Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/b/i/s/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles/b//////i/s/Bison_d'Amérique_du_Nord_09d7.html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Bison d'Amérique du Nord - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Bison d'Amérique du Nord</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <div class="plainlinks bandeau-niveau-ebauche bandeau">
<table style="background-color:transparent">
<tr>
<td class="bandeau-icone">
<div style="text-align:center;white-space:nowrap"><a href="../../../../articles/m/o/u/Image%7EMouse_white_background.jpg_6dd2.html" class="image" title="Mouse white background.jpg"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/8/8f/Mouse_white_background.jpg/45px-Mouse_white_background.jpg" width="45" height="30" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div class="bandeau-titre"><strong>Cet article est une <a href="../../../../articles/%C3%A9/b/a/Aide%7E%C3%89bauche_a94d.html" title="Aide:Ébauche">ébauche</a> concernant les <a href="../../../../articles/m/a/m/Mammif%C3%A8re.html" title="Mammifère">mammifères</a>.</strong></div>
<div class="bandeau-texte">Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant. <b>(<a href="../../../../articles/c/o/m/Aide%7EComment_modifier_une_page_32be.html" title="Aide:Comment modifier une page">Comment ?</a>)</b>.</div>
</td>
</tr>
</table>
</div>
<table align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color:#F6EBE4;">
<tr>
<th colspan="2" style="background:#FF9999;" align="center"><span style="position: relative; float: right;"><map name="ImageMap_15" id="ImageMap_15">
<area href="../../../../articles/l/e/c/Wikip%C3%A9dia%7ELecture_d%27une_taxobox_20a2.html" shape="rect" coords="0,0,17,17" alt="Wikipédia:Lecture d'une taxobox" title="Wikipédia:Lecture d'une taxobox" /></map></span>
<div style="position: relative;"><span style="position: relative; float: right;"><img alt="Comment lire une taxobox" src="../../../../images/shared/thumb/b/b4/Gtk-dialog-info.svg/20px-Gtk-dialog-info.svg.png" width="20" height="20" border="0" usemap="#ImageMap_15" /></span></div>
<font color="white" size="4"><b>Bison américain<br />
(<i>Bison bison</i>)</b></font></th>
</tr>
<tr>
<td colspan="2" align="center" style="padding:0px;background:pink;"><a href="../../../../articles/b/i/s/Image%7EBison_bison.jpg_fcbe.html" class="image" title="Bison Américain au Wildlife Prairie State Park  dans l'Illinois."><img alt="Bison Américain au Wildlife Prairie State Park  dans l'Illinois." src="../../../../images/shared/thumb/d/d9/Bison_bison.jpg/250px-Bison_bison.jpg" width="250" height="307" border="0" /></a></td>
</tr>
<tr>
<th colspan="2" align="center" style="padding:1px;"><small>Bison Américain au Wildlife Prairie State Park<br />
dans l'<a href="../../../../articles/i/l/l/Illinois.html" title="Illinois">Illinois</a>.</small></th>
</tr>
<tr>
<th colspan="2" style="background:pink;"><a href="../../../../articles/c/l/a/Classification_classique.html" title="Classification classique">Classification classique</a></th>
</tr>
<tr>
<td><a href="../../../../articles/r/%C3%A8/g/R%C3%A8gne_%28biologie%29.html" title="Règne (biologie)">Règne</a></td>
<td><i><a href="../../../../articles/a/n/i/Animal.html" title="Animal">Animalia</a></i></td>
</tr>
<tr>
<td><a href="../../../../articles/e/m/b/Embranchement_%28biologie%29.html" title="Embranchement (biologie)">Embranchement</a></td>
<td><i><a href="../../../../articles/c/h/o/Chordata.html" class="mw-redirect" title="Chordata">Chordata</a></i></td>
</tr>
<tr>
<td><a href="../../../../articles/s/o/u/Sous-embranchement.html" title="Sous-embranchement">Sous-embr.</a></td>
<td><i><a href="../../../../articles/v/e/r/Vertebrata.html" class="mw-redirect" title="Vertebrata">Vertebrata</a></i></td>
</tr>
<tr>
<td><a href="../../../../articles/o/r/d/Ordre_%28biologie%29.html" title="Ordre (biologie)">Ordre</a></td>
<td><i><a href="../../../../articles/m/a/m/Mammalia.html" class="mw-redirect" title="Mammalia">Mammalia</a></i></td>
</tr>
<tr>
<td><a href="../../../../articles/s/o/u/Sous-classe_%28biologie%29.html" title="Sous-classe (biologie)">Sous-classe</a></td>
<td><i><a href="../../../../articles/t/h/e/Theria.html" class="mw-redirect" title="Theria">Theria</a></i></td>
</tr>
<tr>
<td><a href="../../../../articles/i/n/f/Infraclasse.html" title="Infraclasse">Infraclasse</a></td>
<td><i><a href="../../../../articles/e/u/t/Eutheria.html" class="mw-redirect" title="Eutheria">Eutheria</a></i></td>
</tr>
<tr>
<td><a href="../../../../articles/o/r/d/Ordre_%28biologie%29.html" title="Ordre (biologie)">Ordre</a></td>
<td><i><a href="../../../../articles/a/r/t/Artiodactyla.html" title="Artiodactyla">Artiodactyla</a></i></td>
</tr>
<tr>
<td><a href="../../../../articles/f/a/m/Famille_%28biologie%29.html" title="Famille (biologie)">Famille</a></td>
<td><i><a href="../../../../articles/b/o/v/Bovidae.html" title="Bovidae">Bovidae</a></i></td>
</tr>
<tr>
<td><a href="../../../../articles/s/o/u/Sous-famille_%28biologie%29.html" class="mw-redirect" title="Sous-famille (biologie)">Sous-famille</a></td>
<td><i><a href="../../../../articles/b/o/v/Bovinae.html" title="Bovinae">Bovinae</a></i></td>
</tr>
<tr>
<td><a href="../../../../articles/g/e/n/Genre_%28biologie%29.html" title="Genre (biologie)">Genre</a></td>
<td><i><a href="../../../../articles/b/i/s/Bison.html" title="Bison">Bison</a></i></td>
</tr>
<tr>
<th bgcolor="pink" colspan="2"><a href="../../../../articles/n/o/m/Nom_binominal.html" title="Nom binominal">Nom binominal</a></th>
</tr>
<tr>
<th colspan="2"><i>Bison bison</i><br />
<font color="black" size="1">(<a href="../../../../articles/c/a/r/Carl_von_Linn%C3%A9_8014.html" title="Carl von Linné">Linnaeus</a>, <a href="../../../../articles/1/7/5/1758.html" title="1758">1758</a>)</font></th>
</tr>
<tr>
<th bgcolor="pink" colspan="2">Références</th>
</tr>
<tr>
<th colspan="2"><a href="../../../../articles/i/n/t/Integrated_Taxonomic_Information_System_309e.html" class="mw-redirect" title="Integrated Taxonomic Information System">ITIS</a>&#160;: <span class="plainlinksneverexpand"><a href="http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&amp;search_value=180706" class="external text" title="http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&amp;search_value=180706" rel="nofollow"><small>tsn</small> 180706</a></span> <span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: anglais">(en)</span></th>
</tr>
<tr>
<td colspan="2" align="center" style="padding:1px 0px 0px 0px; font-size: 90%;"><b><a href="../../../../articles/s/t/a/Statut_de_conservation.html" title="Statut de conservation">Statut de conservation</a> <a href="../../../../articles/u/n/i/Union_internationale_pour_la_conservation_de_la_nature.html" title="Union internationale pour la conservation de la nature">IUCN</a>&#160;:</b><br />
<p><a href="../../../../articles/s/t/a/Image%7EStatus_iucn3.1_LC-fr.svg_a252.html" class="image" title="Status iucn3.1 LC-fr.svg"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/0/01/Status_iucn3.1_LC-fr.svg/244px-Status_iucn3.1_LC-fr.svg.png" width="244" height="65" border="0" /></a><br />
<b>LC</b> &#160;: <b>Préoccupation&#160;mineure</b></p>
</td>
</tr>
<tr>
<td><small>Statut <a href="../../../../articles/c/o/n/Convention_sur_le_commerce_international_des_esp%C3%A8ces_de_faune_et_de_flore_sauvages_menac%C3%A9es_d%27extinction.html" title="Convention sur le commerce international des espèces de faune et de flore sauvages menacées d'extinction">CITES</a>&#160;:</small></td>
<td><small><a href="../../../../articles/c/i/t/Image%7ECites_II_.png_ec50.html" class="image" title="Cites II .png"><img alt="" src="../../../../images/local/8/8b/Cites_II_.png" width="30" height="17" border="0" /></a> <a href="../../../../articles/a/n/n/Annexe_II_de_la_CITES_e72b.html" title="Annexe II de la CITES">Annexe II</a> ,<br />
Révision du 18/09/97<br />
<i>Bison bison athabascae</i> uniquement</small></td>
</tr>
<tr>
<td align="center" colspan="2" style="background:#eeeeee; padding:0px 0px 0px 0px;">
<table style="background:#eeeeee;">
<tr>
<td><a href="../../../../articles/c/o/m/Image%7ECommons-logo.svg_62a0.html" class="image" title="Commons-logo.svg"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png" width="20" height="27" border="0" /></a></td>
<td><small><a href="http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Bison_bison" class="extiw" title="commons:Category:Bison_bison">D'autres documents multimédia</a><br />
sont disponibles sur <a href="http://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil" class="extiw" title="commons:Accueil">Commons</a></small></td>
</tr>
</table>
</td>
</tr>
<tr>
<td colspan="2" align="center" bgcolor="#EEEEEE" style="padding:3px 0px 0px 0px;"><small>Parcourez la <a href="../../../../articles/b/i/o/Portail%7EBiologie_4ad4.html" title="Portail:Biologie">biologie</a> sur Wikipédia&#160;:</small>
<table border="0" cellspacing="3" cellpadding="1" style="background:#EEEEEE;width:200px; vertical-align:middle">
<tr>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/b/i/o/Portail%7EBiologie_4ad4.html" title="Portail:Biologie"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/5/56/AlphaHelixSection_(blue).svg/20px-AlphaHelixSection_(blue).svg.png" width="20" height="6" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/z/o/o/Portail%7EZoologie_d7b1.html" title="Portail:Zoologie"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/7/75/Symbole-faune.png/20px-Symbole-faune.png" width="20" height="18" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/m/i/c/Portail%7EMicrobiologie_23c7.html" title="Portail:Microbiologie"><img alt="" src="../../../../images/local/thumb/e/ec/Salmobandeau.jpg/20px-Salmobandeau.jpg" width="20" height="17" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/c/o/n/Portail%7EConservation_de_la_nature_c970.html" title="Portail:Conservation de la nature"><img alt="" src="../../../../images/local/thumb/5/51/PCN-icone.png/20px-PCN-icone.png" width="20" height="19" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/b/o/t/Portail%7EBotanique_0e2b.html" title="Portail:Botanique"><img alt="" src="../../../../images/local/thumb/8/8b/Icone_botanique01.png/20px-Icone_botanique01.png" width="20" height="19" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/a/g/r/Portail%7EAgrop%C3%A9dia_a210.html" title="Portail:Agropédia"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/4/4c/P_agriculture.png/20px-P_agriculture.png" width="20" height="12" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/p/l/a/Portail%7EPlantes_utiles_f990.html" title="Portail:Plantes utiles"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/a/ab/Patates.jpg/20px-Patates.jpg" width="20" height="13" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div style="position: relative;"><a href="../../../../articles/h/o/r/Portail%7EHortip%C3%A9dia_a081.html" title="Portail:Hortipédia"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/c/c3/Extracted_pink_rose.png/20px-Extracted_pink_rose.png" width="20" height="17" border="0" /></a></div>
</td>
</tr>
</table>
</td>
</tr>
</table>
<p>Le <b>bison d'Amérique du Nord</b> (<i>Bison bison</i>) est l'une des deux espèces de <a href="../../../../articles/b/i/s/Bison.html" title="Bison">bison</a> encore vivantes. Cette espèce est caractéristique des grandes prairies du <a href="../../../../articles/m/i/d/Middle_West_71aa.html" title="Middle West">Midwest</a> en <a href="../../../../articles/a/m/%C3%A9/Am%C3%A9rique_du_Nord_bf0b.html" title="Amérique du Nord">Amérique du Nord</a>.</p>
<p>Le bison était un animal essentiel pour de nombreuses cultures <a href="../../../../articles/a/m/%C3%A9/Am%C3%A9rindien.html" class="mw-redirect" title="Amérindien">amérindiennes</a>. L'économie des Indiens des <a href="../../../../articles/g/r/a/Grandes_Plaines_f4c4.html" title="Grandes Plaines">Grandes Plaines</a> était largement basée sur la chasse de cet animal, qui vivait en immenses troupeaux itinérants. Avant l'arrivée des Européens en Amérique, on comptait encore 50 à 70&#160;millions de bisons d'Amérique du Nord, vivant et migrant sur les plaines herbeuses du <a href="../../../../articles/m/e/x/Mexique.html" title="Mexique">Mexique</a> au <a href="../../../../articles/c/a/n/Canada.html" title="Canada">Canada</a>. Ces troupeaux ont été décimé à la fin du <a href="../../../../articles/x/i/x/XIXe_si%C3%A8cle_ab42.html" title="XIXe siècle"><span class="romain" title="Nombre&#160;écrit en chiffres romains">XIX</span><sup class="exposant">e</sup>&#160;siècle</a> au point de menacer la survie de l'espèce.</p>
<table id="toc" class="toc" summary="Sommaire">
<tr>
<td>
<div id="toctitle">
<h2>Sommaire</h2>
</div>
<ul>
<li class="toclevel-1"><a href="#Sous-esp.C3.A8ces"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Sous-espèces</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Description_physique"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Description physique</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Morphologie"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">Morphologie</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Physiologie"><span class="tocnumber">2.2</span> <span class="toctext">Physiologie</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#R.C3.A9gime_alimentaire"><span class="tocnumber">2.3</span> <span class="toctext">Régime alimentaire</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Pr.C3.A9dateurs"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Prédateurs</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Le_bison_et_l.27Homme"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Le bison et l'Homme</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#La_destruction_du_Bison_d.27Am.C3.A9rique_du_Nord"><span class="tocnumber">4.1</span> <span class="toctext">La destruction du Bison d'Amérique du Nord</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Le_sauvetage_du_bison"><span class="tocnumber">4.2</span> <span class="toctext">Le sauvetage du bison</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Noms_am.C3.A9rindiens_du_bison"><span class="tocnumber">4.3</span> <span class="toctext">Noms amérindiens du bison</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Bison_en_images_anim.C3.A9es"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Bison en images animées</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Le_bison_d.27Am.C3.A9rique_de_nos_jours"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Le bison d'Amérique de nos jours</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Voir_des_bisons_d.27Am.C3.A9rique_en_Europe"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Voir des bisons d'Amérique en Europe</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Voir_aussi"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Voir aussi</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Notes"><span class="tocnumber">8.1</span> <span class="toctext">Notes</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Bibliographie"><span class="tocnumber">8.2</span> <span class="toctext">Bibliographie</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Liens_internes"><span class="tocnumber">8.3</span> <span class="toctext">Liens internes</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Liens_externes"><span class="tocnumber">8.4</span> <span class="toctext">Liens externes</span></a></li>
</ul>
</li>
</ul>
</td>
</tr>
</table>
<script type="text/javascript">
//<![CDATA[
 if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } 
//]]>
</script>
<p><a name="Sous-esp.C3.A8ces" id="Sous-esp.C3.A8ces"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Sous-espèces">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Sous-espèces</span></h2>
<p>Il existe deux <a href="../../../../articles/s/o/u/Sous-esp%C3%A8ce.html" class="mw-redirect" title="Sous-espèce">sous-espèces</a> de <i>Bison bison</i> en Amérique du Nord&#160;: le bison des plaines (<i>Bison bison bison</i>) et le bison des bois (<i>Bison bison athabascae</i>). Ce dernier, qui a toujours été moins abondant, vit au Canada (environs 3&#160;000 têtes dans les années 1990), et est majoritairement composé d'animaux vivant en liberté.</p>
<p>La sous-espèce des plaines n'est pas protégée par la <a href="../../../../articles/c/i/t/CITES_1ea4.html" class="mw-redirect" title="CITES">CITES</a>, tandis que la sous-espèce des forêts est classée en annexe II.</p>
<p>Certains scientifiques (Reynolds - <a href="../../../../articles/1/9/8/1982.html" title="1982">1982</a> <sup style="padding-left:2px;"><a href="../../../../articles/r/%C3%A9/f/Mod%C3%A8le%7ER%C3%A9f%C3%A9rence_souhait%C3%A9e_Explication_cb77.html" title="Modèle:Référence souhaitée/Explication">[réf.&#160;souhaitée]</a></sup>) estiment qu'il n'y a pas lieu de différencier deux sous-espèces, tant elles se ressemblent.</p>
<ul>
<li>Bison des plaines (<i>Bison bison bison</i>)</li>
<li>Bison des bois (<i>Bison bison athabascae</i>)</li>
</ul>
<dl>
<dt>Sous-espèces éteintes</dt>
</dl>
<ul>
<li>†Bison de l'Oregon (<i>Bison bison oregonus</i>)</li>
<li>†Bison de Pennsylvanie (<i>Bison bison pennsylvanicus</i>)</li>
</ul>
<p><a name="Description_physique" id="Description_physique"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Description physique">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Description physique</span></h2>
<div class="thumb tright">
<div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="../../../../articles/b/i/s/Image%7EBison_Cow_and_Calf.jpg_0ddf.html" class="image" title="Bison femelle et petit."><img alt="Bison femelle et petit." src="../../../../images/shared/thumb/0/0c/Bison_Cow_and_Calf.jpg/250px-Bison_Cow_and_Calf.jpg" width="250" height="168" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/b/i/s/Image%7EBison_Cow_and_Calf.jpg_0ddf.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
Bison femelle et petit.</div>
</div>
</div>
<p><a name="Morphologie" id="Morphologie"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Morphologie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Morphologie</span></h3>
<ul>
<li>longueur du corps&#160;: 2 à 3,5&#160;m</li>
<li>longueur des cornes&#160;: latérales, 40&#160;cm</li>
<li>hauteur au garrot&#160;: 1,5 à 2&#160;m</li>
<li>poids adulte&#160;: 500-600 kg pour les femelles, 800-1100 kg pour les mâles.</li>
</ul>
<p><a name="Physiologie" id="Physiologie"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Physiologie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Physiologie</span></h3>
<ul>
<li>maturité sexuelle&#160;: 2 1/2</li>
<li>gestation&#160;: 9 mois</li>
<li>nombre de jeunes / portée&#160;: 1, très rarement 2 (la mère délaisse alors le plus faible, condamné...)</li>
<li>nombre de portées / an&#160;: 1, période de rut en juillet-août, mises-bas en avril-mai</li>
<li>longévité
<ul>
<li>libre &#160;:</li>
<li>captif&#160;: plus de 20 ans&#160;!</li>
</ul>
</li>
</ul>
<p><a name="R.C3.A9gime_alimentaire" id="R.C3.A9gime_alimentaire"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Régime alimentaire">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Régime alimentaire</span></h3>
<p>Le bison est un herbivore qui consomme diverses herbacées, dont le <a href="../../../../articles/p/a/n/Panic_%C3%A9rig%C3%A9.html" class="mw-redirect" title="Panic érigé">panic érigé</a>, l'«&#160;Indiangrass&#160;» (<i>Sorghastrum nutans</i>), l'«&#160;Est Gamagrass&#160;» (<i><a href="../../../../articles/t/r/i/Tripsacum_dactyloides.html" title="Tripsacum dactyloides">Tripsacum dactyloides</a></i>), la grande et petite «&#160;Bluestem&#160;» (respectivement <i>Andropogon gerardii</i> et <i>Schizachyrium scoparium</i>) et d'autres graminées de <a href="../../../../articles/p/r/a/Prairie.html" title="Prairie">prairie</a> ou de jeunes plants de végétaux ligneux.</p>
<p><a name="Pr.C3.A9dateurs" id="Pr.C3.A9dateurs"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Prédateurs">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Prédateurs</span></h2>
<p>Outre l'homme, les prédateurs du bison d'Amérique sont le <a href="../../../../articles/p/u/m/Puma.html" title="Puma">puma</a> et le <a href="../../../../articles/l/o/u/Loup_%28mammif%C3%A8re%29.html" class="mw-redirect" title="Loup (mammifère)">loup</a>.</p>
<p><a name="Le_bison_et_l.27Homme" id="Le_bison_et_l.27Homme"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Le bison et l'Homme">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Le bison et l'Homme</span></h2>
<p><a name="La_destruction_du_Bison_d.27Am.C3.A9rique_du_Nord" id="La_destruction_du_Bison_d.27Am.C3.A9rique_du_Nord"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: La destruction du Bison d'Amérique du Nord">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">La destruction du Bison d'Amérique du Nord</span></h3>
<div class="thumb tleft">
<div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="../../../../articles/b/i/s/Image%7EBison_skull_pile%2C_ca1870.png_073d.html" class="image" title="Pile de crânes de bisons destinés à devenir du fertilisant dans les années 1870."><img alt="Pile de crânes de bisons destinés à devenir du fertilisant dans les années 1870." src="../../../../images/shared/thumb/f/f8/Bison_skull_pile,_ca1870.png/300px-Bison_skull_pile,_ca1870.png" width="300" height="240" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/b/i/s/Image%7EBison_skull_pile%2C_ca1870.png_073d.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
<i>Pile de <a href="../../../../articles/c/r/%C3%A2/Cr%C3%A2ne.html" title="Crâne">crânes</a> de bisons destinés à devenir du <a href="../../../../articles/p/r/o/Produit_fertilisant.html" title="Produit fertilisant">fertilisant</a> dans les années 1870.</i></div>
</div>
</div>
<div class="thumb tleft">
<div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="../../../../articles/c/h/a/Image%7EChasse_bisons_minesota.jpg_fd9e.html" class="image" title="En 1926, des chasseurs du Minnesota sont encore fiers de leurs dernières prises, alors que l'espèce est menacée dans cet État."><img alt="En 1926, des chasseurs du Minnesota sont encore fiers de leurs dernières prises, alors que l'espèce est menacée dans cet État." src="../../../../images/shared/thumb/a/a4/Chasse_bisons_minesota.jpg/300px-Chasse_bisons_minesota.jpg" width="300" height="254" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/c/h/a/Image%7EChasse_bisons_minesota.jpg_fd9e.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
En 1926, des chasseurs du Minnesota sont encore fiers de leurs dernières prises, alors que l'espèce est menacée dans cet État.</div>
</div>
</div>
<p>Les bisons ont failli être exterminés avec la conquête de l'Ouest et la construction du chemin de fer (vers 1870-1880). Un seul chasseur pouvait alors tuer plusieurs centaines de bisons par jour. L'un de ces chasseurs en aurait tué environ 20 000 à lui-seul et dans la décennie qui a suivi 1873, il y avait plusieurs centaines de ces chasseurs commerciaux, peut être plus d'un millier. Ces chasseurs travaillaient souvent en équipe de deux, suivis par de nombreux dépeceurs, convoyeurs et assistants payés pour recharger et entretenir les armes ou récupérer le plomb dans les cadavres, pour le refondre et en faire de nouvelles balles. Lors des meilleures chasses, ils devaient utiliser plusieurs fusils et parfois utiliser de l'eau ou les tremper dans la neige pour les refroidir plus vite.</p>
<p>À cette époque, le massacre des bisons fut une entreprise économique stratégiquement organisée et conduite à très grande échelle, pour trois grandes raisons&#160;:</p>
<ul>
<li>des raisons commerciales&#160;;<br />
Le commerce des <a href="../../../../articles/f/o/u/Fourrure.html" title="Fourrure">fourrures</a> (manteaux, tapis, peaux décoratives, etc.) et des <a href="../../../../articles/p/e/a/Peau.html" title="Peau">peaux</a> (ceintures, robes, etc.) était très actif, plus que celui de la <a href="../../../../articles/v/i/a/Viande.html" title="Viande">viande</a>, souvent abandonnée sur le terrain. Une partie de la production était exportée vers l'Europe. À cette époque, une fourrure rapportait environ $3.00 à <a href="../../../../articles/d/o/d/Dodge_City_d600.html" title="Dodge City">Dodge City</a>, et une très belle fourrure "lourde" pelage d'hiver se vendait $50.00 dans une région et à une époque où un travailleur aurait été chanceux de gagner un dollar par jour.<br />
On vendait aussi des <a href="../../../../articles/a/m/e/Amendement.html" title="Amendement">amendements</a> agricoles riches en <a href="../../../../articles/c/a/l/Calcium.html" title="Calcium">calcium</a> et oligo-éléments (phosphore, potassium, etc.) produits en brûlant des squelettes de bisons tués par les chasseurs et abandonnés dans la prairie.</li>
<li>des raisons de sécurité&#160;;<br />
Les bisons étaient abattus le long des voies ferrées parce qu'on craignait les collisions de bisons avec les locomotives et parce que des troupeaux importants de bisons pouvaient, en hiver, profiter des coupes rases faites dans les forêts pour faire passer les trains, risquant de bloquer certains trains des jours entiers.</li>
<li>des raisons politiques&#160;;<br />
Faire disparaître les bisons, c'était affamer les tribus <a href="../../../../articles/a/m/%C3%A9/Am%C3%A9rindien.html" class="mw-redirect" title="Amérindien">amérindiennes</a> qui gênaient l'expansion coloniale et agricole dans ces régions, et les priver des peaux, tendons, os, etc. qui leurs étaient vitaux.</li>
</ul>
<p><br />
<a href="../../../../articles/b/u/f/Buffalo_Bill_92d5.html" title="Buffalo Bill">Buffalo Bill</a> (<a href="../../../../articles/w/i/l/William_Frederick_Cody_6ee2.html" class="mw-redirect" title="William Frederick Cody">William Frederick Cody</a>) fut un des plus chasseurs blancs les plus réputés de bisons.</p>
<p>Cette chasse effrénée à la fin du <a href="../../../../articles/x/i/x/XIXe_si%C3%A8cle_ab42.html" title="XIXe siècle"><span class="romain" title="Nombre&#160;écrit en chiffres romains">XIX</span><sup class="exposant">e</sup>&#160;siècle</a>, ajoutée aux épidémies de <a href="../../../../articles/b/r/u/Brucellose.html" title="Brucellose">brucellose</a> importée d'Europe, a failli mener à la disparition complète de cette espèce&#160;; alors qu'aux débuts de la <a href="../../../../articles/c/o/n/Conqu%C3%AAte_de_l%27Ouest_826e.html" title="Conquête de l'Ouest">conquête de l'Ouest</a>, on pouvait trouver des <a href="../../../../articles/t/r/o/Troupeau.html" title="Troupeau">troupeaux</a> de centaines de milliers de têtes (environ 50 millions), vers 1890-1900, il ne restait que 800 bisons environ. Alors que les grands troupeaux disparaissaient, des propositions visant à protéger les bisons ont été faites, entre autres par Cody, bien placé pour mesurer les impacts de la pression de chasse et de la <a href="../../../../articles/s/u/r/Surexploitation.html" title="Surexploitation">surexploitation</a> évidente de l'espèce (sans commune mesure avec la chasse que leur faisaient les indiens). Ces projets se sont heurtés à l'idée que faire disparaître le bison était un bon moyen de <i>«&#160;pacifier&#160;»</i> les indiens des plaines qui entraient régulièrement ,en guerre avec les États-Unis, et qui dépendaient totalement du bison pour leur mode de vie. Le général <a href="../../../../articles/p/h/i/Philip_Sheridan_7662.html" title="Philip Sheridan">Philip Sheridan</a> s'est ainsi opposé à une proposition tendant à interdire la chasse commerciale des bisons devant l'assemblée législative du Texas, et le président <a href="../../../../articles/u/l/y/Ulysses_Simpson_Grant_a3fc.html" title="Ulysses Simpson Grant">Grant</a> a lui même opposé un <a href="../../../../articles/v/e/t/Veto.html" title="Veto">veto</a> à un projet semblable de loi fédérale visant à protéger le bison nord-américain de l'amenuisement de ses troupeaux, presque éteints en 1884.</p>
<p>La destruction des bisons a été combattue par un grand nombre d'indiens des plaines, mais sans succès. Ces derniers n'ont pas pris part à la chasse commerciale du bison.</p>
<p><a name="Le_sauvetage_du_bison" id="Le_sauvetage_du_bison"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Le sauvetage du bison">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Le sauvetage du bison</span></h3>
<p>À la fin du <a href="../../../../articles/x/i/x/XIXe_si%C3%A8cle_ab42.html" title="XIXe siècle"><span class="romain" title="Nombre&#160;écrit en chiffres romains">XIX</span><sup class="exposant">e</sup>&#160;siècle</a>, quelques femmes des classes moyennes se mobilisent contre le massacre des bisons&#160;: elles en appellent à une réaction pour sauver l'espèce, en publiant des articles et en interpellant les hommes politiques.<br />
En 1905, «&#160;The American Bison Society&#160;» est créée, avec pour but de protéger les survivants, et d'en développer la population.</p>
<p>Il y a aujourd'hui 200 à 300&#160;000 bisons, vivant dans des zoos, des parcs animaliers, des élevages privés (pour la viande) et des réserves naturelles (aux <a href="../../../../articles/%C3%A9/t/a/%C3%89tats-Unis_08e2.html" title="États-Unis">É.-U.</a> et au <a href="../../../../articles/c/a/n/Canada.html" title="Canada">Canada</a>). Ce dernier groupe, les seuls bisons vivant en liberté, est très minoritaire (quelques milliers). Le groupe le plus important est celui des bisons d'élevage, dont plusieurs dizaines de milliers sont abattus chaque année pour leur viande.</p>
<p><a name="Noms_am.C3.A9rindiens_du_bison" id="Noms_am.C3.A9rindiens_du_bison"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Noms amérindiens du bison">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Noms amérindiens du bison</span></h3>
<p>Les langues amérindiennes ont divers noms pour cet animal. Entre autres <i>Tatanka</i> (<a href="../../../../articles/l/a/k/Lakota_%28langue%29.html" title="Lakota (langue)">lakota</a>).</p>
<p><br /></p>
<p><br /></p>
<p><a name="Bison_en_images_anim.C3.A9es" id="Bison_en_images_anim.C3.A9es"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Bison en images animées">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Bison en images animées</span></h2>
<div class="center">
<div class="thumb tnone">
<div class="thumbinner" style="width:227px;"><a href="../../../../articles/m/u/y/Image%7EMuybridge_Buffalo_galloping.gif_984f.html" class="image" title="Bison de l'année 1887 photographié par Eadweard Muybridge"><img alt="Bison de l'année 1887 photographié par Eadweard Muybridge" src="../../../../images/shared/2/24/Muybridge_Buffalo_galloping.gif" width="225" height="138" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/m/u/y/Image%7EMuybridge_Buffalo_galloping.gif_984f.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
Bison de l'année 1887 photographié par <a href="../../../../articles/e/a/d/Eadweard_Muybridge_932b.html" title="Eadweard Muybridge">Eadweard Muybridge</a></div>
</div>
</div>
</div>
<p><br /></p>
<p><a name="Le_bison_d.27Am.C3.A9rique_de_nos_jours" id="Le_bison_d.27Am.C3.A9rique_de_nos_jours"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Le bison d'Amérique de nos jours">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Le bison d'Amérique de nos jours</span></h2>
<div class="center">
<div class="thumb tnone">
<div class="thumbinner" style="width:127px;"><a href="../../../../articles/u/n/i/Image%7EUnited_States_2005_bison_nickel%2C_reverse.jpg_2eb3.html" class="image" title="Westward Journey Nickel #3, une pièce de monnaie américaine, verso"><img alt="Westward Journey Nickel #3, une pièce de monnaie américaine, verso" src="../../../../images/shared/thumb/2/24/United_States_2005_bison_nickel,_reverse.jpg/125px-United_States_2005_bison_nickel,_reverse.jpg" width="125" height="125" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/u/n/i/Image%7EUnited_States_2005_bison_nickel%2C_reverse.jpg_2eb3.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
Westward Journey Nickel #3, une pièce de monnaie américaine, verso</div>
</div>
</div>
</div>
<p><br /></p>
<p><a name="Voir_des_bisons_d.27Am.C3.A9rique_en_Europe" id="Voir_des_bisons_d.27Am.C3.A9rique_en_Europe"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Voir des bisons d'Amérique en Europe">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Voir des bisons d'Amérique en Europe</span></h2>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/s/u/i/Suisse.html" title="Suisse">Suisse</a>
<ul>
<li>parc à bisons <sup id="cite_ref-0" class="reference"><a href="#cite_note-0" title=""><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> à <a href="../../../../articles/b/o/n/Boncourt_%28Jura%29_ab3a.html" title="Boncourt (Jura)">Boncourt</a> (<a href="../../../../articles/c/a/n/Canton_du_Jura_e40f.html" title="Canton du Jura">Jura</a> <a href="../../../../articles/s/u/i/Suisse.html" title="Suisse">suisse</a>)</li>
<li>parc à bisons <i>Juraparc, commune de <a href="../../../../articles/v/a/l/Vallorbe.html" title="Vallorbe">Vallorbe</a></i></li>
</ul>
</li>
<li><a href="../../../../articles/f/r/a/France.html" title="France">France</a>
<ul>
<li>"Ferme de l'Aurochs" à Doucier (<a href="../../../../articles/c/a/s/Cascades_du_h%C3%A9risson.html" class="mw-redirect" title="Cascades du hérisson">Cascades du hérisson</a>), dans le <a href="../../../../articles/j/u/r/Jura_%28d%C3%A9partement%29.html" title="Jura (département)">Jura</a>&#160;; un troupeau pâture en vis à vis d'<a href="../../../../articles/a/u/r/Aurochs_de_Heck_cb16.html" title="Aurochs de Heck">aurochs de Heck</a> et de Highland Cattle.</li>
<li><a href="../../../../articles/r/%C3%A9/s/R%C3%A9serve_de_bisons_d%27Europe_de_Sainte-Eulalie_e67f.html" title="Réserve de bisons d'Europe de Sainte-Eulalie">Réserve de bisons d'Europe de Sainte-Eulalie</a> de la <a href="../../../../articles/m/a/r/Margeride.html" title="Margeride">Margeride</a> en <a href="../../../../articles/l/o/z/Loz%C3%A8re_%28d%C3%A9partement%29.html" title="Lozère (département)">Lozère</a>, qui accueille également des bisons d'Amérique pour montrer la différence entre les espèces. On peut les voir de près directement dans le parc, depuis la calèche ou le traîneau l'hiver.</li>
</ul>
</li>
<li><a href="../../../../articles/b/e/l/Belgique.html" title="Belgique">Belgique</a>
<ul>
<li>à <a href="../../../../articles/r/e/c/Recogne.html" title="Recogne">Recogne</a>, le plus grand troupeau d'<a href="../../../../articles/%C3%A9/l/e/%C3%89levage.html" title="Élevage">élevage</a> (au moins 300 individus) <sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1" title=""><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li>
</ul>
</li>
</ul>
<p><a name="Voir_aussi" id="Voir_aussi"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Voir aussi">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Voir aussi</span></h2>
<div class="noprint wikilien_alternatif" style="clear:right; float:right;margin:0 0 1em 1em;width:250px;border:solid #AAAAAA 1px; background:#FFFFFF;padding:0px;font-size:90%;text-align:left;">
<table cellpadding="2" cellspacing="0" style="background-color:transparent">
<tr valign="middle">
<td style="line-height:50px;vertical-align:middle;position:relative" align="center" valign="middle">
<div style="position: relative;"><a href="http://fr.wiktionary.org/wiki/" title="wikt:"><img alt="wikt:" src="../../../../images/shared/thumb/9/9f/Wiktprintable_without_text.svg/50px-Wiktprintable_without_text.svg.png" width="50" height="47" border="0" /></a></div>
</td>
<td valign="middle">
<p>Voir «&#160;<b><a href="http://fr.wiktionary.org/wiki/bison" class="extiw" title="wikt:bison">Bison d'Amérique du Nord</a></b>&#160;» sur le <a href="../../../../articles/w/i/k/Wiktionnaire.html" title="Wiktionnaire">Wiktionnaire</a>.</p>
</td>
</tr>
</table>
</div>
<div class="noprint wikilien_alternatif" style="clear:right; float:right;margin:0 0 1em 1em;width:250px;border:solid #AAAAAA 1px; background:#f9f9f9;padding:0px;font-size:90%;text-align:left;">
<table cellpadding="2" cellspacing="0" style="background-color:transparent">
<tr valign="middle">
<td style="line-height:50px;vertical-align:middle;position:relative" align="center" valign="middle">
<div style="position: relative;"><a href="http://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil" title="commons:Accueil"><img alt="commons:Accueil" src="../../../../images/shared/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png" width="50" height="67" border="0" /></a></div>
</td>
<td valign="middle">
<p><span class="plainlinks"><a href="../../../../articles/w/i/k/Wikimedia_Commons_7b57.html" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> propose des documents multimédia libres sur <b><a href="http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Bison_bison?uselang=fr" class="external text" title="http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Bison_bison?uselang=fr" rel="nofollow">le bison d'Amérique du Nord.</a></b></span></p>
</td>
</tr>
</table>
</div>
<p><a name="Notes" id="Notes"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Notes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Notes</span></h3>
<div style="font-size: 85%">
<ol class="references">
<li id="cite_note-0"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-0" title="">↑</a></span> <a href="http://www.jura-bison.com" class="external text" title="http://www.jura-bison.com" rel="nofollow">Jura-Bison</a></li>
<li id="cite_note-1"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-1" title="">↑</a></span> <a href="http://www.fermedesbisons.be/" class="external text" title="http://www.fermedesbisons.be/" rel="nofollow">Ferme des bisons</a></li>
</ol>
</div>
<p><a name="Bibliographie" id="Bibliographie"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Bibliographie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Bibliographie</span></h3>
<ul>
<li>Fagan, Brian. <i>Ancient North America</i>. 2005. Thames and Hudson</li>
<li>Koller, Larry. <i>Fireside Book of Guns</i>. 1959 Simon and Schuster</li>
</ul>
<p><a name="Liens_internes" id="Liens_internes"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Liens internes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Liens internes</span></h3>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/b/i/s/Bison.html" title="Bison">Bison</a></li>
<li><i><a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_bonasus.html" class="mw-redirect" title="Bison bonasus">Bison bonasus</a></i></li>
<li><a href="../../../../articles/b/e/e/Beefalo.html" title="Beefalo">Beefalo</a></li>
</ul>
<p><a name="Liens_externes" id="Liens_externes"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html" title="Modifier la section&#160;: Liens externes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Liens externes</span></h3>
<ul>
<li><font id="ancrage_ITIS">Référence <a href="../../../../articles/s/y/s/Syst%C3%A8me_d%27Information_Taxonomique_Int%C3%A9gr%C3%A9_17ea.html" class="mw-redirect" title="Système d'Information Taxonomique Intégré">ITIS</a>&#160;: <a href="http://www.cbif.gc.ca/pls/itisca/next?taxa=&amp;p_format=&amp;p_ifx=&amp;p_lang=fr&amp;v_tsn=180706" class="external text" title="http://www.cbif.gc.ca/pls/itisca/next?taxa=&amp;p_format=&amp;p_ifx=&amp;p_lang=fr&amp;v_tsn=180706" rel="nofollow">espèce <i>Bison bison</i> (Linnaeus, 1758)</a> <span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: français">(fr)</span> (<span class="plainlinksneverexpand"><small><a href="http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&amp;search_value=180706" class="external text" title="http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&amp;search_value=180706" rel="nofollow">+version</a></small></span> <span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: anglais">(en)</span>)</font></li>
<li><font id="ancrage_ITIS">Référence <a href="../../../../articles/s/y/s/Syst%C3%A8me_d%27Information_Taxonomique_Int%C3%A9gr%C3%A9_17ea.html" class="mw-redirect" title="Système d'Information Taxonomique Intégré">ITIS</a>&#160;: <a href="http://www.cbif.gc.ca/pls/itisca/next?taxa=&amp;p_format=&amp;p_ifx=&amp;p_lang=fr&amp;v_tsn=625194" class="external text" title="http://www.cbif.gc.ca/pls/itisca/next?taxa=&amp;p_format=&amp;p_ifx=&amp;p_lang=fr&amp;v_tsn=625194" rel="nofollow">sous-espèce <i>Bison bison athabasacae</i> Rhoads, 1898</a> <span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: français">(fr)</span> (<span class="plainlinksneverexpand"><small><a href="http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&amp;search_value=625194" class="external text" title="http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&amp;search_value=625194" rel="nofollow">+version</a></small></span> <span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: anglais">(en)</span>)</font></li>
<li><font id="ancrage_ITIS">Référence <a href="../../../../articles/s/y/s/Syst%C3%A8me_d%27Information_Taxonomique_Int%C3%A9gr%C3%A9_17ea.html" class="mw-redirect" title="Système d'Information Taxonomique Intégré">ITIS</a>&#160;: <a href="http://www.cbif.gc.ca/pls/itisca/next?taxa=&amp;p_format=&amp;p_ifx=&amp;p_lang=fr&amp;v_tsn=202412" class="external text" title="http://www.cbif.gc.ca/pls/itisca/next?taxa=&amp;p_format=&amp;p_ifx=&amp;p_lang=fr&amp;v_tsn=202412" rel="nofollow">sous-espèce <i>Bison bison bison</i> (Linnaeus, 1758)</a> <span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: français">(fr)</span> (<span class="plainlinksneverexpand"><small><a href="http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&amp;search_value=202412" class="external text" title="http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&amp;search_value=202412" rel="nofollow">+version</a></small></span> <span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: anglais">(en)</span>)</font></li>
<li><font id="ancrage_IUCN">Référence <a href="../../../../articles/i/n/t/International_union_for_conservation_of_nature_and_natural_resources.html" class="mw-redirect" title="International union for conservation of nature and natural resources">IUCN</a>&#160;: <a href="http://www.redlist.org/search/details.php?species=2815" class="external text" title="http://www.redlist.org/search/details.php?species=2815" rel="nofollow"><i>Bison bison</i> (Linnaeus, 1758)</a> <span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: anglais">(en)</span></font></li>
<li>Référence <a href="../../../../articles/c/o/n/Convention_sur_le_commerce_international_des_esp%C3%A8ces_de_faune_et_de_flore_sauvages_menac%C3%A9es_d%27extinction.html" title="Convention sur le commerce international des espèces de faune et de flore sauvages menacées d'extinction">CITES</a>&#160;: <a href="http://sea.unep-wcmc.org/isdb/CITES/Taxonomy/tax-species-result.cfm?Genus=Bison&amp;Species=bison&amp;displaylanguage=fra&amp;tabname=legal" class="external text" title="http://sea.unep-wcmc.org/isdb/CITES/Taxonomy/tax-species-result.cfm?Genus=Bison&amp;Species=bison&amp;displaylanguage=fra&amp;tabname=legal" rel="nofollow">espèce <i>Bison bison</i> (Linnaeus, 1758)</a> <span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: mélange français et anglais">(fr+en)</span> (<small>sur le site de l’<a href="../../../../articles/p/r/o/Programme_des_Nations_unies_pour_l%27environnement_7b9b.html" title="Programme des Nations unies pour l'environnement">UNEP</a>-<a href="../../../../articles/c/e/n/Centre_de_surveillance_de_la_conservation_de_la_nature.html" title="Centre de surveillance de la conservation de la nature">WCMC</a></small>)</li>
</ul>
<dl>
<dd><small>répartition&#160;: <a href="http://sea.unep-wcmc.org/isdb/CITES/Taxonomy/tax-species-result.cfm?Genus=Bison&amp;Species=bison&amp;displaylanguage=fra&amp;tabname=distribution" class="external text" title="http://sea.unep-wcmc.org/isdb/CITES/Taxonomy/tax-species-result.cfm?Genus=Bison&amp;Species=bison&amp;displaylanguage=fra&amp;tabname=distribution" rel="nofollow"><i>Bison bison</i> (Linnaeus, 1758)</a> <span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: mélange français et anglais">(fr+en)</span></small></dd>
</dl>
<ul>
<li><a href="http://www.bisoncentral.com/" class="external text" title="http://www.bisoncentral.com/" rel="nofollow">BisonCentral.com</a>--The Web site of the National Bison Association</li>
<li><a href="http://www.buffalofieldcampaign.org/" class="external text" title="http://www.buffalofieldcampaign.org/" rel="nofollow">Buffalo Field Campaign</a></li>
<li><a href="http://www.canadiangeographic.ca/Magazine/jf05/indepth/" class="external text" title="http://www.canadiangeographic.ca/Magazine/jf05/indepth/" rel="nofollow">Canadian Bison</a></li>
<li><a href="http://www.nps.gov/yell/planvisit/rules/mustknow.htm" class="external text" title="http://www.nps.gov/yell/planvisit/rules/mustknow.htm" rel="nofollow">Yellowstone visitor's information about the dangers of wild animals, including bison</a></li>
<li><a href="http://www.nps.gov/yell/safetyvideos.htm" class="external text" title="http://www.nps.gov/yell/safetyvideos.htm" rel="nofollow">Videos of animal attacks, including bison incidents</a></li>
<li><span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: anglais">(en)</span> <a href="http://www.fs.fed.us/database/feis/animals/mammal/bobi/all.html" class="external text" title="http://www.fs.fed.us/database/feis/animals/mammal/bobi/all.html" rel="nofollow">WILDLIFE SPECIES: Bos bison</a>&#160;: nombreuses données sur le site du <a href="../../../../articles/s/e/r/Service_national_des_for%C3%AAts_aux_%C3%89tats-Unis_d%27Am%C3%A9rique_782b.html" title="Service national des forêts aux États-Unis d'Amérique">Service national des forêts aux États-Unis d'Amérique</a></li>
</ul>
<ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail">
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/p/c/n/Image%7EPCN-icone.png_7e90.html" class="image" title="Icône du portail de la conservation de la nature"><img alt="Icône du portail de la conservation de la nature" src="../../../../images/local/thumb/5/51/PCN-icone.png/26px-PCN-icone.png" width="26" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/c/o/n/Portail%7EConservation_de_la_nature_c970.html" title="Portail:Conservation de la nature">Portail de la conservation de la nature</a></span></span></li>
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/s/y/m/Image%7ESymbole-faune.png_4a37.html" class="image" title="Icône du portail de la zoologie"><img alt="Icône du portail de la zoologie" src="../../../../images/shared/thumb/7/75/Symbole-faune.png/27px-Symbole-faune.png" width="27" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/z/o/o/Portail%7EZoologie_d7b1.html" title="Portail:Zoologie">Portail de la zoologie</a></span></span></li>
</ul>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 1043/1000000
Post-expand include size: 17891/2048000 bytes
Template argument size: 2851/2048000 bytes
Expensive parser function count: 2/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/w/i/k/Cat%C3%A9gorie%7EWikip%C3%A9dia%7E%C3%A9bauche_mammif%C3%A8re_84b1.html" title="Catégorie:Wikipédia:ébauche mammifère">Wikipédia:ébauche mammifère</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/s/t/a/Cat%C3%A9gorie%7EStatut_IUCN_Pr%C3%A9occupation_mineure_ddb8.html" title="Catégorie:Statut IUCN Préoccupation mineure">Statut IUCN Préoccupation mineure</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/c/i/t/Cat%C3%A9gorie%7ECITES_annexe_II_9d02.html" title="Catégorie:CITES annexe II">CITES annexe II</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/m/a/m/Cat%C3%A9gorie%7EMammif%C3%A8re_%28nom_vernaculaire%29_8c9c.html" title="Catégorie:Mammifère (nom vernaculaire)">Mammifère (nom vernaculaire)</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/b/o/v/Cat%C3%A9gorie%7EBovin_ffe6.html" title="Catégorie:Bovin">Bovin</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/r/u/m/Cat%C3%A9gorie%7ERuminant_be7d.html" title="Catégorie:Ruminant">Ruminant</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/f/a/u/Cat%C3%A9gorie%7EFaune_end%C3%A9mique_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_2d60.html" title="Catégorie:Faune endémique d'Amérique du Nord">Faune endémique d'Amérique du Nord</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/b/i/s/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_09d7.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       	       ><a href="../../../../articles/b/i/s/Discuter%7EBison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord_e0e7.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bison_d%27Am%C3%A9rique_du_Nord">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	<div id="p-lang" class="portlet">
	  <h5>Autres langues</h5>
	  <div class="pBody">
	    <ul>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../bg/articles/%D0%B1/%D0%B8/%D0%B7/%D0%91%D0%B8%D0%B7%D0%BE%D0%BD.html">Български</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../cs/articles/b/i/z/Bizon_americk%C3%BD.html">Česky</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../da/articles/a/m/e/Amerikansk_bison.html">Dansk</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../de/articles/a/m/e/Amerikanischer_Bison_9814.html">Deutsch</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../en/articles/a/m/e/American_Bison_0196.html">English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../eo/articles/a/m/e/Amerika_bizono.html">Esperanto</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../es/articles/b/i/s/Bison_bison.html">Español</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../fi/articles/b/i/i/Biisoni.html">Suomi</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../he/articles/%D7%91/%D7%99/%D7%96/%D7%91%D7%99%D7%96%D7%95%D7%9F_%D7%90%D7%9E%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%90%D7%99.html">עברית</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../hu/articles/a/m/e/Amerikai_b%C3%B6l%C3%A9ny.html">Magyar</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ia/articles/b/i/s/Bisonte_american.html">Interlingua</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../id/articles/b/i/s/Bison_%28disambiguasi%29.html">Bahasa Indonesia</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../it/articles/b/i/s/Bison_bison.html">Italiano</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ja/articles/%E3%82%A2/%E3%83%A1/%E3%83%AA/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E3%83%90%E3%82%A4%E3%82%BD%E3%83%B3.html">日本語</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ka/articles/%E1%83%91/%E1%83%98/%E1%83%96/%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98.html">ქართული</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ko/articles/%EC%95%84/%EB%A9%94/%EB%A6%AC/%EC%95%84%EB%A9%94%EB%A6%AC%EC%B9%B4%EB%93%A4%EC%86%8C.html">한국어</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../lt/articles/b/i/z/Bizonas.html">Lietuvių</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../nah/articles/c/u/a/Cuacuauhx%C5%8Dl%C5%8Dtl.html">Nahuatl</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../nl/articles/a/m/e/Amerikaanse_bizon.html">Nederlands</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../no/articles/a/m/e/Amerikansk_bison.html">‪Norsk (bokmål)‬</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../nv/articles/a/y/%C3%A1/Ay%C3%A1n%C3%AD.html">Diné bizaad</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pl/articles/b/i/z/Bizon.html">Polski</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pt/articles/b/i/s/Bis%C3%A3o-americano.html">Português</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../qu/articles/a/w/y/Awya_Yala_Bisunti_0108.html">Runa Simi</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ru/articles/%D0%B0/%D0%BC/%D0%B5/%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B1%D0%B8%D0%B7%D0%BE%D0%BD.html">Русский</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sh/articles/a/m/e/Ameri%C4%8Dki_bizon.html">Srpskohrvatski / Српскохрватски</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../simple/articles/a/m/e/American_Bison_0196.html">Simple English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sk/articles/z/u/b/Zubor_americk%C3%BD.html">Slovenčina</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sl/articles/a/m/e/Ameri%C5%A1ki_bizon.html">Slovenščina</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sv/articles/b/i/s/Bisonoxe.html">Svenska</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../tr/articles/a/m/e/Amerika_bizonu.html">Türkçe</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../uk/articles/%D0%B1/%D1%96/%D0%B7/%D0%91%D1%96%D0%B7%D0%BE%D0%BD_%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D0%B9.html">Українська</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../zh/articles/%E7%BE%8E/%E6%B4%B2/%E9%87%8E/%E7%BE%8E%E6%B4%B2%E9%87%8E%E7%89%9B.html">中文</a>
	      </li>
	      	    </ul>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 21 mai 2008 à 02:44 par Utilisateur <a href="../../../../articles/s/y/n/Utilisateur%7ESynthebot_9e40.html" title="Utilisateur:Synthebot">Synthebot</a>. Basé sur le travail de Utilisateur(s) <a href="../../../../articles/1/2/0/Utilisateur%7E120.html" title="Utilisateur:120">120</a>, <a href="../../../../articles/l/a/m/Utilisateur%7ELamiot_247c.html" title="Utilisateur:Lamiot">Lamiot</a>, <a href="../../../../articles/b/e/r/Utilisateur%7EBertrand_Bellet_c229.html" title="Utilisateur:Bertrand Bellet">Bertrand Bellet</a>, <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>, <a href="../../../../articles/w/i/k/Utilisateur%7EWikiCleanerBot_c797.html" title="Utilisateur:WikiCleanerBot">WikiCleanerBot</a>, <a href="../../../../articles/d/u/m/Utilisateur%7EDumZiBoT_1015.html" title="Utilisateur:DumZiBoT">DumZiBoT</a>, <a href="../../../../articles/a/l/e/Utilisateur%7EAlexbot_53c6.html" title="Utilisateur:Alexbot">Alexbot</a>, <a href="../../../../articles/r/o/b/Utilisateur%7ERobbot_646e.html" title="Utilisateur:Robbot">Robbot</a>, <a href="../../../../articles/p/a/n/Utilisateur%7EPANDA_81_a94b.html" title="Utilisateur:PANDA 81">PANDA 81</a>, <a href="../../../../articles/s/h/e/Utilisateur%7ESherbrooke_9f52.html" title="Utilisateur:Sherbrooke">Sherbrooke</a>, <a href="../../../../articles/c/h/m/Utilisateur%7EChmlal_b002.html" title="Utilisateur:Chmlal">Chmlal</a>, <a href="../../../../articles/s/a/n/Utilisateur%7ESanguinez_6ff0.html" title="Utilisateur:Sanguinez">Sanguinez</a>, <a href="../../../../articles/u/r/b/Utilisateur%7EUrban_6e23.html" title="Utilisateur:Urban">Urban</a>, <a href="../../../../articles/h/e/x/Utilisateur%7EHexabot_3b2f.html" title="Utilisateur:Hexabot">Hexabot</a>, <a href="../../../../articles/a/l/l/Utilisateur%7EAlleborgoBot_c888.html" title="Utilisateur:AlleborgoBot">AlleborgoBot</a>, <a href="../../../../articles/g/i/l/Utilisateur%7EGillesC_4b5f.html" title="Utilisateur:GillesC">GillesC</a>, <a href="../../../../articles/c/%C3%A9/p/Utilisateur%7EC%C3%A9pey_3c47.html" title="Utilisateur:Cépey">Cépey</a>, <a href="../../../../articles/m/i/r/Utilisateur%7EMirgolth_2cc0.html" title="Utilisateur:Mirgolth">Mirgolth</a>, <a href="../../../../articles/e/r/a/Utilisateur%7EErabot_61a5.html" title="Utilisateur:Erabot">Erabot</a>, <a href="../../../../articles/t/x/i/Utilisateur%7ETXiKiBoT_cfd6.html" title="Utilisateur:TXiKiBoT">TXiKiBoT</a>, <a href="../../../../articles/n/o/n/Utilisateur%7ENono_le_petit_robot_df33.html" title="Utilisateur:Nono le petit robot">Nono le petit robot</a>, <a href="../../../../articles/s/o/u/Utilisateur%7ESoulbot_a4c6.html" title="Utilisateur:Soulbot">Soulbot</a>, <a href="../../../../articles/b/o/r/Utilisateur%7EBor%C3%A9al_47f1.html" title="Utilisateur:Boréal">Boréal</a>, <a href="../../../../articles/j/e/f/Utilisateur%7EJef-Infojef_b31d.html" title="Utilisateur:Jef-Infojef">Jef-Infojef</a>, <a href="../../../../articles/r/i/c/Utilisateur%7ERichardbl_d44a.html" title="Utilisateur:Richardbl">Richardbl</a>, <a href="../../../../articles/l/i/q/Utilisateur%7ELiquid-aim-bot_78e0.html" title="Utilisateur:Liquid-aim-bot">Liquid-aim-bot</a>, <a href="../../../../articles/b/o/r/Utilisateur%7EBoretti_ae53.html" title="Utilisateur:Boretti">Boretti</a>, Bienfa, <a href="../../../../articles/t/h/i/Utilisateur%7EThierry_Caro_9ce2.html" title="Utilisateur:Thierry Caro">Thierry Caro</a>, <a href="../../../../articles/d/u/l/Utilisateur%7EDulieu_423b.html" title="Utilisateur:Dulieu">Dulieu</a>, <a href="../../../../articles/m/e/d/Utilisateur%7EMedBot_8f10.html" title="Utilisateur:MedBot">MedBot</a>, <a href="../../../../articles/b/c/7/Utilisateur%7EBc789_f7b3.html" title="Utilisateur:Bc789">Bc789</a>, <a href="../../../../articles/s/a/l/Utilisateur%7ESalecabot_7e09.html" title="Utilisateur:Salecabot">Salecabot</a>, <a href="../../../../articles/p/o/l/Utilisateur%7EPoleta33_31f1.html" title="Utilisateur:Poleta33">Poleta33</a>, <a href="../../../../articles/p/v/2/Utilisateur%7EPV250X_ad4c.html" title="Utilisateur:PV250X">PV250X</a>, <a href="../../../../articles/c/h/r/Utilisateur%7EChristophe_cag%C3%A9_84c0.html" title="Utilisateur:Christophe cagé">Christophe cagé</a>, <a href="../../../../articles/l/i/n/Utilisateur%7ELin%C3%A91_3bbd.html" title="Utilisateur:Liné1">Liné1</a>, <a href="../../../../articles/m/u/_/Utilisateur%7EMu_fdae.html" title="Utilisateur:Mu">Mu</a>, <a href="../../../../articles/e/r/a/Utilisateur%7EErasmus_dad3.html" title="Utilisateur:Erasmus">Erasmus</a>, <a href="../../../../articles/r/o/b/Utilisateur%7ERobotE_4c36.html" title="Utilisateur:RobotE">RobotE</a>, <a href="../../../../articles/s/i/h/Utilisateur%7ESihaya_111c.html" title="Utilisateur:Sihaya">Sihaya</a>, <a href="../../../../articles/g/r/e/Utilisateur%7EGreudin_8b27.html" title="Utilisateur:Greudin">Greudin</a>, <a href="../../../../articles/l/e/o/Utilisateur%7ELeonardoRob0t_2dda.html" title="Utilisateur:LeonardoRob0t">LeonardoRob0t</a>, <a href="../../../../articles/r/o/b/Utilisateur%7ERobotQuistnix_d78e.html" title="Utilisateur:RobotQuistnix">RobotQuistnix</a>, <a href="../../../../articles/c/h/o/Utilisateur%7EChobot_0dd0.html" title="Utilisateur:Chobot">Chobot</a>, <a href="../../../../articles/b/o/b/Utilisateur%7EBob08_5a46.html" title="Utilisateur:Bob08">Bob08</a> et <a href="../../../../articles/y/u/g/Utilisateur%7EYug_9310.html" title="Utilisateur:Yug">Yug</a> et Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX