Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/b/i/l/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles/b/////i/l/Bilal_(islam).html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Bilal (islam) - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Bilal (islam)</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <div class="homonymie">Pour les articles <a href="../../../../articles/h/o/m/Aide%7EHomonymie_2a52.html" title="Aide:Homonymie">homonymes</a>, voir <a href="../../../../articles/b/i/l/Bilal.html" title="Bilal">Bilal</a>. <a href="../../../../articles/d/i/s/Image%7EDisambig.svg_8f13.html" class="image" title="Disambig.svg"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/7/72/Disambig.svg/20px-Disambig.svg.png" width="20" height="16" border="0" /></a></div>
<div class="thumb tright">
<div class="thumbinner" style="width:182px;"><a href="../../../../articles/b/i/l/Image%7EBilal.jpg_8360.html" class="image" title="Miniature perse représentant Bilal entouré par les compagnons du prophète Mahomet, lui même n'étant pas représenté."><img alt="Miniature perse représentant Bilal entouré par les compagnons du prophète Mahomet, lui même n'étant pas représenté." src="../../../../images/shared/thumb/a/a8/Bilal.jpg/180px-Bilal.jpg" width="180" height="300" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/b/i/l/Image%7EBilal.jpg_8360.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
Miniature perse représentant Bilal entouré par les <a href="../../../../articles/s/a/h/Sahaba.html" title="Sahaba">compagnons</a> du prophète <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a>, lui même n'étant pas représenté.</div>
</div>
</div>
<p><b>Bilal Ibn Rabah</b>, (en <a href="../../../../articles/a/r/a/Arabe.html" title="Arabe">arabe</a> <span class="lang-ar" lang="ar" dir="rtl" xml:lang="ar">بلال بن رباح</span> ), plus connu sous le nom de Bilal Al-Habashi, fut l'un des premiers compagnons du prophète <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> et le premier <a href="../../../../articles/m/u/e/Muezzin.html" title="Muezzin">muezzin</a> de l'<a href="../../../../articles/i/s/l/Islam.html" title="Islam">islam</a>. Il aurait été le premier Noir et le premier esclave à embrasser l'<a href="../../../../articles/i/s/l/Islam.html" title="Islam">islam</a> après son affranchissement par <a href="../../../../articles/a/b/o/Abou_Bakr_4446.html" title="Abou Bakr">Abou Bakr</a>.</p>
<table id="toc" class="toc" summary="Sommaire">
<tr>
<td>
<div id="toctitle">
<h2>Sommaire</h2>
</div>
<ul>
<li class="toclevel-1"><a href="#Nobles_racines_abyssiniennes"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Nobles racines abyssiniennes</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#La_conversion_du_gardien_du_temple_des_idoles"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">La conversion du gardien du temple des idoles</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#D.C3.A9livr.C3.A9_sur_requ.C3.AAte_de_Mahomet"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Délivré sur requête de Mahomet</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Le_premier_adh.C3.A2n"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Le premier adhân</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#L.27exil_du_muezzin"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">L'exil du muezzin</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Une_mort_annonc.C3.A9e"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Une mort annoncée</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Annexes"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Annexes</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"><span class="tocnumber">7.1</span> <span class="toctext">Notes et références</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Articles_connexes"><span class="tocnumber">7.2</span> <span class="toctext">Articles connexes</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Liens_et_documents_externes"><span class="tocnumber">7.3</span> <span class="toctext">Liens et documents externes</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Bibliographie"><span class="tocnumber">7.4</span> <span class="toctext">Bibliographie</span></a></li>
</ul>
</li>
</ul>
</td>
</tr>
</table>
<script type="text/javascript">
//<![CDATA[
 if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } 
//]]>
</script>
<p><a name="Nobles_racines_abyssiniennes" id="Nobles_racines_abyssiniennes"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilal_%28islam%29.html" title="Modifier la section&#160;: Nobles racines abyssiniennes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Nobles racines abyssiniennes</span></h2>
<p>En Arabie, autour de <a href="../../../../articles/l/a/_/La_Mecque_acd1.html" title="La Mecque">La Mecque</a>, vivaient de nombreuses tribus d’idolâtres dont la riche et puissante tribu d’éleveurs et d’agriculteurs des Bani Jumuh. Dénuées de morale, toutes ces tribus s’adonnaient aux razzias, au pillages et à l’esclavage. Rabah était l’un des esclaves des Bani Jumuh. Son intégrité, sa moralité et sa conduite irréprochable lui avaient valu la supervision de la propriété de la tribu.</p>
<p>En 571 de l'ère chrétienne, l'<a href="../../../../articles/a/b/y/Abyssinie.html" class="mw-redirect" title="Abyssinie">Abyssinie</a> (Ethiopie) était une grande puissance dirigée par Gabra Masqal, Negus (roi) d'<a href="../../../../articles/a/k/s/Aksoum.html" title="Aksoum">Aksoum</a> (ou Axoum). Le Negus avait confié l'expansion de son empire dans la région à <a href="../../../../articles/a/b/r/Abraha.html" title="Abraha">Abraha Al-Achram</a>, prince chrétien chef de l'armée abyssinienne. Après avoir soumis le <a href="../../../../articles/y/%C3%A9/m/Y%C3%A9men.html" title="Yémen">Yémen</a> dont il devint roi, Abraha Al-Achram s'affranchit de l'autorité du Negus et résolut d'annexer la région mecquoise. Il construit, à <a href="../../../../articles/s/a/n/Sanaa.html" title="Sanaa">Sanaa</a> (capitale du Yémen), une magnifique cathédrale orthodoxe que les Arabes surnommèrent <i>Al-Qalis</i> (l'église). Afin de récupérer les bénéfices commerciaux des pélérinages arabes vers la <a href="../../../../articles/k/a/27/Ka%27aba.html" class="mw-redirect" title="Ka'aba">Ka'aba</a>, Abraha Al-Achram leur proposa sa nouvelle cathédrale comme lieu de pèlerinage. Offusqués, les Arabes profanèrent et brûlèrent la cathédrale. Par volonté d'anéantir la concurrence commerciale plus que pour venger l'insulte, Abraha Al-Achram marcha sur <a href="../../../../articles/l/a/_/La_Mecque_acd1.html" title="La Mecque">La Mecque</a> avec 60 000 hommes et treize éléphants avec pour but de détruire la <a href="../../../../articles/k/a/27/Ka%27aba.html" class="mw-redirect" title="Ka'aba">Ka'aba</a><sup id="cite_ref-0" class="reference"><a href="#cite_note-0" title=""><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</p>
<p>Noufayl Ibn Habib, chef de la tribu des Bani Kath'am, tenta de les stopper sans succès. Ils attaquèrent le cortège de Hamamah, la nièce d'Abraha (la fille de sa sœur). S'appropriant le butin, ils offrirent Hamamah aux Bani Jumuh qui la réduisirent en esclavage. C'est ainsi que Hamamah rencontra Rabah. Au su de leurs affinités, Khalaf, le chef de la tribu, les maria. Deux fils, Bilal et Khadid, et une fille, Ghufrah, naquirent de cette union. A la mort de Khalaf, son fils aîné, Omayyah, craint et respecté, lui succéda. Quand son père décéda, Bilal, devenu adulte, se chargea de sa famille. Apprécié d’Omayyah, il fut nommé à la supervision de la propriété et du temple des idoles de la tribu.</p>
<p><a name="La_conversion_du_gardien_du_temple_des_idoles" id="La_conversion_du_gardien_du_temple_des_idoles"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilal_%28islam%29.html" title="Modifier la section&#160;: La conversion du gardien du temple des idoles">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">La conversion du gardien du temple des idoles</span></h2>
<p>Quand <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> divulgua son message, peu d'adeptes répondirent à l'appel mais grande était leur ferveur. Les chefs de tribu inquiets pour leur pouvoir cherchaient à tuer <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> et ainsi annihiler l'<a href="../../../../articles/i/s/l/Islam.html" title="Islam">islam</a> naissant <sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1" title=""><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. A l’inverse, leur opiniâtreté révélait leur crainte de cette nouvelle croyance, et contribuait à l'extension de l'<a href="../../../../articles/i/s/l/Islam.html" title="Islam">islam</a> aux autres classes sociales. Bilal, alors surveillant du temple des idoles, croyait en ces statues façonnées par l’homme. Pourtant, comme les autres, il fut ébranlé. Comment ces statues de pierre, incapables de se protéger, pouvaient être les créateurs du monde&#160;? Forcé d'accepter l’idolâtrie, les quelques doutes qui lui subsistaient furent ravivés par l’appel de <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a>. Bilal savait que <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> venait souvent prier près de la <a href="../../../../articles/k/a/27/Ka%27aba.html" class="mw-redirect" title="Ka'aba">Ka'aba</a> à la nuit tombée. Finalement convaincu de la véracité de son message, il se hâta vers la <a href="../../../../articles/k/a/27/Ka%27aba.html" class="mw-redirect" title="Ka'aba">Ka'aba</a> où il trouva <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> et son cousin, <a href="../../../../articles/a/l/i/Ali.html" title="Ali">Ali</a>, en prière. Leur prière terminée, il embrassa la main de <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> et fit <a href="../../../../articles/c/h/a/Chahada.html" title="Chahada">chahada</a> pour se convertir à l'<a href="../../../../articles/i/s/l/Islam.html" title="Islam">islam</a>.</p>
<p>Omayyah Ibn Khalaf était de ces chefs de tribu qui conspiraient contre l'<a href="../../../../articles/i/s/l/Islam.html" title="Islam">islam</a>. Lorsqu'il apprit la conversion de Bilal, il entra dans une rage terrible et lui ordonna de renier sa nouvelle croyance. Bilal refusa&#160;: <i>«Je ne crains pas d'affirmer ma foi. Je n'ai nulle intention de l'abjurer. Je suis ton esclave mais je reste libre de choisir ma croyance».</i> Ces paroles décuplèrent la colère d'Omayyah qui déchaîna contre lui toute sa violence et résolut de le torturer pour le faire abjurer. Mais à l'inverse, ce traitement renforça la foi de Bilal. Devant sa résistance, Omayyah imagina une torture qui résulterait de son abjuration ou de sa mort. Il fit emmener Bilal dans le désert, étendre sur des pierres brûlantes et poser sur sa poitrine un énorme rocher brûlant tout en le faisant fouetter. Mais à sa grande déception, malgré son affaiblissement, Bilal ne trouvait la force de murmurer que <i>«Ahad»</i> (Allah est Un). Cette scène de torture quotidienne finit par attirer des spectateurs et la résistance de Bilal forçait l'admiration. Plus Omayyah persistait dans sa cruauté, plus Bilal se réfugiait profondément dans sa croyance, espérant la mort telle une délivrance divine.</p>
<p><a name="D.C3.A9livr.C3.A9_sur_requ.C3.AAte_de_Mahomet" id="D.C3.A9livr.C3.A9_sur_requ.C3.AAte_de_Mahomet"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilal_%28islam%29.html" title="Modifier la section&#160;: Délivré sur requête de Mahomet">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Délivré sur requête de Mahomet</span></h2>
<p>La mésaventure de l'infortuné Bilal était sur toutes les lèvres de la région mecquoise. <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> qui s'inquiétait pour lui, cherchait le moyen de le sortir de cette situation. Il se résolut à demander de l'aide à ses compagnons&#160;: <i>«Si l'un de vous peut acheter et affranchir Bilal, ce problème serait peut-être résolu».</i> C'est <a href="../../../../articles/a/b/u/Abu_Bakr_b9a5.html" class="mw-redirect" title="Abu Bakr">Abû Bakr</a> qui s'y engagea. Au bout de longues tractations au cours desquelles il proposa d'échanger Bilal contre l'un de ses plus robustes esclaves, <a href="../../../../articles/a/b/u/Abu_Bakr_b9a5.html" class="mw-redirect" title="Abu Bakr">Abu Bakr</a> réussit à convaincre Omayyah de lui vendre Bilal. La légende dit qu'<a href="../../../../articles/a/b/u/Abu_Bakr_b9a5.html" class="mw-redirect" title="Abu Bakr">Abu Bakr</a> aurait acheté Bilal contre neuf pièces d'argent. Et Bilal rejoignit <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a>.</p>
<p>Désormais identifié comme adepte de l'<a href="../../../../articles/i/s/l/Islam.html" title="Islam">islam</a> et compagnon de <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a>, Bilal subissait les mêmes persécutions que ses coreligionnaires. Lors de l'<a href="../../../../articles/h/%C3%A9/g/H%C3%A9gire.html" title="Hégire">Hégire</a> en 622 après J.-C., il suivit <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> à Yathrib, future <a href="../../../../articles/m/%C3%A9/d/M%C3%A9dine_%28Arabie_saoudite%29_bc32.html" class="mw-redirect" title="Médine (Arabie saoudite)">Médine</a>, et travailla avec les autres musulmans à la construction de la première mosquée.</p>
<p><a name="Le_premier_adh.C3.A2n" id="Le_premier_adh.C3.A2n"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilal_%28islam%29.html" title="Modifier la section&#160;: Le premier adhân">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Le premier adhân</span></h2>
<div class="detail"><span><a href="../../../../articles/s/e/a/Image%7ESearchtool-80%25.png_e347.html" class="image" title="Icône de détail"><img alt="Icône de détail" src="../../../../images/shared/thumb/1/1a/Searchtool-80%.png/15px-Searchtool-80%.png" width="15" height="15" border="0" /></a> <span>Article détaillé&#160;: <a href="../../../../articles/a/d/h/Adhan.html" title="Adhan">Adhân</a>.</span></span></div>
<p>A la fin de l'édification de la première mosquée, à <a href="../../../../articles/m/%C3%A9/d/M%C3%A9dine_%28Arabie_saoudite%29_bc32.html" class="mw-redirect" title="Médine (Arabie saoudite)">Médine</a>, il fallait appeler les fidèles à la prière. C'est donc en l’an I de l’<a href="../../../../articles/h/%C3%A9/g/H%C3%A9gire.html" title="Hégire">Hégire</a>, que la décision fut prise quant au moyen de rappeler aux croyants l’heure des prières. A ce sujet, l’Envoyé de Dieu et ses compagnons passèrent en revue quelques procédés tels que l’usage du cor en vigueur chez les Juifs, ou de la cloche à la manière des Chrétiens. Les deux idées furent toutefois rejetées. La proposition avancée par ‘Abd Allâh Ibn Zayd fut retenue&#160;: la voix.</p>
<p>«<i>Allahou Akbar&#160;! Allahou Akbar&#160;!</i> (Allah est le plus Grand&#160;! Allah est le plus Grand) <i>Ach-hadou an lâ ilaha illa lâh&#160;!</i> (Je témoigne qu’il n’y a de vraie divinité sauf Allah) <i>Ach-hadou an lâ ilaha illa lâh&#160;!</i> (Je témoigne qu’il n’y a de vraie divinité sauf Allah) <i>Ach-hadou anna Mouhammadan rasouloul-lâh</i> (Je témoigne que <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> est le messager d’Allah) <i>Ach-hadou anna Mouhammadan rasouloul-lâh</i> (Je témoigne que <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> est le messager d’Allah) <i>Hayya ‘alas-salâ</i> (Venez à la prière) <i>Hayya ‘alas-salâ</i> (Venez à la prière) <i>Hayya ‘alal-falâh</i> (Venez à la félicité) <i>Hayya ‘alal-falâh</i> (Venez à la félicité) <i>Allahou Akbar&#160;! Allahou Akbar&#160;!</i> (Allah est le plus Grand&#160;! Allah est le plus Grand) <i>lâ ilaha illa lâh&#160;!</i> (Il n’y a de vraie divinité sauf Allah).&#160;»</p>
<p><a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a>, qui avait remarqué la magnifique voix de Bilâl, le chargea de lever l'<a href="../../../../articles/a/d/h/Adh%C3%A2n.html" class="mw-redirect" title="Adhân">adhân</a> <sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2" title=""><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Flatté de l'honneur qu'il lui faisait, Bilâl s'exécuta avec empressement. Il grimpa sur le toit de la mosquée et lança le tout premier appel à la prière de sa plus belle voix. Sa prestation émut le prophète et ses compagnons qui furent confortés dans leur choix et décidèrent que Bilâl serait définitivement chargé de lever l'<a href="../../../../articles/a/d/h/Adh%C3%A2n.html" class="mw-redirect" title="Adhân">adhân</a>. C'est ainsi que Bilâl Al-Habashi devint le premier <a href="../../../../articles/m/u/e/Muezzin.html" title="Muezzin">muezzin</a> de l'islam. En 623, à la <a href="../../../../articles/b/a/t/Bataille_de_Badr_b877.html" title="Bataille de Badr">bataille de Badr</a> qui vit la victoire des musulmans sur les polythéistes mecquois <sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3" title=""><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, il combattit et tua son ancien maître, Omayyah Ibn Khalaf. Ce fut encore lui que <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> chargea de lever le premier <a href="../../../../articles/a/d/h/Adh%C3%A2n.html" class="mw-redirect" title="Adhân">adhân</a> de La Mecque, du haut de la <a href="../../../../articles/k/a/27/Ka%27aba.html" class="mw-redirect" title="Ka'aba">Ka'aba</a>, lors de leur entrée triomphante dans la ville. Quand la <a href="../../../../articles/k/a/27/Ka%27aba.html" class="mw-redirect" title="Ka'aba">Ka'aba</a> fut ouverte, seul Bilâl eût le droit d'accompagner <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> à l'intérieur pour débarrasser ce lieu saint, construit par <a href="../../../../articles/a/d/a/Adam.html" title="Adam">Adam</a> et que <a href="../../../../articles/i/b/r/Ibrahim.html" title="Ibrahim">Ibrahim</a> (<a href="../../../../articles/a/b/r/Abraham.html" title="Abraham">Abraham</a>) avait reconstruit avec son fils aîné <a href="../../../../articles/i/s/m/Isma%C3%ABl.html" title="Ismaël">Ismaël</a> après le <a href="../../../../articles/d/%C3%A9/l/D%C3%A9luge.html" title="Déluge">Déluge</a>, de toutes les idoles qui s'y trouvaient.</p>
<p><a name="L.27exil_du_muezzin" id="L.27exil_du_muezzin"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilal_%28islam%29.html" title="Modifier la section&#160;: L'exil du muezzin">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">L'exil du muezzin</span></h2>
<p>A la mort de <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> le 8 juin 632, Bilâl était effondré. Depuis, lever l'<a href="../../../../articles/a/d/h/Adhan.html" title="Adhan">adhân</a> était devenu un supplice pour lui. Ses souvenirs avec le prophète <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> l'assaillaient et l'empêchaient d'y mettre toute sa joie d'appeler les fidèles à la prière. Il demanda alors à <a href="../../../../articles/a/b/%C3%BB/Ab%C3%BB_Bakr_425e.html" class="mw-redirect" title="Abû Bakr">Abû Bakr</a> de le décharger de l'adhân. Puis, il finit par revendiquer sa liberté auprès d'<a href="../../../../articles/a/b/u/Abu_Bakr_b9a5.html" class="mw-redirect" title="Abu Bakr">Abû Bakr</a>, quitta <a href="../../../../articles/m/%C3%A9/d/M%C3%A9dine_%28Arabie_saoudite%29_bc32.html" class="mw-redirect" title="Médine (Arabie saoudite)">Médine</a> pour s'exiler en <a href="../../../../articles/s/y/r/Syrie.html" title="Syrie">Syrie</a>. Selon l'historien Tabari, Bilâl n'a jamais pu se marier à <a href="../../../../articles/m/%C3%A9/d/M%C3%A9dine_%28Arabie_saoudite%29_bc32.html" class="mw-redirect" title="Médine (Arabie saoudite)">Médine</a>. à cause de sa condition d'esclave et de sa couleur de peau. Il s'enrôla dans l'armée levée par le second calife de l'<a href="../../../../articles/i/s/l/Islam.html" title="Islam">islam</a>, <a href="../../../../articles/o/m/a/Omar_ibn_al-Khattab_864e.html" title="Omar ibn al-Khattab">Omar</a> Ibn Al-Khattâb, et participa à la conquête de <a href="../../../../articles/j/%C3%A9/r/J%C3%A9rusalem.html" title="Jérusalem">Jérusalem</a>, en 638. Du haut d'un plateau du <a href="../../../../articles/g/o/l/Golan.html" title="Golan">Golan</a>, alors qu'il refusait de lever l'<a href="../../../../articles/a/d/h/Adh%C3%A2n.html" class="mw-redirect" title="Adhân">adhân</a> depuis la disparition du prophète, Bilâl accéda à la supplique d'<a href="../../../../articles/o/m/a/Omar_ibn_al-Khattab_864e.html" title="Omar ibn al-Khattab">Omar</a> Ibn Al-Khattâb et lança un appel si émouvant qu'il arracha des larmes à tous les musulmans alentours.</p>
<p><a name="Une_mort_annonc.C3.A9e" id="Une_mort_annonc.C3.A9e"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilal_%28islam%29.html" title="Modifier la section&#160;: Une mort annoncée">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Une mort annoncée</span></h2>
<div class="thumb tleft">
<div class="thumbinner" style="width:402px;"><a href="../../../../articles/m/a/s/Image%7EMasjid_Nabawi._Medina%2C_Saudi_Arabia.jpg_79ce.html" class="image" title="Masjid Nabawi. La mosquée de Médine, en Arabie Saoudite, où Bilâl leva le premier adhân."><img alt="Masjid Nabawi. La mosquée de Médine, en Arabie Saoudite, où Bilâl leva le premier adhân." src="../../../../images/shared/thumb/f/f6/Masjid_Nabawi._Medina,_Saudi_Arabia.jpg/400px-Masjid_Nabawi._Medina,_Saudi_Arabia.jpg" width="400" height="300" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/m/a/s/Image%7EMasjid_Nabawi._Medina%2C_Saudi_Arabia.jpg_79ce.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
Masjid Nabawi. La mosquée de Médine, en Arabie Saoudite, où Bilâl leva le premier adhân.</div>
</div>
</div>
<p>Vers la fin de sa vie, Bilâl s'installa à <a href="../../../../articles/d/a/m/Damas.html" title="Damas">Damas</a>, en <a href="../../../../articles/s/y/r/Syrie.html" title="Syrie">Syrie</a> où il se maria. Quelque temps avant sa mort, <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> lui dit en songe&#160;: «&#160;Pourquoi cet éloignement, Bilâl&#160;? N’est-il pas temps pour toi de me rendre visite&#160;?&#160;». Il prit immédiatement le chemin de <a href="../../../../articles/m/%C3%A9/d/M%C3%A9dine_%28Arabie_saoudite%29_bc32.html" class="mw-redirect" title="Médine (Arabie saoudite)">Médine</a> dont il s'était éloigné depuis sept ans. A son arrivée, il fut accueilli dans la joie par la famille de <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a>. Hussein et Hassan, les petit-fils de <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a>, lui demandèrent de lever l'<a href="../../../../articles/a/d/h/Adhan.html" title="Adhan">adhân</a> le lendemain matin. A l'aube, Bilâl monta sur le toit de la mosquée et lança un appel qui bouleversa tout <a href="../../../../articles/m/%C3%A9/d/M%C3%A9dine_%28Arabie_saoudite%29_bc32.html" class="mw-redirect" title="Médine (Arabie saoudite)">Médine</a>.</p>
<p>Peu après, Bilâl regagna <a href="../../../../articles/d/a/m/Damas.html" title="Damas">Damas</a>. Lorsque sa mort lui fut annoncée, Bilâl aurait dit à son épouse&#160;: <i>«&#160;Ne dis pas quelle calamité&#160;! Mais dis plutôt quelle gaieté&#160;! Demain je rejoindrai mes bien-aimés, <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> et ses Compagnons.&#160;»</i> Abû Nu`aym affirme dans <i>Hilyat Al-Awliyâ’</i>, ouvrage encyclopédique, que Bilâl était le secrétaire du Prophète et qu'il avait le même âge qu'<a href="../../../../articles/a/b/u/Abu_Bakr_b9a5.html" class="mw-redirect" title="Abu Bakr">Abû Bakr</a>. Il est enterré à <a href="../../../../articles/d/a/m/Damas.html" title="Damas">Damas</a> près de Bab as Saghir. Ses dates de naissance et de mort font l'objet de désaccord entre historiens. Pour certains, il serait né en l'an 53, pour d'autres, en 43 avant l'<a href="../../../../articles/h/%C3%A9/g/H%C3%A9gire.html" title="Hégire">Hégire</a>. Par contre, ils s'accordent à dire qu'il serait mort pendant le califat de <a href="../../../../articles/o/m/a/Omar_ibn_al-Khattab_864e.html" title="Omar ibn al-Khattab">Omar</a> Ibn Al-Khattâb, vers 641, mais restent partagés sur son âge (60 ou 70 ans).</p>
<p>L'appel à la prière serait resté inchangé depuis le dernier <a href="../../../../articles/a/d/h/Adhan.html" title="Adhan">adhân</a> levé par Bilâl Al-Habashî à <a href="../../../../articles/m/%C3%A9/d/M%C3%A9dine_%28Arabie_saoudite%29_bc32.html" class="mw-redirect" title="Médine (Arabie saoudite)">Médine</a>. <a href="../../../../articles/m/a/h/Mahomet.html" title="Mahomet">Mahomet</a> choisit la voix humaine comme fédératrice de l'<a href="../../../../articles/i/s/l/Islam.html" title="Islam">islam</a> et c'est encore le cas aujourd'hui.</p>
<p><br clear="all" /></p>
<p><a name="Annexes" id="Annexes"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilal_%28islam%29.html" title="Modifier la section&#160;: Annexes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Annexes</span></h2>
<p><a name="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences" id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilal_%28islam%29.html" title="Modifier la section&#160;: Notes et références">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Notes et références</span></h3>
<div style="font-size: 85%">
<ol class="references">
<li id="cite_note-0"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-0" title="">↑</a></span> 2. Coran, Sourate 105, 1-5</li>
<li id="cite_note-1"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-1" title="">↑</a></span> . Coran, Sourate Al Çaf</li>
<li id="cite_note-2"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-2" title="">↑</a></span> Lever l'adhân signifie lancer l'appel à la prière</li>
<li id="cite_note-3"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-3" title="">↑</a></span> Coran, Sourate Al-i'Imran, Verset 123</li>
</ol>
</div>
<p><a name="Articles_connexes" id="Articles_connexes"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilal_%28islam%29.html" title="Modifier la section&#160;: Articles connexes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Articles connexes</span></h3>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/s/a/h/Sahaba.html" title="Sahaba">Sahaba</a></li>
<li><a href="../../../../articles/m/u/e/Muezzin.html" title="Muezzin">Muezzin</a></li>
<li><a href="../../../../articles/a/d/h/Adhan.html" title="Adhan">adhân</a></li>
</ul>
<p><a name="Liens_et_documents_externes" id="Liens_et_documents_externes"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilal_%28islam%29.html" title="Modifier la section&#160;: Liens et documents externes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Liens et documents externes</span></h3>
<p><a name="Bibliographie" id="Bibliographie"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/l/Bilal_%28islam%29.html" title="Modifier la section&#160;: Bibliographie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Bibliographie</span></h3>
<ul>
<li><cite style="font-style:normal" class="ouvrage" id="CITEREFH.M._Ashtiyani1999">H.M. Ashtiyani, <i>Bilâl d'Afrique, le Muezzin du Prophète</i>, Abbas Ahmad al-Bostani, la Cité du Savoir, Montréal, 1999 <small>(<a href="../../../../articles/o/u/v/Special%7EOuvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence_2980419648_8f9a.html" class="internal">ISBN 2-9804196-4-8</a>)</small></cite></li>
<li><cite style="font-style:normal" class="ouvrage" id="CITEREFIbn_Hish.C3.A2m">Ibn Hishâm, <i>As-Sîrah An-Nabawiyyah</i>, p.&#160;1-2</cite></li>
<li><cite style="font-style:normal" class="ouvrage" id="CITEREFIbn_al-Ath.C3.AEr"><a href="../../../../articles/a/l/i/Ali_Ibn_al-Ath%C3%AEr_9e83.html" title="Ali Ibn al-Athîr">Ali Ibn al-Athîr</a>, <i>Usd Al-Ghâbah fî Ma`rifat As-Sahâbah</i>, vol.&#160;1, p.&#160;243-245</cite></li>
<li><cite style="font-style:normal" class="ouvrage" id="CITEREFIbn_Hajar_Al-.60Asqal.C3.A2n.C3.AE">Ibn Hajar Al-`Asqalânî, <a href="http://www.muhaddith.com" class="external text" title="http://www.muhaddith.com" rel="nofollow"><i>Al-Isâbah fî Tamyîz As-Sahâbah</i></a>, p.&#160;736</cite></li>
</ul>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 734/1000000
Post-expand include size: 3502/2048000 bytes
Template argument size: 811/2048000 bytes
Expensive parser function count: 0/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/s/a/h/Cat%C3%A9gorie%7ESahaba_95a5.html" title="Catégorie:Sahaba">Sahaba</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/p/r/%C3%A9/Cat%C3%A9gorie%7EPr%C3%A9nom_arabe_c492.html" title="Catégorie:Prénom arabe">Prénom arabe</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/b/i/l/Bilal_%28islam%29.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       	       ><a href="../../../../articles/b/i/l/Discuter%7EBilal_%28islam%29_0fc9.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bilal_%28islam%29">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	<div id="p-lang" class="portlet">
	  <h5>Autres langues</h5>
	  <div class="pBody">
	    <ul>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ar/articles/%D8%A8/%D9%84/%D8%A7/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AD.html">العربية</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../bs/articles/b/i/l/Bilal_ibn_Rebbah_e302.html">Bosanski</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../de/articles/b/i/l/Bilal_al-Habaschi_01ce.html">Deutsch</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../en/articles/b/i/l/Bilal_ibn_Ribah_0e65.html">English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../fa/articles/%D8%A8/%D9%84/%D8%A7/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%AD%D8%A8%D8%B4%DB%8C.html">فارسی</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../id/articles/b/i/l/Bilal_bin_Rabah_28e1.html">Bahasa Indonesia</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../it/articles/b/i/l/Bilal.html">Italiano</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ja/articles/%E3%83%93/%E3%83%A9/%E3%83%BC/%E3%83%93%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%93%E3%83%B3%EF%BC%9D%E3%83%A9%E3%83%90%E3%83%BC%E3%83%95.html">日本語</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ms/articles/b/i/l/Bilal_bin_Rabah_28e1.html">Bahasa Melayu</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sv/articles/b/i/l/Bilal_ibn_Ribah_0e65.html">Svenska</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../tr/articles/b/i/l/Bilal-i_Habe%C5%9Fi_1a4c.html">Türkçe</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ur/articles/%D8%A8/%D9%84/%D8%A7/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%84.html">اردو</a>
	      </li>
	      	    </ul>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 12 juin 2008 à 00:55 par Utilisateur <a href="../../../../articles/m/a/l/Utilisateur%7EMaloq_8d1b.html" title="Utilisateur:Maloq">Maloq</a>. Basé sur le travail de Utilisateur(s) <a href="../../../../articles/m/b/e/Utilisateur%7EMbenoist_6458.html" title="Utilisateur:Mbenoist">Mbenoist</a>, <a href="../../../../articles/k/a/t/Utilisateur%7EKaTeznik_a2ab.html" title="Utilisateur:KaTeznik">KaTeznik</a>, <a href="../../../../articles/p/i/x/Utilisateur%7EPixeltoo_d08c.html" title="Utilisateur:Pixeltoo">Pixeltoo</a>, <a href="../../../../articles/w/i/k/Utilisateur%7EWikiDreamer_Bot_b1d5.html" title="Utilisateur:WikiDreamer Bot">WikiDreamer Bot</a>, <a href="../../../../articles/o/x/o/Utilisateur%7EOxo_5a74.html" title="Utilisateur:Oxo">Oxo</a>, <a href="../../../../articles/o/k/b/Utilisateur%7EOKBot_56a4.html" title="Utilisateur:OKBot">OKBot</a>, <a href="../../../../articles/a/l/e/Utilisateur%7EAlecs.bot_6f7d.html" title="Utilisateur:Alecs.bot">Alecs.bot</a>, <a href="../../../../articles/a/l/n/Utilisateur%7EAlnoktaBOT_68ba.html" title="Utilisateur:AlnoktaBOT">AlnoktaBOT</a>, <a href="../../../../articles/s/i/e/Utilisateur%7ESieBot_a9a8.html" title="Utilisateur:SieBot">SieBot</a>, <a href="../../../../articles/m/m/b/Utilisateur%7EMMBot_510c.html" title="Utilisateur:MMBot">MMBot</a>, <a href="../../../../articles/m/o/e/Utilisateur%7EMoez_b60b.html" title="Utilisateur:Moez">Moez</a>, <a href="../../../../articles/e/r/a/Utilisateur%7EErasoft24_e7df.html" title="Utilisateur:Erasoft24">Erasoft24</a>, <a href="../../../../articles/l/o/r/Utilisateur%7ELordAnubisBOT_41ac.html" title="Utilisateur:LordAnubisBOT">LordAnubisBOT</a>, <a href="../../../../articles/d/o/c/Utilisateur%7EDocteurCosmos_10cb.html" title="Utilisateur:DocteurCosmos">DocteurCosmos</a>, <a href="../../../../articles/d/a/v/Utilisateur%7EDavid_Berardan_beca.html" title="Utilisateur:David Berardan">David Berardan</a>, <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>, <a href="../../../../articles/s/a/s/Utilisateur%7ESashatoBot_387e.html" title="Utilisateur:SashatoBot">SashatoBot</a>, <a href="../../../../articles/l/u/d/Utilisateur%7ELUDOVIC_b12a.html" title="Utilisateur:LUDOVIC">LUDOVIC</a>, <a href="../../../../articles/h/c/a/Utilisateur%7EHcanon_cacd.html" title="Utilisateur:Hcanon">Hcanon</a>, <a href="../../../../articles/m/a/r/Utilisateur%7EMarc_Mongenet_f355.html" title="Utilisateur:Marc Mongenet">Marc Mongenet</a>, <a href="../../../../articles/d/%C3%A9/m/Utilisateur%7ED%C3%A9mocrite_5a80.html" title="Utilisateur:Démocrite">Démocrite</a>, <a href="../../../../articles/r/o/b/Utilisateur%7ERobotQuistnix_d78e.html" title="Utilisateur:RobotQuistnix">RobotQuistnix</a>, <a href="../../../../articles/s/t/%C3%A9/Utilisateur%7ESt%C3%A9phane33_0e6f.html" title="Utilisateur:Stéphane33">Stéphane33</a>, <a href="../../../../articles/e/s/k/Utilisateur%7EEskimbot_5ab8.html" title="Utilisateur:Eskimbot">Eskimbot</a>, <a href="../../../../articles/g/r/o/Utilisateur%7EGrondin_4c89.html" title="Utilisateur:Grondin">Grondin</a>, <a href="../../../../articles/g/a/n/Utilisateur%7EGanondorf_b994.html" title="Utilisateur:Ganondorf">Ganondorf</a>, <a href="../../../../articles/r/e/v/Utilisateur%7ERevas_8a19.html" title="Utilisateur:Revas">Revas</a>, <a href="../../../../articles/d/o/r/Utilisateur%7EDoroth%C3%A9e_2866.html" title="Utilisateur:Dorothée">Dorothée</a>, <a href="../../../../articles/k/a/s/Utilisateur%7EKassus_afe0.html" title="Utilisateur:Kassus">Kassus</a>, <a href="../../../../articles/e/d/u/Utilisateur%7EEDUCA33E_3425.html" title="Utilisateur:EDUCA33E">EDUCA33E</a>, <a href="../../../../articles/s/h/a/Utilisateur%7EShaolin128_20e8.html" title="Utilisateur:Shaolin128">Shaolin128</a>, <a href="../../../../articles/h/e/x/Utilisateur%7EHexasoft_a53d.html" title="Utilisateur:Hexasoft">Hexasoft</a>, <a href="../../../../articles/m/u/r/Utilisateur%7EMurtasa_cb05.html" title="Utilisateur:Murtasa">Murtasa</a>, <a href="../../../../articles/m/e/d/Utilisateur%7EMedBot_8f10.html" title="Utilisateur:MedBot">MedBot</a> et <a href="../../../../articles/k/o/r/Utilisateur%7EKorg_74f4.html" title="Utilisateur:Korg">Korg</a> et Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX