Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/b/i/o/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles/b//////i/o/Bioindicateur.html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Bioindicateur - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Bioindicateur</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <div class="plainlinks bandeau-niveau-ebauche bandeau">
<table style="background-color:transparent">
<tr>
<td class="bandeau-icone">
<div style="text-align:center;white-space:nowrap"><a href="../../../../articles/b/u/_/Image%7EBU_Bio5c.jpg_b6a4.html" class="image" title="BU Bio5c.jpg"><img alt="" src="../../../../images/local/thumb/c/c2/BU_Bio5c.jpg/45px-BU_Bio5c.jpg" width="45" height="26" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div class="bandeau-titre"><strong>Cet article est une <a href="../../../../articles/%C3%A9/b/a/Aide%7E%C3%89bauche_a94d.html" title="Aide:Ébauche">ébauche</a> concernant la <a href="../../../../articles/b/i/o/Portail%7EBiologie_4ad4.html" title="Portail:Biologie">biologie</a>.</strong></div>
<div class="bandeau-texte">Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant. <b>(<a href="../../../../articles/c/o/m/Aide%7EComment_modifier_une_page_32be.html" title="Aide:Comment modifier une page">Comment ?</a>)</b>.</div>
</td>
</tr>
</table>
</div>
<p>Un <b>bio-indicateur</b> est un <a href="../../../../articles/i/n/d/Indicateur.html" title="Indicateur">indicateur</a> constitué par une <a href="../../../../articles/e/s/p/Esp%C3%A8ce.html" title="Espèce">espèce</a> <a href="../../../../articles/v/%C3%A9/g/V%C3%A9g%C3%A9tal.html" title="Végétal">végétale</a>, <a href="../../../../articles/f/o/n/Fongique.html" class="mw-redirect" title="Fongique">fongique</a> ou <a href="../../../../articles/a/n/i/Animal.html" title="Animal">animale</a> ou par un groupe d'espèces (groupe éco-sociologique) ou <a href="../../../../articles/f/o/r/Formation_v%C3%A9g%C3%A9tale.html" title="Formation végétale">groupement végétal</a> dont la présence (ou l'état) renseigne sur certaines caractéristiques écologiques (c'est à dire physico-chimiques, microclimatique, biologiques et fonctionnelle) de l'<a href="../../../../articles/e/n/v/Environnement.html" title="Environnement">environnement</a>, ou sur l'incidence de certaines pratiques.</p>
<table id="toc" class="toc" summary="Sommaire">
<tr>
<td>
<div id="toctitle">
<h2>Sommaire</h2>
</div>
<ul>
<li class="toclevel-1"><a href="#Principes"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Principes</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Biosurveillance_de_la_qualit.C3.A9_de_l.27air.7FUNIQ50e63dcc25d31b37-nowiki-0000056C-QINU.7F1.7FUNIQ50e63dcc25d31b37-nowiki-0000056D-QINU.7F"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Biosurveillance de la qualité de l'air<sup>[1]</sup></span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#D.C3.A9finition"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">Définition</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Exemples"><span class="tocnumber">2.2</span> <span class="toctext">Exemples</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Biosurveillance_de_la_qualit.C3.A9_de_l.27eau"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Biosurveillance de la qualité de l'eau</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#D.C3.A9finition_2"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Définition</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#l.27.C3.AAtre_humain_comme_bioindicateur_.3F"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">l'être humain comme bioindicateur&#160;?</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#A_ne_pas_confondre"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">A ne pas confondre</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Voir_aussi"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Voir aussi</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Articles_connexes"><span class="tocnumber">6.1</span> <span class="toctext">Articles connexes</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Liens_externes"><span class="tocnumber">6.2</span> <span class="toctext">Liens externes</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Notes"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Notes</span></a></li>
</ul>
</td>
</tr>
</table>
<script type="text/javascript">
//<![CDATA[
 if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } 
//]]>
</script>
<p><a name="Principes" id="Principes"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" title="Modifier la section&#160;: Principes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Principes</span></h2>
<p>Le principe est d'observer des effets, au niveau de l'individu et/ou d'une population. Ces effets doivent être mesurables via l'observation de divers degrés d'altérations morphologiques, comportementales, tissulaires ou physiologiques (croissance et reproduction), conduisant dans les cas extrêmes à la mort de ces individus ou à la disparition d'une population.</p>
<p>Le <a href="../../../../articles/l/i/c/Lichen.html" title="Lichen">lichen</a> par exemple est un <b>bio-indicateur</b> de certaines <a href="../../../../articles/p/o/l/Pollution.html" title="Pollution">pollutions</a> de l'air dans une <a href="../../../../articles/f/o/r/For%C3%AAt.html" title="Forêt">forêt</a> ou une ville.</p>
<p>Certains bioindicateurs sont aussi des <a href="../../../../articles/b/i/o/Bioint%C3%A9grateur.html" title="Biointégrateur">biointégrateurs</a>&#160;; ils peuvent être doublement utiles dans le cadre de programmes de <a href="../../../../articles/b/i/o/Biosurveillance.html" title="Biosurveillance">biosurveillance</a>.</p>
<p><a name="Biosurveillance_de_la_qualit.C3.A9_de_l.27air.7FUNIQ50e63dcc25d31b37-nowiki-0000056C-QINU.7F1.7FUNIQ50e63dcc25d31b37-nowiki-0000056D-QINU.7F" id="Biosurveillance_de_la_qualit.C3.A9_de_l.27air.7FUNIQ50e63dcc25d31b37-nowiki-0000056C-QINU.7F1.7FUNIQ50e63dcc25d31b37-nowiki-0000056D-QINU.7F"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" title="Modifier la section&#160;: Biosurveillance de la qualité de l'air[1]">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Biosurveillance de la qualité de l'<a href="../../../../articles/a/i/r/Air.html" title="Air">air</a><sup id="cite_ref-0" class="reference"><a href="#cite_note-0" title=""><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></span></h2>
<p><a name="D.C3.A9finition" id="D.C3.A9finition"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" title="Modifier la section&#160;: Définition">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Définition</span></h3>
<p>La bioindication relative à la qualité de l'<a href="../../../../articles/a/i/r/Air.html" title="Air">air</a> est l'utilisation d'organismes sensibles à un polluant donné présentant des effets visibles macroscopiquement ou microscopiquement, afin d'évaluer la qualité de l'air. Celle-ci fournit une information semi-quantitative sur la contamination atmosphérique et permet d'apprécier directement les impacts environnementaux des polluants.<br />
L'observation d'organismes bio-indicateurs complète généralement les dispositifs de mesures automatiques, ou orientent les choix de molécules à analyser.</p>
<p><a name="Exemples" id="Exemples"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" title="Modifier la section&#160;: Exemples">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Exemples</span></h3>
<ul>
<li><b>Les <a href="../../../../articles/l/i/c/Lichen.html" title="Lichen">lichens</a></b> (organisme résultant d'une <a href="../../../../articles/s/y/m/Symbiose.html" title="Symbiose">symbiose</a> <i>algue-champignon</i>) se développent sur divers substrats (<a href="../../../../articles/s/o/l/Sol_%28p%C3%A9dologie%29.html" title="Sol (pédologie)">sol</a>), <a href="../../../../articles/%C3%A9/c/o/%C3%89corce.html" title="Écorce">écorces</a>, <a href="../../../../articles/t/o/i/Toiture.html" class="mw-redirect" title="Toiture">toits</a>, pierres, etc). Ils réagissent à des doses très faibles de certains <a href="../../../../articles/p/o/l/Polluant.html" title="Polluant">polluants</a> (<a href="../../../../articles/a/c/i/Acide.html" title="Acide">acides</a> notamment) bien avant les animaux et bien avant que les pierres des monuments ne soient dégradées. Chaque espèce de lichen résiste à un taux spécifique de pollution. Quelques espèces profitent d'un enrichissement de l'air en azote. L'observation de populations de lichens permet ainsi de suivre l'évolution de certaines pollutions au fil du temps.</li>
</ul>
<p><br />
En <a href="../../../../articles/f/o/r/For%C3%AAt.html" title="Forêt">forêt</a>, la disparition des lichens peut indiquer des taux élevés de <a href="../../../../articles/d/i/o/Dioxyde_de_soufre.html" title="Dioxyde de soufre">dioxyde de soufre</a>, la présence de <a href="../../../../articles/f/o/n/Fongicide.html" title="Fongicide">fongicides</a> dans la pluie, ou de polluants à base de soufre et d'azote.</p>
<ul>
<li>Le <a href="../../../../articles/t/r/%C3%A8/Tr%C3%A8fle.html" title="Trèfle">trèfle</a> et le <a href="../../../../articles/t/a/b/Tabac.html" title="Tabac">tabac</a> permettent de qualifier et quantifier la teneur de l'air en <a href="../../../../articles/o/z/o/Ozone.html" title="Ozone">ozone</a>.</li>
<li><span class="need_ref" title="Une source est souhaitée pour ce passage.">Les <a href="../../../../articles/p/%C3%A9/t/P%C3%A9tunia.html" title="Pétunia">Pétunias</a> peuvent servir de bioindicateurs de la quantité d'hydrocarbure dans l'air.</span><sup style="padding-left:2px;"><a href="../../../../articles/r/%C3%A9/f/Mod%C3%A8le%7ER%C3%A9f%C3%A9rence_souhait%C3%A9e_Explication_cb77.html" title="Modèle:Référence souhaitée/Explication">[réf.&#160;souhaitée]</a></sup></li>
</ul>
<p><a name="Biosurveillance_de_la_qualit.C3.A9_de_l.27eau" id="Biosurveillance_de_la_qualit.C3.A9_de_l.27eau"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" title="Modifier la section&#160;: Biosurveillance de la qualité de l'eau">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Biosurveillance de la qualité de l'eau</span></h2>
<p><a name="D.C3.A9finition_2" id="D.C3.A9finition_2"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" title="Modifier la section&#160;: Définition">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Définition</span></h3>
<p>La bioindication relative à la qualité de l'<a href="../../../../articles/e/a/u/Eau.html" title="Eau">eau</a> est l'utilisation d'organismes sensibles à un polluant donné présentant des effets visibles macroscopiquement ou microscopiquement, afin d'évaluer la qualité de l'eau. Celle-ci fournit une information semi-quantitative sur la contamination du milieu aquatique et permet d'apprécier directement les impacts environnementaux des polluants.<br />
L'observation d'organismes bio-indicateurs complète généralement les dispositifs de mesures automatiques, ou orientent les choix de molécules à analyser.<br />
Certains <a href="../../../../articles/i/n/s/Insecte.html" title="Insecte">insectes</a> <a href="../../../../articles/b/e/n/Benthique.html" class="mw-redirect" title="Benthique">benthiques</a> sont par exemple couramment utilisés pour qualifier et quantifier les pollutions aquatiques, notamment par les <a href="../../../../articles/a/g/e/Agences_de_l%27eau.html" class="mw-redirect" title="Agences de l'eau">Agences de l'eau</a><br />
Voir&#160;: <a href="../../../../articles/i/n/d/Indice_biologique_global_normalis%C3%A9.html" title="Indice biologique global normalisé">indice biologique global normalisé</a>.</p>
<p><br /></p>
<p><a name="l.27.C3.AAtre_humain_comme_bioindicateur_.3F" id="l.27.C3.AAtre_humain_comme_bioindicateur_.3F"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" title="Modifier la section&#160;: l'être humain comme bioindicateur&#160;?">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">l'être humain comme bioindicateur&#160;?</span></h2>
<p>L’homme, le <a href="../../../../articles/s/p/e/Spermatozo%C3%AFde.html" title="Spermatozoïde">spermatozoïde</a>, la <a href="../../../../articles/f/e/r/Fertilit%C3%A9.html" title="Fertilité">fertilité</a> humaine, la durée moyenne de vie, ou le taux de <a href="../../../../articles/c/a/n/Cancer.html" title="Cancer">cancers</a> (et leur nature) ou d'autres maladies peuvent faire partie des batteries d'indicateurs évaluant l'état de l'<a href="../../../../articles/e/n/v/Environnement.html" title="Environnement">Environnement</a>.<br />
Ce sont les «&#160;<i>intégrateurs naturels</i>&#160;» les plus <a href="../../../../articles/o/b/j/Objectivit%C3%A9.html" title="Objectivité">objectifs</a> d'un état environnemental, et donc des impacts des activités humaines combinés à d’éventuels aléas bio-géo-climatiques naturels... (ce qui les rend éventuellement plus facilement contestables)</p>
<ul>
<li>Avantage&#160;: ils traduisent une réalité biologique. Ils peuvent confirmer ou infirmer les indices de performance.</li>
<li>Inconvénient&#160;: Ils sont parfois frustrants pour l’utilisateur, car s’ils mettent en évidence un problème et ses symptômes, ils n'en désignent pas avec certitude (avant expérience de confirmation) les causes (souvent multiples).</li>
</ul>
<p><br />
Les bioindicateurs ne sont pas une agrégation d’indicateurs mesurés. Ils intègrent naturellement l’extrême complexité, les synergies et les inerties propres aux écosystèmes. De nombreux acteurs susceptibles d’être responsables d'une dégradation environnementale nieront donc aisément leur responsabilité. La bioindication est cependant utile ou nécessaire à de nombreux protocoles d'évaluation, et parfois à l’application du <a href="../../../../articles/p/r/i/Principe_de_pr%C3%A9caution.html" title="Principe de précaution">précaution</a>.</p>
<p>La <a href="../../../../articles/c/o/m/Commission_europ%C3%A9enne.html" title="Commission européenne">commission européenne</a> en 2007, après 4 ans de discussions sur le thème <a href="../../../../articles/s/a/n/Sant%C3%A9-Environnement_01d1.html" title="Santé-Environnement">Santé-Environnement</a> a validé un projet pilote de <a href="../../../../articles/b/i/o/Biosurveillance.html" title="Biosurveillance">biosurveillance</a> chez l'homme.</p>
<p><a name="A_ne_pas_confondre" id="A_ne_pas_confondre"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" title="Modifier la section&#160;: A ne pas confondre">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">A ne pas confondre</span></h2>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/m/a/r/Marqueur_biologique.html" title="Marqueur biologique">Marqueur biologique</a></li>
<li><a href="../../../../articles/b/i/o/Bioint%C3%A9grateur.html" title="Biointégrateur">Biointégrateur</a></li>
</ul>
<p><a name="Voir_aussi" id="Voir_aussi"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" title="Modifier la section&#160;: Voir aussi">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Voir aussi</span></h2>
<p><a name="Articles_connexes" id="Articles_connexes"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" title="Modifier la section&#160;: Articles connexes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Articles connexes</span></h3>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/i/n/d/Indicateur.html" title="Indicateur">Indicateur</a>, <a href="../../../../articles/i/n/d/Indicateur_%28biodiversit%C3%A9%29.html" title="Indicateur (biodiversité)">Indicateur (biodiversité)</a></li>
<li><a href="../../../../articles/p/e/r/Perturbateur_endocrinien.html" class="mw-redirect" title="Perturbateur endocrinien">Perturbateur endocrinien</a></li>
</ul>
<p><a name="Liens_externes" id="Liens_externes"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" title="Modifier la section&#160;: Liens externes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Liens externes</span></h3>
<ul>
<li><span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: français">(fr)</span> <a href="http://www.cemagref.fr/Informations/Ex-rechr/systemes-aqua/insectes/insectes-exemple.htm" class="external text" title="http://www.cemagref.fr/Informations/Ex-rechr/systemes-aqua/insectes/insectes-exemple.htm" rel="nofollow">insectes aquatiques, indicateurs de pollution</a> (<a href="../../../../articles/c/e/m/CEMAGREF_f33b.html" class="mw-redirect" title="CEMAGREF">CEMAGREF</a>)</li>
<li><span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: français">(fr)</span> <a href="http://www.appanpc.fr/Etudes/ReseauBioindication2.asp?chap=7#Classeur" class="external text" title="http://www.appanpc.fr/Etudes/ReseauBioindication2.asp?chap=7#Classeur" rel="nofollow">Feuilles de tabac comme bioindicateur de pollution de l'air</a> (Document APPA Nord/Pas-de-calais).</li>
</ul>
<p><br /></p>
<p><a name="Notes" id="Notes"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" title="Modifier la section&#160;: Notes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Notes</span></h2>
<div style="font-size: 85%">
<ol class="references">
<li id="cite_note-0"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-0" title="">↑</a></span> Garrec, J.P. et Van Haluwyn, C. (2002) Biosurveillance végétale de la qualité de l'air. Tec &amp; Doc, 116 p.</li>
</ol>
</div>
<div class="detail plainlinks section"><span><a href="../../../../articles/f/a/i/Image%7EFairytale_waring.png_a566.html" class="image" title="Fairytale waring.png"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/6/6a/Fairytale_waring.png/15px-Fairytale_waring.png" width="15" height="15" border="0" /></a> <span>Cette section est vide, pas assez détaillée ou incomplète. <a href="http://fr.wikipedia.org../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" class="external text" title="http://fr.wikipedia.org../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html" rel="nofollow">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;!</span></span></div>
<ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail">
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/b/u/_/Image%7EBU_Bio5c.jpg_b6a4.html" class="image" title="Icône du portail de la biologie"><img alt="Icône du portail de la biologie" src="../../../../images/local/thumb/c/c2/BU_Bio5c.jpg/42px-BU_Bio5c.jpg" width="42" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/b/i/o/Portail%7EBiologie_4ad4.html" title="Portail:Biologie">Portail de la biologie</a></span></span></li>
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/f/a/i/Image%7EFairytale_konqueror.png_8ce3.html" class="image" title="Icône du portail de l’écologie"><img alt="Icône du portail de l’écologie" src="../../../../images/shared/thumb/6/68/Fairytale_konqueror.png/24px-Fairytale_konqueror.png" width="24" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/%C3%A9/c/o/Portail%7E%C3%89cologie_8345.html" title="Portail:Écologie">Portail de l’écologie</a></span></span></li>
</ul>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 468/1000000
Post-expand include size: 5487/2048000 bytes
Template argument size: 1041/2048000 bytes
Expensive parser function count: 2/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/b/i/o/Cat%C3%A9gorie%7EBiologie_a02d.html" title="Catégorie:Biologie">Biologie</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/b/o/t/Cat%C3%A9gorie%7EBotanique_1511.html" title="Catégorie:Botanique">Botanique</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/z/o/o/Cat%C3%A9gorie%7EZoologie_d8e5.html" title="Catégorie:Zoologie">Zoologie</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/%C3%A9/c/o/Cat%C3%A9gorie%7E%C3%89cologie_e82e.html" title="Catégorie:Écologie">Écologie</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/p/o/l/Cat%C3%A9gorie%7EPollution_c3e1.html" title="Catégorie:Pollution">Pollution</a></span></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-cats-hidden">Catégorie cachée&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/w/i/k/Cat%C3%A9gorie%7EWikip%C3%A9dia%7E%C3%A9bauche_biologie_dbe3.html" title="Catégorie:Wikipédia:ébauche biologie">Wikipédia:ébauche biologie</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/b/i/o/Bioindicateur.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       class="new"	       ><a href="../../../../articles/b/i/o/Discuter%7EBioindicateur_c952.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Bioindicateur">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	<div id="p-lang" class="portlet">
	  <h5>Autres langues</h5>
	  <div class="pBody">
	    <ul>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ca/articles/b/i/o/Bioindicador.html">Català</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../cs/articles/b/i/o/Bioindik%C3%A1tor.html">Česky</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../de/articles/b/i/o/Bioindikator.html">Deutsch</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../en/articles/b/i/o/Bioindicator.html">English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../eo/articles/b/i/o/Bioindikilo.html">Esperanto</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../it/articles/i/n/d/Indicatore_biologico.html">Italiano</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pl/articles/g/a/t/Gatunek_wska%C5%BAnikowy.html">Polski</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sk/articles/b/i/o/Bioindik%C3%A1tor_%28ekol%C3%B3gia%29.html">Slovenčina</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sl/articles/b/i/o/Bioindikator.html">Slovenščina</a>
	      </li>
	      	    </ul>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 21 mai 2008 à 20:41 par Utilisateur <a href="../../../../articles/n/u/m/Utilisateur%7ENumbo3-bot_a700.html" title="Utilisateur:Numbo3-bot">Numbo3-bot</a>. Basé sur le travail de Utilisateur(s) <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>, <a href="../../../../articles/e/i/f/Utilisateur%7EEiffele_c57b.html" title="Utilisateur:Eiffele">Eiffele</a>, <a href="../../../../articles/v/o/l/Utilisateur%7EVolkovBot_0e6c.html" title="Utilisateur:VolkovBot">VolkovBot</a>, <a href="../../../../articles/p/h/e/Utilisateur%7EPhe_0278.html" title="Utilisateur:Phe">Phe</a>, <a href="../../../../articles/d/u/m/Utilisateur%7EDumZiBoT_1015.html" title="Utilisateur:DumZiBoT">DumZiBoT</a>, <a href="../../../../articles/z/y/z/Utilisateur%7EZyzomys_15a5.html" title="Utilisateur:Zyzomys">Zyzomys</a>, <a href="../../../../articles/d/o/c/Utilisateur%7EDocteurCosmos_10cb.html" title="Utilisateur:DocteurCosmos">DocteurCosmos</a>, <a href="../../../../articles/j/a/n/Utilisateur%7EJAnDbot_ea65.html" title="Utilisateur:JAnDbot">JAnDbot</a>, <a href="../../../../articles/s/m/e/Utilisateur%7ESmeet666_7082.html" title="Utilisateur:Smeet666">Smeet666</a>, <a href="../../../../articles/m/m/b/Utilisateur%7EMMBot_510c.html" title="Utilisateur:MMBot">MMBot</a>, J Signoret, <a href="../../../../articles/n/o/n/Utilisateur%7ENono64_a899.html" title="Utilisateur:Nono64">Nono64</a>, <a href="../../../../articles/s/u/m/Utilisateur%7ESum_180e.html" title="Utilisateur:Sum">Sum</a>, <a href="../../../../articles/j/u/l/Utilisateur%7EJulianedm_a580.html" title="Utilisateur:Julianedm">Julianedm</a>, <a href="../../../../articles/c/w/a/Utilisateur%7ECwatier_9d5e.html" title="Utilisateur:Cwatier">Cwatier</a>, <a href="../../../../articles/c/e/h/Utilisateur%7ECehagenmerak_df49.html" title="Utilisateur:Cehagenmerak">Cehagenmerak</a>, <a href="../../../../articles/l/i/q/Utilisateur%7ELiquid-aim-bot_78e0.html" title="Utilisateur:Liquid-aim-bot">Liquid-aim-bot</a>, <a href="../../../../articles/f/l/a/Utilisateur%7EFlaz_54c3.html" title="Utilisateur:Flaz">Flaz</a>, <a href="../../../../articles/l/a/o/Utilisateur%7ELaocian_c6e8.html" title="Utilisateur:Laocian">Laocian</a>, <a href="../../../../articles/m/i/s/Utilisateur%7EMisterMatt_7761.html" title="Utilisateur:MisterMatt">MisterMatt</a>, <a href="../../../../articles/d/h/e/Utilisateur%7EDhenry_996e.html" title="Utilisateur:Dhenry">Dhenry</a> et <a href="../../../../articles/d/a/n/Utilisateur%7EDanielMathieu_7f34.html" title="Utilisateur:DanielMathieu">DanielMathieu</a> et Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX