Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/p/a/t/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles//p/a/t/Pathologie_professionnelle.html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Pathologie professionnelle - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Pathologie professionnelle</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <div class="plainlinks bandeau-niveau-ebauche bandeau">
<table style="background-color:transparent">
<tr>
<td class="bandeau-icone">
<div style="text-align:center;white-space:nowrap"><a href="../../../../articles/s/t/a/Image%7EStar_of_life2.svg_5979.html" class="image" title="Star of life2.svg"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/5/5b/Star_of_life2.svg/35px-Star_of_life2.svg.png" width="35" height="35" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div class="bandeau-titre"><strong>Cet article est une <a href="../../../../articles/%C3%A9/b/a/Aide%7E%C3%89bauche_a94d.html" title="Aide:Ébauche">ébauche</a> concernant la <a href="../../../../articles/m/%C3%A9/d/M%C3%A9decine.html" title="Médecine">médecine</a>.</strong></div>
<div class="bandeau-texte">Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant. <b>(<a href="../../../../articles/c/o/m/Aide%7EComment_modifier_une_page_32be.html" title="Aide:Comment modifier une page">Comment ?</a>)</b>.</div>
</td>
</tr>
</table>
</div>
<p>Cette rubrique tentera de recenser toutes les atteintes de la <a href="../../../../articles/s/a/n/Sant%C3%A9.html" title="Santé">santé</a> liées à une exposition à un risque professionnel qu'il s'agisse d'<a href="../../../../articles/a/c/c/Accident_du_travail.html" title="Accident du travail">accident du travail</a>, de <a href="../../../../articles/m/a/l/Maladie_professionnelle.html" title="Maladie professionnelle">maladie professionnelle</a> (qui représentent la partie émergée de l'iceberg) ou bien de <a href="../../../../articles/m/a/l/Maladie.html" title="Maladie">maladies</a> peu répandues ou émergentes dont l'origine professionnelle n'est pas encore officiellement reconnue ou encore d'affections qui se prêtent mal au carcan réglementaire des <a href="../../../../articles/t/a/b/Tableaux_de_maladies_professionnelles.html" title="Tableaux de maladies professionnelles">tableaux de maladies professionnelles</a> (comme c'est le cas par exemple des pathologies de stress).</p>
<table id="toc" class="toc" summary="Sommaire">
<tr>
<td>
<div id="toctitle">
<h2>Sommaire</h2>
</div>
<ul>
<li class="toclevel-1"><a href="#Classification"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Classification</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Classement_par_cause"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Classement par cause</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Toxicologie_professionnelle"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">Toxicologie professionnelle</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-3"><a href="#Principales_pathologies"><span class="tocnumber">2.1.1</span> <span class="toctext">Principales pathologies</span></a></li>
<li class="toclevel-3"><a href="#Voir_aussi"><span class="tocnumber">2.1.2</span> <span class="toctext">Voir aussi</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Agents_physiques"><span class="tocnumber">2.2</span> <span class="toctext">Agents physiques</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-3"><a href="#Bruit"><span class="tocnumber">2.2.1</span> <span class="toctext">Bruit</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-4"><a href="#Voir_aussi_2"><span class="tocnumber">2.2.1.1</span> <span class="toctext">Voir aussi</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-3"><a href="#Rayonnements_ionisants"><span class="tocnumber">2.2.2</span> <span class="toctext">Rayonnements ionisants</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-4"><a href="#Voir_aussi_3"><span class="tocnumber">2.2.2.1</span> <span class="toctext">Voir aussi</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-3"><a href="#Rayonnement_Ultraviolet"><span class="tocnumber">2.2.3</span> <span class="toctext">Rayonnement Ultraviolet</span></a></li>
<li class="toclevel-3"><a href="#Air_comprim.C3.A9"><span class="tocnumber">2.2.4</span> <span class="toctext">Air comprimé</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Agents_biologiques"><span class="tocnumber">2.3</span> <span class="toctext">Agents biologiques</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Classement_par_type_de_pathologie"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Classement par type de pathologie</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Accidents_aigus"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Accidents aigus</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Cancers_professionnels"><span class="tocnumber">3.2</span> <span class="toctext">Cancers professionnels</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Classement_par_organe_cible"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Classement par organe cible</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Affections_Broncho-pulmonaires"><span class="tocnumber">4.1</span> <span class="toctext">Affections Broncho-pulmonaires</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-3"><a href="#Asthme"><span class="tocnumber">4.1.1</span> <span class="toctext">Asthme</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Affections_cutan.C3.A9es"><span class="tocnumber">4.2</span> <span class="toctext">Affections cutanées</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-3"><a href="#Dermites_.C3.A9cz.C3.A9matiformes"><span class="tocnumber">4.2.1</span> <span class="toctext">Dermites éczématiformes</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Affections_h.C3.A9pato-r.C3.A9nales"><span class="tocnumber">4.3</span> <span class="toctext">Affections hépato-rénales</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Appareil_locomoteur_et_squelette"><span class="tocnumber">4.4</span> <span class="toctext">Appareil locomoteur et squelette</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Glandes_endocrines"><span class="tocnumber">4.5</span> <span class="toctext">Glandes endocrines</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Affections_neurologiques"><span class="tocnumber">4.6</span> <span class="toctext">Affections neurologiques</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Ophtalmologie_professionnelle"><span class="tocnumber">4.7</span> <span class="toctext">Ophtalmologie professionnelle</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Affections_ORL"><span class="tocnumber">4.8</span> <span class="toctext">Affections ORL</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#H.C3.A9matologie_Professionnelle"><span class="tocnumber">4.9</span> <span class="toctext">Hématologie Professionnelle</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Classement_par_secteur_d.27activit.C3.A9"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Classement par secteur d'activité</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Agriculture"><span class="tocnumber">5.1</span> <span class="toctext">Agriculture</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Batiment_et_travaux_publics"><span class="tocnumber">5.2</span> <span class="toctext">Batiment et travaux publics</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#H.C3.B4pitaux"><span class="tocnumber">5.3</span> <span class="toctext">Hôpitaux</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Mines_et_carri.C3.A8res"><span class="tocnumber">5.4</span> <span class="toctext">Mines et carrières</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Agroalimentaire"><span class="tocnumber">5.5</span> <span class="toctext">Agroalimentaire</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#M.C3.A9tallurgie_sid.C3.A9rurgie"><span class="tocnumber">5.6</span> <span class="toctext">Métallurgie sidérurgie</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Chimie_pharmacie"><span class="tocnumber">5.7</span> <span class="toctext">Chimie pharmacie</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Plasturgie"><span class="tocnumber">5.8</span> <span class="toctext">Plasturgie</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Textiles"><span class="tocnumber">5.9</span> <span class="toctext">Textiles</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Transports"><span class="tocnumber">5.10</span> <span class="toctext">Transports</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Tertiaire"><span class="tocnumber">5.11</span> <span class="toctext">Tertiaire</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#R.C3.A9f.C3.A9rences"><span class="tocnumber">5.12</span> <span class="toctext">Références</span></a></li>
</ul>
</li>
</ul>
</td>
</tr>
</table>
<script type="text/javascript">
//<![CDATA[
 if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } 
//]]>
</script>
<p><a name="Classification" id="Classification"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Classification">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Classification</span></h2>
<p>On peut classer les pathologies professionnelles par&#160;:</p>
<ul>
<li>Cause&#160;: Produit chimique, agent physique, agent biologique etc...</li>
<li>Type de pathologie&#160;: Pathologie aiguë (œdème pulmonaire) ou effet à long terme (cancers)</li>
<li>Organe cible&#160;:Affections broncho-pulmonaires, cutanées, hépatiques et rénales, neurologiques etc..</li>
<li>Secteur d'activité&#160;: Agriculture, batiment et travaux public, secteur hospitalier, mines et carrières etc...</li>
</ul>
<p><a name="Classement_par_cause" id="Classement_par_cause"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Classement par cause">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Classement par cause</span></h2>
<p><a name="Toxicologie_professionnelle" id="Toxicologie_professionnelle"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Toxicologie professionnelle">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Toxicologie professionnelle</span></h3>
<p><a name="Principales_pathologies" id="Principales_pathologies"></a></p>
<h4><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Principales pathologies">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Principales pathologies</span></h4>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/s/a/t/Saturnisme.html" title="Saturnisme">Saturnisme</a></li>
<li><a href="../../../../articles/a/s/p/Aspects_toxicologiques_du_mercure.html" title="Aspects toxicologiques du mercure">Mercure</a></li>
</ul>
<p><a name="Voir_aussi" id="Voir_aussi"></a></p>
<h4><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Voir aussi">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Voir aussi</span></h4>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/t/o/x/Toxicologie.html" title="Toxicologie">Toxicologie</a></li>
</ul>
<p><a name="Agents_physiques" id="Agents_physiques"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Agents physiques">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Agents physiques</span></h3>
<p><a name="Bruit" id="Bruit"></a></p>
<h4><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Bruit">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Bruit</span></h4>
<p>L'exposition au bruit à un niveau qui dépasse 85 dB(A) pendant 8 heures par jour expose à un risque de surdité professionnelle.</p>
<div class="detail"><span><a href="../../../../articles/s/e/a/Image%7ESearchtool-80%25.png_e347.html" class="image" title="Icône de détail"><img alt="Icône de détail" src="../../../../images/shared/thumb/1/1a/Searchtool-80%.png/15px-Searchtool-80%.png" width="15" height="15" border="0" /></a> <span>Article détaillé&#160;: <a href="../../../../articles/s/u/r/Surdit%C3%A9_par_traumatisme_sonore.html" title="Surdité par traumatisme sonore">Surdité par traumatisme sonore</a>.</span></span></div>
<p><a name="Voir_aussi_2" id="Voir_aussi_2"></a></p>
<h5><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Voir aussi">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Voir aussi</span></h5>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/s/o/n/Sonom%C3%A8tre.html" title="Sonomètre">Sonomètre</a></li>
<li><a href="../../../../articles/e/x/p/Exposim%C3%A8tre.html" title="Exposimètre">Exposimètre</a></li>
<li><a href="../../../../articles/a/u/d/Audiogramme.html" title="Audiogramme">Audiogramme</a></li>
<li><a href="../../../../articles/a/u/d/Audiom%C3%A9trie.html" title="Audiométrie">Audiométrie</a></li>
</ul>
<p><a name="Rayonnements_ionisants" id="Rayonnements_ionisants"></a></p>
<h4><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Rayonnements ionisants">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline"><a href="../../../../articles/r/a/y/Rayonnement_ionisant.html" title="Rayonnement ionisant">Rayonnements ionisants</a></span></h4>
<p>Dès le début de leur utilisation, sans précaution particulière, les rayonnements ionisants se sont révélés dangereux pour les utilisateurs, que ce soit en médecine ou dans les applications industrielles. Après les premiers accidents la fixation des premières normes de dose maximales d’exposition a permis de réduire les risques. Les <a href="../../../../articles/b/o/m/Bombardements_atomiques_d%27Hiroshima_et_Nagasaki_e467.html" class="mw-redirect" title="Bombardements atomiques d'Hiroshima et Nagasaki">Bombardements atomiques d'Hiroshima et Nagasaki</a> ont malheureusement permis de connaître les effets immédiats et à long terme des effets des fortes doses de rayonnements. Ces connaissances ont été extrapolées aux faibles doses avec une marge d’incertitude qui à sans doute fait sous estimer les risques environnementaux au moment de l’accident de <a href="../../../../articles/c/a/t/Catastrophe_de_Tchernobyl_e7c6.html" title="Catastrophe de Tchernobyl">Tchernobyl</a>. Les principales pathologies observées en dehors des cas exceptionnels d'irradiations accidentelles massives sont les radiodermites tardives (notamment chez les radiologues dans les premières décennies du XXème siècle) évoluant parfois en cancer cutané et les atteintes de la moelle osseuse avec aplasie médullaire et <a href="../../../../articles/l/e/u/Leuc%C3%A9mie.html" title="Leucémie">leucémies</a>.Dans le cas particulier des mines d'uranium, il faut ajouter le risque de cancer bronchique.</p>
<div class="detail"><span><a href="../../../../articles/s/e/a/Image%7ESearchtool-80%25.png_e347.html" class="image" title="Icône de détail"><img alt="Icône de détail" src="../../../../images/shared/thumb/1/1a/Searchtool-80%.png/15px-Searchtool-80%.png" width="15" height="15" border="0" /></a> <span>Article détaillé&#160;: <a href="../../../../articles/i/r/r/Irradiation_professionnelle.html" title="Irradiation professionnelle">Irradiation professionnelle</a>.</span></span></div>
<p><a name="Voir_aussi_3" id="Voir_aussi_3"></a></p>
<h5><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Voir aussi">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Voir aussi</span></h5>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/r/a/d/Radioprotection.html" title="Radioprotection">Radioprotection</a></li>
<li><a href="../../../../articles/c/a/n/Cancer_des_ouvri%C3%A8res_du_Radium_%28fabrication_de_montres_%C3%A0_cadran_lumineux%29_8196.html" title="Cancer des ouvrières du Radium (fabrication de montres à cadran lumineux)">Radium Girls</a></li>
</ul>
<p><a name="Rayonnement_Ultraviolet" id="Rayonnement_Ultraviolet"></a></p>
<h4><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Rayonnement Ultraviolet">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline"><a href="../../../../articles/u/l/t/Ultraviolet.html" title="Ultraviolet">Rayonnement Ultraviolet</a></span></h4>
<p><a name="Air_comprim.C3.A9" id="Air_comprim.C3.A9"></a></p>
<h4><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Air comprimé">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Air comprimé</span></h4>
<p>Ce chapitre traite des risques liés aux travaux effectués dans une ambiance où règne une pression supérieure à la pression atmosphérique. Il s'agit essentiellement de la <a href="../../../../articles/p/l/o/Plong%C3%A9e_sous-marine.html" title="Plongée sous-marine">plongée sous-marine</a>, mais également des travaux de génie civil effectués dans des caissons qui ont été pressurisés pour éviter les infiltrations d'eau sur le chantier: Percement de tunnels, construction de pont. L'exemple le plus connu est celui du chantier du <a href="../../../../articles/p/o/n/Pont_de_Brooklyn_02d2.html" title="Pont de Brooklyn">pont de Brooklyn</a> pendant lequel les ouvriers <a href="../../../../articles/t/u/b/Tubiste.html" class="mw-redirect" title="Tubiste">tubistes</a> on payé un lourd tribut à ce qu'on appelait alors la maladie des caissons. <a href="../../../../articles/d/i/d/Didier_Decoin_127a.html" title="Didier Decoin">Didier Decoin</a> raconte ces événements dramatiques dans son roman Abraham de Brooklyn.</p>
<div class="detail"><span><a href="../../../../articles/s/e/a/Image%7ESearchtool-80%25.png_e347.html" class="image" title="Icône de détail"><img alt="Icône de détail" src="../../../../images/shared/thumb/1/1a/Searchtool-80%.png/15px-Searchtool-80%.png" width="15" height="15" border="0" /></a> <span>Articles détaillés&#160;: <a href="../../../../articles/a/c/c/Accident_de_d%C3%A9compression.html" title="Accident de décompression">Accident de décompression</a> et <a href="../../../../articles/m/a/l/Maladie_de_d%C3%A9compression.html" title="Maladie de décompression">Maladie de décompression</a>.</span></span></div>
<p><a name="Agents_biologiques" id="Agents_biologiques"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Agents biologiques">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Agents biologiques</span></h3>
<p><a name="Classement_par_type_de_pathologie" id="Classement_par_type_de_pathologie"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Classement par type de pathologie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Classement par type de pathologie</span></h2>
<p><a name="Accidents_aigus" id="Accidents_aigus"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Accidents aigus">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Accidents aigus</span></h3>
<p><a name="Cancers_professionnels" id="Cancers_professionnels"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Cancers professionnels">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Cancers professionnels</span></h3>
<p>Le premier cancer professionnel a été décrit en <a href="../../../../articles/1/7/7/1775.html" title="1775">1775</a> par Percival Pott il s'agit du cancer cutané du <a href="../../../../articles/s/c/r/Scrotum.html" title="Scrotum">scrotum</a> chez les <a href="../../../../articles/r/a/m/Ramoneur.html" title="Ramoneur">ramoneurs</a>.</p>
<p>Parmi les agents cancérogènes reconnus, on trouve les poussières de bois, le <a href="../../../../articles/f/o/r/Formald%C3%A9hyde.html" class="mw-redirect" title="Formaldéhyde">formaldéhyde</a> (cancers des voies aéro-digestives supérieures), le tétrachloréthylène (cancers du foie), le <a href="../../../../articles/c/h/r/Chrome.html" title="Chrome">chrome</a> hexavalent (cancers pulmonaires et naso-sinusiens), l'<a href="../../../../articles/a/m/i/Amiante.html" title="Amiante">amiante</a> (<a href="../../../../articles/m/%C3%A9/s/M%C3%A9soth%C3%A9liome.html" title="Mésothéliome">mésothéliome</a>)<sup id="cite_ref-0" class="reference"><a href="#cite_note-0" title=""><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, le <a href="../../../../articles/b/e/n/Benz%C3%A8ne.html" title="Benzène">benzène</a>, les fibres céramiques.<br />
Les professions de peintre, de coiffeurs, ainsi que les personnes travaillant dans l'industrie du caoutchouc sont exposées aux cancers professionnels.<br />
Il ne faut pas oublier les <a href="../../../../articles/c/a/n/Cancer_de_la_vessie.html" title="Cancer de la vessie">cancers de la vessie</a> pour lesquels un facteur professionnel peut intervenir puisque beaucoup de produits chimiques ont des métabolites actifs qui se concentrent dans les urines.</p>
<p>Suivant les études actuellement disponibles, 5 à 10% des cancers seraient d'origine professionnelle. Plus de 2 millions de travailleurs seraient exposés à des agents cancérogènes, alors que les tableaux actuels de maladies professionnelles ne prennent pas en compte tous les cancérogènes.</p>
<p>Il existe en Europe deux classifications qui évaluent le potentiel cancérogène sur l'homme&#160;: celle du <a href="../../../../articles/c/e/n/Centre_international_de_recherche_sur_le_cancer.html" title="Centre international de recherche sur le cancer">CIRC</a> (ou <a href="http://www.iarc.fr/indexfr.html" class="external text" title="http://www.iarc.fr/indexfr.html" rel="nofollow">IARC</a>), et celle de l'<a href="../../../../articles/s/i/g/Signalisation_des_substances_dangereuses.html" title="Signalisation des substances dangereuses">Union Européenne</a><a href="http://www.inrs.fr/securite/frame_constr.html?frame=http%3A%2F%2Fwww.inrs.fr%2Finrs-pub%2Finrs01.nsf%2Finrs01_search_view%2F%3FSearchView%3D%26Query%3DED976%26SearchMax%3Dall%26Start%3D1%26SearchOrder%3D4%26SearchWV%3DTrue%26SearchFuzzy%3DFalse%26Count%3D200" class="external autonumber" title="http://www.inrs.fr/securite/frame_constr.html?frame=http%3A%2F%2Fwww.inrs.fr%2Finrs-pub%2Finrs01.nsf%2Finrs01_search_view%2F%3FSearchView%3D%26Query%3DED976%26SearchMax%3Dall%26Start%3D1%26SearchOrder%3D4%26SearchWV%3DTrue%26SearchFuzzy%3DFalse%26Count%3D200" rel="nofollow">[1]</a>, qui se recoupent dans la majorité des cas.<br /></p>
<p>La liste du CIRC est établie sur la base des dernières données scientifiques disponibles alors que la liste Européenne possède un caractère réglementaire qui s'impose aux états membres et transcrit souvent dans ses directives les données scientifiques avec quelques années de retard.</p>
<p>Les produits répertoriés comme cancérogènes certains pour l’homme figurent en <a href="../../../../articles/l/i/s/Liste_de_canc%C3%A9rog%C3%A8nes_du_groupe_1_du_CIRC_d1d0.html" title="Liste de cancérogènes du groupe 1 du CIRC">catégorie 1</a> sur la liste du <a href="../../../../articles/c/i/r/CIRC_659b.html" title="CIRC">CIRC</a>.</p>
<p>C'est le Conseil supérieur de prévention des risques professionnels qui est chargé, en France, de réviser ou de créer les tableaux des maladies professionnelles.</p>
<div class="detail"><span><a href="../../../../articles/s/e/a/Image%7ESearchtool-80%25.png_e347.html" class="image" title="Icône de détail"><img alt="Icône de détail" src="../../../../images/shared/thumb/1/1a/Searchtool-80%.png/15px-Searchtool-80%.png" width="15" height="15" border="0" /></a> <span>Article détaillé&#160;: <a href="../../../../articles/c/a/n/Cancer_professionnel.html" title="Cancer professionnel">Cancer professionnel</a>.</span></span></div>
<p><a name="Classement_par_organe_cible" id="Classement_par_organe_cible"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Classement par organe cible">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Classement par organe cible</span></h2>
<p><a name="Affections_Broncho-pulmonaires" id="Affections_Broncho-pulmonaires"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Affections Broncho-pulmonaires">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Affections Broncho-pulmonaires</span></h3>
<p><a name="Asthme" id="Asthme"></a></p>
<h4><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Asthme">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Asthme</span></h4>
<p>De nombreux <a href="../../../../articles/a/l/l/Allerg%C3%A8ne.html" title="Allergène">allergènes</a> professionnels sont impliqués dans l'<a href="../../../../articles/a/s/t/Asthme.html" title="Asthme">asthme</a>.La liste, non exhaustive, va de produits aussi banaux que la farine, les poussières de bois, les ciments, à des produits chimiques plus spécifiques tels que les teintures capillaires pour les coiffeurs (l'exemple la <a href="../../../../articles/p/a/r/Para-Ph%C3%A9nyl%C3%A8nediamine_034d.html" title="Para-Phénylènediamine">para-phénylène diamine</a> étant le plus anciennement connu ou les <a href="../../../../articles/i/s/o/Isocyanate.html" title="Isocyanate">isocyanates</a> contenus notamment dans les peintures.</p>
<p>L'asthme professionnel a des conséquences médicales, financières et sociales importantes puisqu'elle oblige souvent les salariés qui en sont atteints à quitter leur travail et à s'orienter vers un reclassement professionnel.</p>
<div class="detail"><span><a href="../../../../articles/s/e/a/Image%7ESearchtool-80%25.png_e347.html" class="image" title="Icône de détail"><img alt="Icône de détail" src="../../../../images/shared/thumb/1/1a/Searchtool-80%.png/15px-Searchtool-80%.png" width="15" height="15" border="0" /></a> <span>Article détaillé&#160;: <a href="../../../../articles/a/s/t/Asthme_professionnel.html" title="Asthme professionnel">Asthme professionnel</a>.</span></span></div>
<p><a name="Affections_cutan.C3.A9es" id="Affections_cutan.C3.A9es"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Affections cutanées">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Affections cutanées</span></h3>
<p><a name="Dermites_.C3.A9cz.C3.A9matiformes" id="Dermites_.C3.A9cz.C3.A9matiformes"></a></p>
<h4><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Dermites éczématiformes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Dermites éczématiformes</span></h4>
<p>Les dermites éczématiformes sont une des affections les plus souvent rencontrées en pathologie professionnelles, qu'il s'agisse de dermites orthoergiques (par irritation) provoquées par des produits agressifs pour la peau comme les <a href="../../../../articles/s/o/l/Solvant.html" title="Solvant">solvants</a>, les détergents, les huiles de coupe, ou de dermites allergiques, elles atteignent de nombreux salariés pour lesquels ces affections entraîne une gêne considérable dans l'exercice de leur profession.</p>
<div class="detail"><span><a href="../../../../articles/s/e/a/Image%7ESearchtool-80%25.png_e347.html" class="image" title="Icône de détail"><img alt="Icône de détail" src="../../../../images/shared/thumb/1/1a/Searchtool-80%.png/15px-Searchtool-80%.png" width="15" height="15" border="0" /></a> <span>Article détaillé&#160;: <a href="../../../../articles/d/e/r/Dermite_de_contact.html" title="Dermite de contact">Dermite de contact</a>.</span></span></div>
<p><a name="Affections_h.C3.A9pato-r.C3.A9nales" id="Affections_h.C3.A9pato-r.C3.A9nales"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Affections hépato-rénales">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Affections hépato-rénales</span></h3>
<p><a name="Appareil_locomoteur_et_squelette" id="Appareil_locomoteur_et_squelette"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Appareil locomoteur et squelette">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Appareil locomoteur et squelette</span></h3>
<p><a name="Glandes_endocrines" id="Glandes_endocrines"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Glandes endocrines">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Glandes endocrines</span></h3>
<p><a name="Affections_neurologiques" id="Affections_neurologiques"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Affections neurologiques">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Affections neurologiques</span></h3>
<p>De nombreux toxiques sont susceptibles de provoquer une atteinte neurologique. Le maganèse est connu pour provoquer un syndrome voisin de la <a href="../../../../articles/m/a/l/Maladie_de_Parkinson_49f2.html" title="Maladie de Parkinson">maladie de Parkinson</a>. Différents <a href="../../../../articles/p/e/s/Pesticide.html" title="Pesticide">pesticides</a> sont également incriminés dans la même pathologie mais la preuve définitive de leur implication n'a pas encore été formellement apportée. Les <a href="../../../../articles/p/o/l/Polyn%C3%A9vrite.html" class="mw-redirect" title="Polynévrite">polynévrites</a> peuvent également une origine toxique. En dehors de l'<a href="../../../../articles/%C3%A9/t/h/%C3%89thanol.html" title="Éthanol">éthanol</a> qui est l'étiologie largement dominante, on peut citer l'<a href="../../../../articles/a/r/s/Arsenic.html" title="Arsenic">arsenic</a>, l'<a href="../../../../articles/h/e/x/Hexane.html" title="Hexane">hexane</a>, le <a href="../../../../articles/1/%2C/1/1%2C1%2C2%2C2-T%C3%A9trachloro%C3%A9thane_badf.html" title="1,1,2,2-Tétrachloroéthane">tétrachloroéthane</a>, le <a href="../../../../articles/s/u/l/Sulfure_de_carbone.html" title="Sulfure de carbone">sulfure de carbone</a>.</p>
<div class="detail"><span><a href="../../../../articles/s/e/a/Image%7ESearchtool-80%25.png_e347.html" class="image" title="Icône de détail"><img alt="Icône de détail" src="../../../../images/shared/thumb/1/1a/Searchtool-80%.png/15px-Searchtool-80%.png" width="15" height="15" border="0" /></a> <span>Article détaillé&#160;: <a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_neurologique_professionnelle.html" title="Pathologie neurologique professionnelle">Pathologie neurologique professionnelle</a>.</span></span></div>
<p><a name="Ophtalmologie_professionnelle" id="Ophtalmologie_professionnelle"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Ophtalmologie professionnelle">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Ophtalmologie professionnelle</span></h3>
<p><a name="Affections_ORL" id="Affections_ORL"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Affections ORL">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Affections ORL</span></h3>
<p>Dans ce châpitre seront traités les otites barotraumatiques (plongeurs et aviateurs) l'ostéonécrose du maxillaire provoquée par le <a href="../../../../articles/p/h/o/Phosphore.html" title="Phosphore">phosphore</a> et le <a href="../../../../articles/r/a/d/Radium.html" title="Radium">radium</a> ainsi que le cancer de l'<a href="../../../../articles/o/s/_/Os_ethmo%C3%AFde.html" title="Os ethmoïde">ethmoïde</a> lié aux poussières de bois, au <a href="../../../../articles/c/h/r/Chrome.html" title="Chrome">chrome</a> et au <a href="../../../../articles/f/o/r/Formol.html" class="mw-redirect" title="Formol">formol</a>.</p>
<div class="detail"><span><a href="../../../../articles/s/e/a/Image%7ESearchtool-80%25.png_e347.html" class="image" title="Icône de détail"><img alt="Icône de détail" src="../../../../images/shared/thumb/1/1a/Searchtool-80%.png/15px-Searchtool-80%.png" width="15" height="15" border="0" /></a> <span>Article détaillé&#160;: <a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_ORL_professionnelle_94f5.html" title="Pathologie ORL professionnelle">Pathologie ORL professionnelle</a>.</span></span></div>
<p><a name="H.C3.A9matologie_Professionnelle" id="H.C3.A9matologie_Professionnelle"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Hématologie Professionnelle">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Hématologie Professionnelle</span></h3>
<p><a name="Classement_par_secteur_d.27activit.C3.A9" id="Classement_par_secteur_d.27activit.C3.A9"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Classement par secteur d'activité">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Classement par secteur d'activité</span></h2>
<p><a name="Agriculture" id="Agriculture"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Agriculture">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Agriculture</span></h3>
<p><a name="Batiment_et_travaux_publics" id="Batiment_et_travaux_publics"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Batiment et travaux publics">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Batiment et travaux publics</span></h3>
<p><a name="H.C3.B4pitaux" id="H.C3.B4pitaux"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Hôpitaux">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Hôpitaux</span></h3>
<p><a name="Mines_et_carri.C3.A8res" id="Mines_et_carri.C3.A8res"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Mines et carrières">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Mines et carrières</span></h3>
<p><a name="Agroalimentaire" id="Agroalimentaire"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Agroalimentaire">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Agroalimentaire</span></h3>
<p><a name="M.C3.A9tallurgie_sid.C3.A9rurgie" id="M.C3.A9tallurgie_sid.C3.A9rurgie"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Métallurgie sidérurgie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Métallurgie sidérurgie</span></h3>
<p><a name="Chimie_pharmacie" id="Chimie_pharmacie"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Chimie pharmacie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Chimie pharmacie</span></h3>
<p><a name="Plasturgie" id="Plasturgie"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Plasturgie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Plasturgie</span></h3>
<p><a name="Textiles" id="Textiles"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Textiles">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Textiles</span></h3>
<p><a name="Transports" id="Transports"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Transports">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Transports</span></h3>
<p><a name="Tertiaire" id="Tertiaire"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Tertiaire">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Tertiaire</span></h3>
<p><a name="R.C3.A9f.C3.A9rences" id="R.C3.A9f.C3.A9rences"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html" title="Modifier la section&#160;: Références">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Références</span></h3>
<div style="font-size: 85%">
<ol class="references">
<li id="cite_note-0"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-0" title="">↑</a></span> interdiction de ce produit en 1997</li>
</ol>
</div>
<p><br /></p>
<ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail">
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/s/t/a/Image%7EStar_of_life2.svg_5979.html" class="image" title="Icône du portail de la médecine"><img alt="Icône du portail de la médecine" src="../../../../images/shared/thumb/5/5b/Star_of_life2.svg/24px-Star_of_life2.svg.png" width="24" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/m/%C3%A9/d/Portail%7EM%C3%A9decine_5a54.html" title="Portail:Médecine">Portail de la médecine</a></span></span></li>
</ul>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 899/1000000
Post-expand include size: 6168/2048000 bytes
Template argument size: 1438/2048000 bytes
Expensive parser function count: 2/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégorie</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/m/%C3%A9/d/Cat%C3%A9gorie%7EM%C3%A9decine_du_travail_1a37.html" title="Catégorie:Médecine du travail">Médecine du travail</a></span></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/w/i/k/Cat%C3%A9gorie%7EWikip%C3%A9dia%7E%C3%A9bauche_m%C3%A9decine_cdd8.html" title="Catégorie:Wikipédia:ébauche médecine">Wikipédia:ébauche médecine</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/p/o/r/Cat%C3%A9gorie%7EPortail%7EM%C3%A9decine_Articles_li%C3%A9s_5fb8.html" title="Catégorie:Portail:Médecine/Articles liés">Portail:Médecine/Articles liés</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/p/a/t/Pathologie_professionnelle.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       	       ><a href="../../../../articles/p/a/t/Discuter%7EPathologie_professionnelle_22a7.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Pathologie_professionnelle">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 13 juin 2008 à 07:28 par Utilisateur <a href="../../../../articles/m/r/o/Utilisateur%7EMro_51aa.html" title="Utilisateur:Mro">Mro</a>. Basé sur le travail de Utilisateur(s) <a href="../../../../articles/x/o/f/Utilisateur%7EXofc_13b3.html" title="Utilisateur:Xofc">Xofc</a>, <a href="../../../../articles/j/b/o/Utilisateur%7EJborme_2e75.html" title="Utilisateur:Jborme">Jborme</a>, <a href="../../../../articles/h/o/p/Utilisateur%7EHoplaaaa_60bf.html" title="Utilisateur:Hoplaaaa">Hoplaaaa</a>, <a href="../../../../articles/t/o/x/Utilisateur%7EToxicotravail_bb11.html" title="Utilisateur:Toxicotravail">Toxicotravail</a>, <a href="../../../../articles/d/u/m/Utilisateur%7EDumZiBoT_1015.html" title="Utilisateur:DumZiBoT">DumZiBoT</a>, <a href="../../../../articles/s/a/r/Utilisateur%7ESardur_e3b6.html" title="Utilisateur:Sardur">Sardur</a>, <a href="../../../../articles/p/e/t/Utilisateur%7EPetitemontagnedujura_b949.html" title="Utilisateur:Petitemontagnedujura">Petitemontagnedujura</a> et <a href="../../../../articles/p/a/d/Utilisateur%7EPadawane_c6b6.html" title="Utilisateur:Padawane">Padawane</a> et Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX