Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/b/i/a/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles/b/////i/a/Biais_cognitif.html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Biais cognitif - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Biais cognitif</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <p>Un <b>biais cognitif</b> est une <a href="../../../../articles/e/r/r/Erreur.html" title="Erreur">erreur</a> dans la prise de <a href="../../../../articles/d/%C3%A9/c/D%C3%A9cision.html" title="Décision">décision</a> et/ou le <a href="../../../../articles/c/o/m/Comportement.html" title="Comportement">comportement</a> adopté face à une situation donnée résultant d'une faille ou d'une faiblesse dans le traitement des <a href="../../../../articles/i/n/f/Information.html" title="Information">informations</a> disponibles. L'étude des biais cognitifs fait l'objet de nombreux travaux en <a href="../../../../articles/p/s/y/Psychologie_du_raisonnement.html" class="mw-redirect" title="Psychologie du raisonnement">psychologie du raisonnement</a>, en <a href="../../../../articles/p/s/y/Psychologie_sociale.html" title="Psychologie sociale">psychologie sociale</a> et plus généralement en <a href="../../../../articles/s/c/i/Sciences_cognitives.html" title="Sciences cognitives">sciences cognitives</a>. Le terme <i>biais</i> fait référence au fait que l'erreur ainsi commise présente un caractère relativement systématique dont les déterminants sont à rechercher dans les mécanismes mis en jeu dans le traitement cognitif erroné appliqué à la situation.</p>
<p>Les travaux en <a href="../../../../articles/p/s/y/Psychologie.html" title="Psychologie">psychologie</a> ont identifié de nombreux biais cognitifs propres à l'esprit <a href="../../../../articles/h/o/m/Homo_sapiens.html" title="Homo sapiens">humain</a> à travers de multiples domaines&#160;: <a href="../../../../articles/p/e/r/Perception.html" title="Perception">perception</a>, <a href="../../../../articles/s/t/a/Statistiques.html" title="Statistiques">statistiques</a>, <a href="../../../../articles/l/o/g/Logique.html" title="Logique">logique</a>, <a href="../../../../articles/c/a/u/Causalit%C3%A9.html" title="Causalité">causalité</a>, <a href="../../../../articles/c/o/g/Cognition_sociale.html" title="Cognition sociale">interactions sociales</a>, etc. La multitude de ces biais cognitifs et le fait qu'ils ne sont généralement pas conscients et leur caractérisation est importante aussi bien dans les domaines <a href="../../../../articles/j/u/d/Judiciaire.html" class="mw-redirect" title="Judiciaire">judiciaire</a> que <a href="../../../../articles/s/c/i/Science.html" title="Science">scientifique</a>. Par exemple, ils impliquent d'ausculter avec soin les <a href="../../../../articles/t/%C3%A9/m/T%C3%A9moignage.html" class="mw-redirect" title="Témoignage">témoignages</a> avant de conclure à leur véracité.</p>
<p>La <a href="../../../../articles/p/u/b/Publicit%C3%A9.html" title="Publicité">publicité</a> exploite souvent des biais cognitifs pour faire passer ses messages (<a href="../../../../articles/r/a/i/Raisonnement_fallacieux.html" class="mw-redirect" title="Raisonnement fallacieux">raisonnement fallacieux</a>, <a href="../../../../articles/o/u/b/Oubli_de_la_fr%C3%A9quence_de_base.html" title="Oubli de la fréquence de base">oubli de la fréquence de base</a>…).</p>
<table id="toc" class="toc" summary="Sommaire">
<tr>
<td>
<div id="toctitle">
<h2>Sommaire</h2>
</div>
<ul>
<li class="toclevel-1"><a href="#Liste_de_biais_cognitifs"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Liste de biais cognitifs</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Biais_sensori-moteurs"><span class="tocnumber">1.1</span> <span class="toctext">Biais sensori-moteurs</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Biais_attentionnels"><span class="tocnumber">1.2</span> <span class="toctext">Biais attentionnels</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Biais_mn.C3.A9sique"><span class="tocnumber">1.3</span> <span class="toctext">Biais mnésique</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Biais_de_jugement"><span class="tocnumber">1.4</span> <span class="toctext">Biais de jugement</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Biais_de_raisonnement"><span class="tocnumber">1.5</span> <span class="toctext">Biais de raisonnement</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Biais_li.C3.A9s_.C3.A0_la_personnalit.C3.A9"><span class="tocnumber">1.6</span> <span class="toctext">Biais liés à la personnalité</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Autres_biais_du_processus_de_d.C3.A9cision.2C_et_aspects_li.C3.A9s_aux_comportements_sociaux"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Autres biais du processus de décision, et aspects liés aux comportements sociaux</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#.C3.89conomie_et_finance.2C_domaines_phares_de_recherche_des_biais_cognitifs"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Économie et finance, domaines phares de recherche des biais cognitifs</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Voir_aussi"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Voir aussi</span></a></li>
</ul>
</td>
</tr>
</table>
<script type="text/javascript">
//<![CDATA[
 if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } 
//]]>
</script>
<p><a name="Liste_de_biais_cognitifs" id="Liste_de_biais_cognitifs"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_cognitif.html" title="Modifier la section&#160;: Liste de biais cognitifs">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Liste de biais cognitifs</span></h2>
<p><a name="Biais_sensori-moteurs" id="Biais_sensori-moteurs"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_cognitif.html" title="Modifier la section&#160;: Biais sensori-moteurs">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Biais sensori-moteurs</span></h3>
<p>S'agissant des processus <a href="../../../../articles/s/e/n/Sens_%28physiologie%29.html" title="Sens (physiologie)">sensori</a>-<a href="../../../../articles/m/o/t/Motricit%C3%A9.html" class="mw-redirect" title="Motricité">moteurs</a>, on parle par habitude plutôt d'<i><a href="../../../../articles/i/l/l/Illusion.html" title="Illusion">illusions</a></i> que de <i>biais</i>.</p>
<p><a name="Biais_attentionnels" id="Biais_attentionnels"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_cognitif.html" title="Modifier la section&#160;: Biais attentionnels">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Biais attentionnels</span></h3>
<ul>
<li>Défaut d'attention</li>
</ul>
<p><a name="Biais_mn.C3.A9sique" id="Biais_mn.C3.A9sique"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_cognitif.html" title="Modifier la section&#160;: Biais mnésique">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Biais mnésique</span></h3>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_r%C3%A9trospectif.html" title="Biais rétrospectif">Biais rétrospectif</a> ou l'effet «&#160;je le savais depuis le début&#160;»</li>
<li><a href="../../../../articles/e/f/f/Effet_de_r%C3%A9cence.html" title="Effet de récence">Effet de récence</a> — mieux se souvenir des dernières informations auxquelles on a été confronté</li>
<li><a href="../../../../articles/e/f/f/Effet_de_simple_exposition.html" title="Effet de simple exposition">Effet de simple exposition</a> — avoir préalablement été exposé à quelqu'un ou à une situation le/la rend plus positive</li>
<li><a href="../../../../articles/e/f/f/Effet_de_primaut%C3%A9.html" title="Effet de primauté">Effet de primauté</a> — mieux se souvenir des premiers éléments d'une liste mémorisée</li>
</ul>
<p><a name="Biais_de_jugement" id="Biais_de_jugement"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_cognitif.html" title="Modifier la section&#160;: Biais de jugement">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Biais de jugement</span></h3>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/a/n/c/Ancrage_mental.html" class="mw-redirect" title="Ancrage mental">Ancrage mental</a> — influence laissée par la première impression</li>
<li>Biais d'attribution — façon d'attribuer la responsabilité d'une situation à soi ou aux autres</li>
<li><a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_d%27autocomplaisance.html" title="Biais d'autocomplaisance">Biais d'autocomplaisance</a> — se croire à l'origine de ses réussites mais pas de ses échecs</li>
<li>Biais d'immunité à l'erreur — ne pas voir ses propres erreurs</li>
<li>Biais égocentrique — se juger sous un meilleur jour qu'en réalité</li>
<li><a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_r%C3%A9trospectif.html" title="Biais rétrospectif">Biais rétrospectif</a> ou l'effet «&#160;je le savais depuis le début&#160;»</li>
<li><a href="../../../../articles/e/f/f/Effet_de_halo.html" title="Effet de halo">Effet de halo</a> — une caractéristique positive chez une personne rend positifs ses autres traits</li>
<li><a href="../../../../articles/e/f/f/Effet_de_simple_exposition.html" title="Effet de simple exposition">Effet de simple exposition</a> — avoir préalablement été exposé à quelqu'un ou à une situation le/la rend plus positive</li>
<li>Illusion de savoir</li>
</ul>
<p><a name="Biais_de_raisonnement" id="Biais_de_raisonnement"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_cognitif.html" title="Modifier la section&#160;: Biais de raisonnement">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Biais de raisonnement</span></h3>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_de_confirmation_d%27hypoth%C3%A8se.html" title="Biais de confirmation d'hypothèse">Biais de confirmation d'hypothèse</a> — préférer les éléments qui confirment plutôt que ceux qui infirment une hypothèse</li>
<li>Biais d'évaluation de probabilités</li>
<li><a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_de_repr%C3%A9sentativit%C3%A9.html" title="Biais de représentativité">Biais de représentativité</a> — considérer certains éléments comme représentatifs d'une population</li>
<li><a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_de_disponibilit%C3%A9.html" class="mw-redirect" title="Biais de disponibilité">Biais de disponibilité</a> — ne pas chercher d'autres informations que celles immédiatement disponibles</li>
<li><a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_d%27appariement.html" title="Biais d'appariement">Biais d'appariement</a> — se focaliser sur les éléments contenus dans l'énoncé d'un problème</li>
<li><a href="../../../../articles/c/a/d/Cadrage_%28d%C3%A9cision%29.html" title="Cadrage (décision)">Cadrage</a> — la façon de présenter une situation influe sur la façon dont elle est interprétée</li>
<li><a href="../../../../articles/d/i/s/Dissonance_cognitive.html" title="Dissonance cognitive">Dissonance cognitive</a> — réinterpréter une situation pour éliminer les contradictions</li>
<li><a href="../../../../articles/e/f/f/Effet_rebond_%28psychologie_sociale%29.html" title="Effet rebond (psychologie sociale)">Effet rebond</a> — une pensée que l'on cherche à réprimer devient plus <a href="../../../../articles/s/a/i/Saillant.html" title="Saillant">saillante</a></li>
<li><a href="../../../../articles/r/%C3%A9/i/R%C3%A9ification.html" title="Réification">Réification du savoir</a> — considérer les connaissances comme des objets immuables et extérieurs</li>
</ul>
<p><a name="Biais_li.C3.A9s_.C3.A0_la_personnalit.C3.A9" id="Biais_li.C3.A9s_.C3.A0_la_personnalit.C3.A9"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_cognitif.html" title="Modifier la section&#160;: Biais liés à la personnalité">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Biais liés à la personnalité</span></h3>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_culturel.html" title="Biais culturel">Biais culturel</a> — biais lié au fait d'appartenir à un type de <a href="../../../../articles/c/u/l/Culture.html" title="Culture">culture</a> donné.</li>
<li><a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_linguistique.html" class="mw-redirect" title="Biais linguistique">Biais linguistique</a> — ou hypothèse de Sapir et Whorf selon laquelle les caractéristiques d'une langue influent sur la cognition de ceux qui la parlent</li>
<li><a href="../../../../articles/c/o/n/Conformisme.html" title="Conformisme">Conformisme</a> — chercher à ressembler à la majorité</li>
</ul>
<p><a name="Autres_biais_du_processus_de_d.C3.A9cision.2C_et_aspects_li.C3.A9s_aux_comportements_sociaux" id="Autres_biais_du_processus_de_d.C3.A9cision.2C_et_aspects_li.C3.A9s_aux_comportements_sociaux"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_cognitif.html" title="Modifier la section&#160;: Autres biais du processus de décision, et aspects liés aux comportements sociaux">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Autres biais du processus de décision, et aspects liés aux comportements sociaux</span></h2>
<p>À noter, au-delà du cognitif, lié à l'intellect, l'interférence inconsciente ou consciente de facteurs émotionnels (<a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_%C3%A9motionnel.html" title="Biais émotionnel">biais émotionnel</a>) ou instinctifs. En fait, certains biais cognitifs résultent de biais émotionnels qui perturbent la cognition. Toute <a href="../../../../articles/p/r/i/Prise_de_d%C3%A9cision.html" title="Prise de décision">prise de décision</a> mettant en jeu, pour prendre une image, la tête, le cœur et/ou les tripes, autant en être conscient et surveiller ces trois «&#160;organes&#160;».</p>
<p>L'individu n'étant pas isolé dans ses décisions, la <a href="../../../../articles/p/s/y/Psychologie_sociale.html" title="Psychologie sociale">psychologie sociale</a> (phénomènes de groupe et de foule) apporte aussi un éclairage. Le biais cognitif est, selon les cas, exclusivement dû à l'individu, ou lié à la <a href="../../../../articles/p/r/e/Pression_sociale.html" class="mw-redirect" title="Pression sociale">pression sociale</a> sur cet individu. Certaines techniques de <a href="../../../../articles/p/e/r/Persuasion.html" title="Persuasion">persuasion</a>, <a href="../../../../articles/p/r/o/Propagande.html" title="Propagande">propagande</a> et <a href="../../../../articles/m/a/n/Manipulation_mentale.html" title="Manipulation mentale">manipulation mentale</a> cherchent à exploiter ce travers.</p>
<p><a name=".C3.89conomie_et_finance.2C_domaines_phares_de_recherche_des_biais_cognitifs"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_cognitif.html" title="Modifier la section&#160;: Économie et finance, domaines phares de recherche des biais cognitifs">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Économie et finance, domaines phares de recherche des biais cognitifs</span></h2>
<p>Les divers types de biais cognitifs (ancrage, représentativité, cadrage...) ont particulièrement été mis en <a href="../../../../articles/l/u/m/Lumi%C3%A8re.html" title="Lumière">lumière</a> par la <a href="../../../../articles/f/i/n/Finance_comportementale.html" title="Finance comportementale">Finance comportementale</a> comme étant source de diverses anomalies affectant les comportements économiques et l'efficience des <a href="../../../../articles/m/a/r/March%C3%A9.html" title="Marché">marchés</a>.</p>
<p>C'est du fait de ces travaux que le psychologue <a href="../../../../articles/d/a/n/Daniel_Kahneman_1555.html" title="Daniel Kahneman">Daniel Kahneman</a> a obtenu le <a href="../../../../articles/p/r/i/Prix_de_la_Banque_de_Su%C3%A8de_en_sciences_%C3%A9conomiques_en_m%C3%A9moire_d%27Alfred_Nobel_af69.html" title="Prix de la Banque de Suède en sciences économiques en mémoire d'Alfred Nobel">Prix de la Banque de Suède en sciences économiques en mémoire d'Alfred Nobel</a> en 2002.</p>
<p><a name="Voir_aussi" id="Voir_aussi"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_cognitif.html" title="Modifier la section&#160;: Voir aussi">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Voir aussi</span></h2>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/s/c/i/Sciences_cognitives.html" title="Sciences cognitives">Sciences cognitives</a></li>
<li><a href="../../../../articles/c/o/g/Cognition.html" title="Cognition">Cognition</a></li>
<li><a href="../../../../articles/c/o/g/Cognition_sociale.html" title="Cognition sociale">Cognition sociale</a></li>
<li><a href="../../../../articles/r/i/s/Risque.html" title="Risque">Risque</a>&#160;; <a href="../../../../articles/g/e/s/Gestion_du_risque.html" title="Gestion du risque">Gestion du risque</a></li>
<li><a href="../../../../articles/e/f/f/Effet_exp%C3%A9rimentateur.html" title="Effet expérimentateur">Effet expérimentateur</a></li>
<li><a href="../../../../articles/e/f/f/Effet_id%C3%A9omoteur.html" title="Effet idéomoteur">Effet idéomoteur</a></li>
<li><a href="../../../../articles/s/o/p/Sophisme.html" title="Sophisme">Sophisme</a></li>
</ul>
<ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail">
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/i/c/o/Image%7EIcon_psycho.png_b72c.html" class="image" title="Icône du portail de la psychologie"><img alt="Icône du portail de la psychologie" src="../../../../images/local/thumb/f/fc/Icon_psycho.png/24px-Icon_psycho.png" width="24" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/p/s/y/Portail%7EPsychop%C3%A9dia_e20d.html" title="Portail:Psychopédia">Portail de la psychologie</a></span></span></li>
</ul>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 54/1000000
Post-expand include size: 807/2048000 bytes
Template argument size: 87/2048000 bytes
Expensive parser function count: 0/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/b/i/a/Cat%C3%A9gorie%7EBiais_cognitif_56ce.html" title="Catégorie:Biais cognitif">Biais cognitif</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/p/s/y/Cat%C3%A9gorie%7EPsychologie_sociale_9a71.html" title="Catégorie:Psychologie sociale">Psychologie sociale</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/r/a/i/Cat%C3%A9gorie%7ERaisonnement_fallacieux_7d33.html" title="Catégorie:Raisonnement fallacieux">Raisonnement fallacieux</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/p/s/y/Cat%C3%A9gorie%7EPsychologie_du_raisonnement_8f93.html" title="Catégorie:Psychologie du raisonnement">Psychologie du raisonnement</a></span></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-cats-hidden">Catégorie cachée&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/p/o/r/Cat%C3%A9gorie%7EPortail%7EPsychologie_Articles_li%C3%A9s_2595.html" title="Catégorie:Portail:Psychologie/Articles liés">Portail:Psychologie/Articles liés</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/b/i/a/Biais_cognitif.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       	       ><a href="../../../../articles/b/i/a/Discuter%7EBiais_cognitif_766e.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Biais_cognitif">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	<div id="p-lang" class="portlet">
	  <h5>Autres langues</h5>
	  <div class="pBody">
	    <ul>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ca/articles/b/i/a/Biaix_cognitiu.html">Català</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../en/articles/c/o/g/Cognitive_bias.html">English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../es/articles/s/e/s/Sesgo_cognitivo.html">Español</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../he/articles/%D7%94/%D7%98/%D7%99/%D7%94%D7%98%D7%99%D7%94_%D7%A7%D7%95%D7%92%D7%A0%D7%99%D7%98%D7%99%D7%91%D7%99%D7%AA.html">עברית</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ja/articles/%E8%AA%8D/%E7%9F%A5/%E3%83%90/%E8%AA%8D%E7%9F%A5%E3%83%90%E3%82%A4%E3%82%A2%E3%82%B9.html">日本語</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pl/articles/b/%C5%82/%C4%85/B%C5%82%C4%85d_poznawczy.html">Polski</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ro/articles/d/i/s/Distorsiune_cognitiv%C4%83.html">Română</a>
	      </li>
	      	    </ul>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 18 février 2008 à 15:47 par Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia. Basé sur le travail de Utilisateur(s) <a href="../../../../articles/f/r/e/Utilisateur%7EFredlemeur_a66e.html" title="Utilisateur:Fredlemeur">Fredlemeur</a>, <a href="../../../../articles/o/k/b/Utilisateur%7EOKBot_56a4.html" title="Utilisateur:OKBot">OKBot</a>, <a href="../../../../articles/a/k/e/Utilisateur%7EAkeron_7904.html" title="Utilisateur:Akeron">Akeron</a>, <a href="../../../../articles/k/n/d/Utilisateur%7EKndiaye_97cb.html" title="Utilisateur:Kndiaye">Kndiaye</a>, <a href="../../../../articles/a/s/a/Utilisateur%7EAsabengurtza_7558.html" title="Utilisateur:Asabengurtza">Asabengurtza</a>, <a href="../../../../articles/t/h/i/Utilisateur%7EThijs%21bot_c2d6.html" title="Utilisateur:Thijs!bot">Thijs!bot</a>, <a href="../../../../articles/b/o/t/Utilisateur%7EBOT-Superzerocool_e9e5.html" title="Utilisateur:BOT-Superzerocool">BOT-Superzerocool</a>, <a href="../../../../articles/l/o/u/Utilisateur%7ELouperibot_13b7.html" title="Utilisateur:Louperibot">Louperibot</a>, <a href="../../../../articles/a/b/r/Utilisateur%7EAbrahami_9aba.html" title="Utilisateur:Abrahami">Abrahami</a>, <a href="../../../../articles/c/h/i/Utilisateur%7EChicobot_8e22.html" title="Utilisateur:Chicobot">Chicobot</a>, <a href="../../../../articles/f/%C3%A9/l/Utilisateur%7EF%C3%A9lix_Potuit_69fe.html" title="Utilisateur:Félix Potuit">Félix Potuit</a>, <a href="../../../../articles/g/l/_/Utilisateur%7EGL_bc17.html" title="Utilisateur:GL">GL</a>, <a href="../../../../articles/p/a/u/Utilisateur%7EPautard_be72.html" title="Utilisateur:Pautard">Pautard</a>, <a href="../../../../articles/d/o/d/Utilisateur%7EDodekBot_bc21.html" title="Utilisateur:DodekBot">DodekBot</a>, <a href="../../../../articles/a/j/i/Utilisateur%7EAjidicia_08a0.html" title="Utilisateur:Ajidicia">Ajidicia</a>, <a href="../../../../articles/p/g/r/Utilisateur%7EPgreenfinch_ac37.html" title="Utilisateur:Pgreenfinch">Pgreenfinch</a>, <a href="../../../../articles/t/o/u/Utilisateur%7ETournesol_Tryphon_72f6.html" title="Utilisateur:Tournesol Tryphon">Tournesol Tryphon</a>, <a href="../../../../articles/y/u/r/Utilisateur%7EYurikBot_0f63.html" title="Utilisateur:YurikBot">YurikBot</a>, <a href="../../../../articles/c/h/r/Utilisateur%7EChris93_f10d.html" title="Utilisateur:Chris93">Chris93</a>, <a href="../../../../articles/c/y/l/Utilisateur%7ECylian_88ab.html" title="Utilisateur:Cylian">Cylian</a>, <a href="../../../../articles/r/i/p/Utilisateur%7ERipounet_71f8.html" title="Utilisateur:Ripounet">Ripounet</a>, <a href="../../../../articles/t/i/g/Utilisateur%7ETigH_e3dd.html" title="Utilisateur:TigH">TigH</a>, Mazeau31500, <a href="../../../../articles/r/e/c/Utilisateur%7ERecyclage_f347.html" title="Utilisateur:Recyclage">Recyclage</a>, <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>, <a href="../../../../articles/v/m/a/Utilisateur%7EVmaurin_4ac1.html" title="Utilisateur:Vmaurin">Vmaurin</a>, <a href="../../../../articles/s/a/m/Utilisateur%7ESam_Hocevar_d973.html" title="Utilisateur:Sam Hocevar">Sam Hocevar</a>, <a href="../../../../articles/m/e/d/Utilisateur%7EMed_63f8.html" title="Utilisateur:Med">Med</a>, <a href="../../../../articles/f/a/f/Utilisateur%7EFafnir_81ca.html" title="Utilisateur:Fafnir">Fafnir</a>, <a href="../../../../articles/o/r/t/Utilisateur%7EOrthogaffe_792d.html" title="Utilisateur:Orthogaffe">Orthogaffe</a> et <a href="../../../../articles/g/r/e/Utilisateur%7EGreudin_8b27.html" title="Utilisateur:Greudin">Greudin</a>.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX