><span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: anglais">(en)</span> <a href="http://www.kbismarck.com/" class="external text" title="http://www.kbismarck.com/" rel="nofollow">KBismarck.com - The Battleship Bismarck</a></li>
<li><span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: anglais">(en)</span> <a href="http://www.hmshood.com/hoodtoday/2001expedition/bismarck/" class="external text" title="http://www.hmshood.com/hoodtoday/2001expedition/bismarck/" rel="nofollow">Des photos et dessins du Bismarck et de l'épave</a></li>
<li><span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: français">(fr)</span> <a href="http://nicolapin.free.fr/diver/equipageBismark.txt" class="external text" title="http://nicolapin.free.fr/diver/equipageBismark.txt" rel="nofollow">- Liste complète de l'équipage</a></li>
<li><span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: français">(fr)</span> <a href="http://www.dailymotion.com/relevance/search/Expedition%253A%2BBismarck/video/x5cvam_expedition-bismarck-p16_news" class="external text" title="http://www.dailymotion.com/relevance/search/Expedition%253A%2BBismarck/video/x5cvam_expedition-bismarck-p16_news" rel="nofollow">- Documentaire: Expedition Bismarck, sur Dailymotion.com</a></li>
</ul>
<p><a name="Bibliographie" id="Bibliographie"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bismarck_%28cuirass%C3%A9%29.html" title="Modifier la section&#160;: Bibliographie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Bibliographie</span></h2>
<ul>
<li><i>The Battleship Bismarck. The Complete History of a Legendary Ship</i>, livre sous format électronique de José M Rico, avril 2004.</li>
<li>Philippe Caresse, <i><a href="http://www.histoforum.org/histobiblio/article.php3?id_article=26" class="external text" title="http://www.histoforum.org/histobiblio/article.php3?id_article=26" rel="nofollow">Le Bismarck</a></i>, éditions Lela Presse, 2004.</li>
<li><i>Coulez le Bismarck&#160;!</i> de <a href="../../../../articles/c/2E/s/C.S._Forester_37ca.html" class="mw-redirect" title="C.S. Forester">C.S. Forester</a>; Editions "<a href="../../../../articles/j/27/a/J%27ai_lu.html" title="J'ai lu">J'ai lu</a> <a href="../../../../articles/l/e/u/Leur_aventure.html" title="Leur aventure">leur aventure</a>" n°A25</li>
</ul>
<div class="noprint wikilien_alternatif" style="clear:right; float:right;margin:0 0 1em 1em;width:250px;border:solid #AAAAAA 1px; background:#f9f9f9;padding:0px;font-size:90%;text-align:left;">
<table cellpadding="2" cellspacing="0" style="background-color:transparent">
<tr valign="middle">
<td style="line-height:50px;vertical-align:middle;position:relative" align="center" valign="middle">
<div style="position: relative;"><a href="http://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil" title="commons:Accueil"><img alt="commons:Accueil" src="../../../../images/shared/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png" width="50" height="67" border="0" /></a></div>
</td>
<td valign="middle">
<p><span class="plainlinks"><a href="../../../../articles/w/i/k/Wikimedia_Commons_7b57.html" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> propose des documents multimédia libres sur <b><a href="http://commons.wikimedia.org/wiki/Battleship_Bismarck?uselang=fr" class="external text" title="http://commons.wikimedia.org/wiki/Battleship_Bismarck?uselang=fr" rel="nofollow">le cuirassé Bismarck.</a></b></span></p>
</td>
</tr>
</table>
</div>
<ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail">
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/m/i/l/Image%7EMilitary_symbol.svg_472f.html" class="image" title="Icône du portail de l’histoire militaire"><img alt="Icône du portail de l’histoire militaire" src="../../../../images/shared/thumb/5/5d/Military_symbol.svg/43px-Military_symbol.svg.png" width="43" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/h/i/s/Portail%7EHistoire_militaire_acc9.html" title="Portail:Histoire militaire">Portail de l’histoire militaire</a></span></span></li>
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/a/n/c/Image%7EAnchor.svg_7c6a.html" class="image" title="Icône du portail du monde maritime"><img alt="Icône du portail du monde maritime" src="../../../../images/shared/thumb/8/80/Anchor.svg/24px-Anchor.svg.png" width="24" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/m/a/r/Portail%7EMaritime_d180.html" title="Portail:Maritime">Portail du monde maritime</a></span></span></li>
</ul>
<p><span id="ADQ-interwiki-da" style="display:none;" class="AdQ"></span> <span id="ADQ-interwiki-es" style="display:none;" class="AdQ"></span> <span id="ADQ-interwiki-id" style="display:none;" class="AdQ"></span> <span id="ADQ-interwiki-sr" style="display:none;" class="AdQ"></span></p>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 511/1000000
Post-expand include size: 10465/2048000 bytes
Template argument size: 1850/2048000 bytes
Expensive parser function count: 0/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/c/u/i/Cat%C3%A9gorie%7ECuirass%C3%A9_3674.html" title="Catégorie:Cuirassé">Cuirassé</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/n/o/m/Cat%C3%A9gorie%7ENom_de_bateau_1063.html" title="Catégorie:Nom de bateau">Nom de bateau</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/b/a/t/Cat%C3%A9gorie%7EBateau_des_ann%C3%A9es_1930_4020.html" title="Catégorie:Bateau des années 1930">Bateau des années 1930</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/b/a/t/Cat%C3%A9gorie%7EBateau_de_guerre_allemand_c95f.html" title="Catégorie:Bateau de guerre allemand">Bateau de guerre allemand</a></span></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-cats-hidden">Catégorie cachée&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/p/o/r/Cat%C3%A9gorie%7EPortail%7EHistoire_militaire_Articles_li%C3%A9s_4735.html" title="Catégorie:Portail:Histoire militaire/Articles liés">Portail:Histoire militaire/Articles liés</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/b/i/s/Bismarck_%28cuirass%C3%A9%29.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       	       ><a href="../../../../articles/b/i/s/Discuter%7EBismarck_%28cuirass%C3%A9%29_ba84.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bismarck_%28cuirass%C3%A9%29">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	<div id="p-lang" class="portlet">
	  <h5>Autres langues</h5>
	  <div class="pBody">
	    <ul>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../bg/articles/%D0%B1/%D0%B8/%D1%81/%D0%91%D0%B8%D1%81%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BA_%28%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%B5%D0%BD_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B1%29.html">Български</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../cs/articles/b/i/s/Bismarck_%28bitevn%C3%AD_lo%C4%8F%29.html">Česky</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../da/articles/b/i/s/Bismarck_%28slagskib%29.html">Dansk</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../de/articles/b/i/s/Bismarck_%28Schlachtschiff%29_44fd.html">Deutsch</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../en/articles/g/e/r/German_battleship_Bismarck_2e04.html">English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../eo/articles/b/i/s/Bismarck_%28batal%C5%9Dipo%29.html">Esperanto</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../es/articles/a/c/o/Acorazado_Bismarck_9e1f.html">Español</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../fi/articles/t/a/i/Taistelulaiva_Bismarck_f67a.html">Suomi</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../he/articles/%D7%91/%D7%99/%D7%A1/%D7%91%D7%99%D7%A1%D7%9E%D7%A8%D7%A7_%28%D7%90%D7%95%D7%A0%D7%99%D7%99%D7%94%29.html">עברית</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../id/articles/k/a/p/Kapal_perang_Bismarck_cd88.html">Bahasa Indonesia</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../it/articles/b/i/s/Bismarck_%28nave_da_battaglia%29.html">Italiano</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ja/articles/%E3%83%93/%E3%82%B9/%E3%83%9E/%E3%83%93%E3%82%B9%E3%83%9E%E3%83%AB%E3%82%AF_%28%E6%88%A6%E8%89%A6%29.html">日本語</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ko/articles/%EB%8F%85/%EC%9D%BC/_/%EB%8F%85%EC%9D%BC_%EC%A0%84%ED%95%A8_%EB%B9%84%EC%8A%A4%EB%A7%88%EB%A5%B4%ED%81%AC.html">한국어</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../lt/articles/b/i/s/Bismarkas_%28karo_laivas%29.html">Lietuvių</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../mk/articles/%D0%B1/%D0%B8/%D0%B7/%D0%91%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BA_%28%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B4%29.html">Македонски</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ms/articles/k/a/p/Kapal_Perang_Bismarck_6c45.html">Bahasa Melayu</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../nl/articles/b/i/s/Bismarck_%28slagschip%29.html">Nederlands</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../nn/articles/%C2%AB/b/i/%C2%ABBismarck%C2%BB_e322.html">‪Norsk (nynorsk)‬</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../no/articles/%C2%AB/b/i/%C2%ABBismarck%C2%BB_%281939%29_d0bf.html">‪Norsk (bokmål)‬</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pl/articles/b/i/s/Bismarck_%28pancernik%29.html">Polski</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pt/articles/c/o/u/Coura%C3%A7ado_Bismarck_add2.html">Português</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ru/articles/%D0%B1/%D0%B8/%D1%81/%D0%91%D0%B8%D1%81%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BA_%28%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D1%80%29.html">Русский</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../simple/articles/b/i/s/Bismarck_%28ship%29.html">Simple English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sk/articles/b/i/s/Bismarck_%28bojov%C3%A1_lo%C4%8F%29.html">Slovenčina</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sr/articles/%D0%BD/%D0%B5/%D0%BC/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B1%D0%BE%D1%98%D0%BD%D0%B8_%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B4_%D0%91%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BA_1f6c.html">Српски / Srpski</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sv/articles/b/i/s/Bismarck_%28slagskepp%29.html">Svenska</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../tr/articles/b/i/s/Bismarck_%28Sava%C5%9F_gemisi%29_0e3e.html">Türkçe</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../uk/articles/%D0%B1/%D1%96/%D1%81/%D0%91%D1%96%D1%81%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BA_%28%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D1%8C%29.html">Українська</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../zh/articles/%E4%BF%BE/%E6%96%AF/%E9%BA%A5/%E4%BF%BE%E6%96%AF%E9%BA%A5%E8%99%9F%E6%88%B0%E8%89%A6.html">中文</a>
	      </li>
	      	    </ul>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 17 juin 2008 à 14:46 par Utilisateur <a href="../../../../articles/c/a/y/Utilisateur%7ECayllo_608e.html" title="Utilisateur:Cayllo">Cayllo</a>. Basé sur le travail de Utilisateur(s) <a href="../../../../articles/f/r/e/Utilisateur%7EFred.marchalon_0bb3.html" title="Utilisateur:Fred.marchalon">Fred.marchalon</a>, <a href="../../../../articles/d/u/m/Utilisateur%7EDumZiBoT_1015.html" title="Utilisateur:DumZiBoT">DumZiBoT</a>, <a href="../../../../articles/t/o/u/Utilisateur%7EToubabmaster_11f9.html" title="Utilisateur:Toubabmaster">Toubabmaster</a>, <a href="../../../../articles/l/27/a/Utilisateur%7EL%27amateur_d%27a%C3%A9roplanes_f646.html" title="Utilisateur:L'amateur d'aéroplanes">L'amateur d'aéroplanes</a>, <a href="../../../../articles/z/o/r/Utilisateur%7EZorrobot_585e.html" title="Utilisateur:Zorrobot">Zorrobot</a>, <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>, <a href="../../../../articles/a/l/e/Utilisateur%7EAlexbot_53c6.html" title="Utilisateur:Alexbot">Alexbot</a>, Nicolapin, <a href="../../../../articles/r/l/e/Utilisateur%7ERled44_6142.html" title="Utilisateur:Rled44">Rled44</a>, <a href="../../../../articles/e/t/i/Utilisateur%7EEtienne_EYROLLE_e9ef.html" title="Utilisateur:Etienne EYROLLE">Etienne EYROLLE</a>, <a href="../../../../articles/p/i/x/Utilisateur%7EPixelBot_d78c.html" title="Utilisateur:PixelBot">PixelBot</a>, <a href="../../../../articles/o/k/b/Utilisateur%7EOKBot_56a4.html" title="Utilisateur:OKBot">OKBot</a>, <a href="../../../../articles/r/o/b/Utilisateur%7ERobbot_646e.html" title="Utilisateur:Robbot">Robbot</a>, <a href="../../../../articles/s/a/m/Utilisateur%7ESammyday_e161.html" title="Utilisateur:Sammyday">Sammyday</a>, <a href="../../../../articles/f/f/l/Utilisateur%7EFflgt_74f0.html" title="Utilisateur:Fflgt">Fflgt</a>, <a href="../../../../articles/o/l/l/Utilisateur%7EOllamh_5bf0.html" title="Utilisateur:Ollamh">Ollamh</a>, <a href="../../../../articles/z/e/l/Utilisateur%7EZelda_0ab3.html" title="Utilisateur:Zelda">Zelda</a>, <a href="../../../../articles/w/a/r/Utilisateur%7EWarddrBOT_c971.html" title="Utilisateur:WarddrBOT">WarddrBOT</a>, <a href="../../../../articles/r/e/i/Utilisateur%7ERei-bot_2ad1.html" title="Utilisateur:Rei-bot">Rei-bot</a>, <a href="../../../../articles/p/h/i/Utilisateur%7EPhilippenusbaumer_e5ff.html" title="Utilisateur:Philippenusbaumer">Philippenusbaumer</a>, <a href="../../../../articles/r/o/b/Utilisateur%7ERobotQuistnix_d78e.html" title="Utilisateur:RobotQuistnix">RobotQuistnix</a>, <a href="../../../../articles/k/o/r/Utilisateur%7EKorrigan_4cd3.html" title="Utilisateur:Korrigan">Korrigan</a>, <a href="../../../../articles/s/t/i/Utilisateur%7ESting_710f.html" title="Utilisateur:Sting">Sting</a>, <a href="../../../../articles/t/c/y/Utilisateur%7ETCY_f409.html" title="Utilisateur:TCY">TCY</a>, <a href="../../../../articles/u/l/t/Utilisateur%7EUltrogothe_0124.html" title="Utilisateur:Ultrogothe">Ultrogothe</a>, <a href="../../../../articles/t/h/i/Utilisateur%7EThijs%21bot_c2d6.html" title="Utilisateur:Thijs!bot">Thijs!bot</a>, <a href="../../../../articles/n/u/r/Utilisateur%7ENursus_42dd.html" title="Utilisateur:Nursus">Nursus</a>, <a href="../../../../articles/p/a/s/Utilisateur%7EPasconi_626d.html" title="Utilisateur:Pasconi">Pasconi</a>, <a href="../../../../articles/b/o/t/Utilisateur%7EBot-Schafter_7d23.html" title="Utilisateur:Bot-Schafter">Bot-Schafter</a>, <a href="../../../../articles/k/i/m/Utilisateur%7EKimdime69_a77c.html" title="Utilisateur:Kimdime69">Kimdime69</a>, <a href="../../../../articles/d/u/c/Utilisateur%7EDuch_76c0.html" title="Utilisateur:Duch">Duch</a>, <a href="../../../../articles/a/r/c/Utilisateur%7EArcheos_5ff8.html" title="Utilisateur:Archeos">Archeos</a>, <a href="../../../../articles/d/a/n/Utilisateur%7EDaniela_7ef7.html" title="Utilisateur:Daniela">Daniela</a>, <a href="../../../../articles/a/r/n/Utilisateur%7EArnaud.Serander_cfc1.html" title="Utilisateur:Arnaud.Serander">Arnaud.Serander</a>, <a href="../../../../articles/n/u/m/Utilisateur%7ENumbo3_e21b.html" title="Utilisateur:Numbo3">Numbo3</a>, <a href="../../../../articles/l/e/_/Utilisateur%7ELe_Pied-bot_aba6.html" title="Utilisateur:Le Pied-bot">Le Pied-bot</a>, <a href="../../../../articles/l/i/q/Utilisateur%7ELiquid-aim-bot_78e0.html" title="Utilisateur:Liquid-aim-bot">Liquid-aim-bot</a>, <a href="../../../../articles/t/i/b/Utilisateur%7ETibauk_5d6f.html" title="Utilisateur:Tibauk">Tibauk</a>, <a href="../../../../articles/k/o/y/Utilisateur%7EKoyuki_0284.html" title="Utilisateur:Koyuki">Koyuki</a>, <a href="../../../../articles/p/a/d/Utilisateur%7EPadawane_c6b6.html" title="Utilisateur:Padawane">Padawane</a>, <a href="../../../../articles/l/o/v/Utilisateur%7ELoveless_6fc1.html" title="Utilisateur:Loveless">Loveless</a>, <a href="../../../../articles/b/i/l/Utilisateur%7EBilou_b9b0.html" title="Utilisateur:Bilou">Bilou</a>, Sopas, Mydrin, <a href="../../../../articles/j/i/b/Utilisateur%7EJibi44_893d.html" title="Utilisateur:Jibi44">Jibi44</a>, <a href="../../../../articles/e/s/k/Utilisateur%7EEskimbot_5ab8.html" title="Utilisateur:Eskimbot">Eskimbot</a>, <a href="../../../../articles/l/e/o/Utilisateur%7ELeonardoRob0t_2dda.html" title="Utilisateur:LeonardoRob0t">LeonardoRob0t</a>, <a href="../../../../articles/z/w/o/Utilisateur%7EZwobot_e5b9.html" title="Utilisateur:Zwobot">Zwobot</a>, <a href="../../../../articles/m/m/b/Utilisateur%7EMMBot_510c.html" title="Utilisateur:MMBot">MMBot</a>, <a href="../../../../articles/b/o/b/Utilisateur%7EBob08_5a46.html" title="Utilisateur:Bob08">Bob08</a>, <a href="../../../../articles/n/i/c/Utilisateur%7ENicoRay_e7b0.html" title="Utilisateur:NicoRay">NicoRay</a>, <a href="../../../../articles/r/y/o/Utilisateur%7ERyo_c25f.html" title="Utilisateur:Ryo">Ryo</a>, <a href="../../../../articles/m/e/d/Utilisateur%7EMedBot_8f10.html" title="Utilisateur:MedBot">MedBot</a>, <a href="../../../../articles/n/a/t/Utilisateur%7ENataraja_6089.html" title="Utilisateur:Nataraja">Nataraja</a>, <a href="../../../../articles/a/l/v/Utilisateur%7EAlvaro_5ca6.html" title="Utilisateur:Alvaro">Alvaro</a>, <a href="../../../../articles/h/a/s/Utilisateur%7EHasharBot_01f0.html" title="Utilisateur:HasharBot">HasharBot</a>, <a href="../../../../articles/e/o/n/Utilisateur%7EEon2004_88ae.html" title="Utilisateur:Eon2004">Eon2004</a>, <a href="../../../../articles/t/r/a/Utilisateur%7ETraeb_aa7b.html" title="Utilisateur:Traeb">Traeb</a>, <a href="../../../../articles/f/a/f/Utilisateur%7EFafnir_81ca.html" title="Utilisateur:Fafnir">Fafnir</a> et <a href="../../../../articles/s/e/b/Utilisateur%7ESebjarod_ed78.html" title="Utilisateur:Sebjarod">Sebjarod</a> et Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX