Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/j/o/s/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles//j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Joseph Mallord William Turner - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Joseph Mallord William Turner</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <div class="homonymie">Pour les articles <a href="../../../../articles/h/o/m/Aide%7EHomonymie_2a52.html" title="Aide:Homonymie">homonymes</a>, voir <a href="../../../../articles/t/u/r/Turner.html" title="Turner">Turner</a>. <a href="../../../../articles/d/i/s/Image%7EDisambig.svg_8f13.html" class="image" title="Disambig.svg"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/7/72/Disambig.svg/20px-Disambig.svg.png" width="20" height="16" border="0" /></a></div>
<div class="plainlinks bandeau-niveau-ebauche bandeau">
<table style="background-color:transparent">
<tr>
<td class="bandeau-icone">
<div style="text-align:center;white-space:nowrap"><a href="../../../../articles/d/a/v/Image%7EDavid_face.png_d3c3.html" class="image" title="David face.png"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/8/83/David_face.png/39px-David_face.png" width="39" height="35" border="0" /></a></div>
</td>
<td>
<div class="bandeau-titre"><strong>Cet article est une <a href="../../../../articles/%C3%A9/b/a/Aide%7E%C3%89bauche_a94d.html" title="Aide:Ébauche">ébauche</a> concernant l'<a href="../../../../articles/h/i/s/Portail%7EHistoire_de_l%27art_929d.html" title="Portail:Histoire de l'art">histoire de l'art</a>.</strong></div>
<div class="bandeau-texte">Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant. <b>(<a href="../../../../articles/c/o/m/Aide%7EComment_modifier_une_page_32be.html" title="Aide:Comment modifier une page">Comment ?</a>)</b>.</div>
</td>
</tr>
</table>
</div>
<div class="thumb tright">
<div class="thumbinner" style="width:182px;"><a href="../../../../articles/j/o/s/Image%7EJoseph_Mallord_William_Turner_auto-retrato.jpg_d9f1.html" class="image" title="Autoportrait, 1798"><img alt="Autoportrait, 1798" src="../../../../images/shared/thumb/9/9f/Joseph_Mallord_William_Turner_auto-retrato.jpg/180px-Joseph_Mallord_William_Turner_auto-retrato.jpg" width="180" height="236" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/j/o/s/Image%7EJoseph_Mallord_William_Turner_auto-retrato.jpg_d9f1.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
<i>Autoportrait</i>, <a href="../../../../articles/1/7/9/1798.html" title="1798">1798</a></div>
</div>
</div>
<p><b>Joseph Mallord William Turner</b> est un <a href="../../../../articles/a/r/t/Artiste-peintre.html" title="Artiste-peintre">peintre</a>, <a href="../../../../articles/a/q/u/Aquarelle.html" title="Aquarelle">aquarelliste</a> et <a href="../../../../articles/g/r/a/Gravure.html" title="Gravure">graveur</a> <a href="../../../../articles/r/o/y/Royaume-Uni_06fe.html" title="Royaume-Uni">britannique</a>, né le <a href="../../../../articles/2/3/_/23_avril.html" title="23 avril">23 avril</a> <a href="../../../../articles/1/7/7/1775.html" title="1775">1775</a> à <a href="../../../../articles/l/o/n/Londres.html" title="Londres">Londres</a> et mort le <a href="../../../../articles/1/9/_/19_d%C3%A9cembre.html" title="19 décembre">19 décembre</a> <a href="../../../../articles/1/8/5/1851.html" title="1851">1851</a> à <a href="../../../../articles/c/h/e/Chelsea_%28Londres%29_ab6f.html" title="Chelsea (Londres)">Chelsea</a>. Initialement de la veine <a href="../../../../articles/r/o/m/Romantisme.html" title="Romantisme">romantique</a> anglaise, son œuvre est marquée par une recherche novatrice audacieuse qui fera considérer celui que l'on surnomme le «&#160;peintre de la lumière&#160;» comme un précurseur de l'<a href="../../../../articles/i/m/p/Impressionnisme.html" title="Impressionnisme">impressionnisme</a>, avec son contemporain <a href="../../../../articles/j/o/h/John_Constable_dc73.html" title="John Constable">John Constable</a>.</p>
<table id="toc" class="toc" summary="Sommaire">
<tr>
<td>
<div id="toctitle">
<h2>Sommaire</h2>
</div>
<ul>
<li class="toclevel-1"><a href="#Biographie"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Biographie</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Les_d.C3.A9buts"><span class="tocnumber">1.1</span> <span class="toctext">Les débuts</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Sa_carri.C3.A8re"><span class="tocnumber">1.2</span> <span class="toctext">Sa carrière</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#.C5.92uvre"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Œuvre</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Ses_influences"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">Ses influences</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Sa_technique.2C_ses_r.C3.A9percussions"><span class="tocnumber">2.2</span> <span class="toctext">Sa technique, ses répercussions</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Peintures"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Peintures</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Bibliographie"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Bibliographie</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Voir_aussi"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Voir aussi</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#R.C3.A9f.C3.A9rences"><span class="tocnumber">5.1</span> <span class="toctext">Références</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Liens_externes"><span class="tocnumber">5.2</span> <span class="toctext">Liens externes</span></a></li>
</ul>
</li>
</ul>
</td>
</tr>
</table>
<script type="text/javascript">
//<![CDATA[
 if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } 
//]]>
</script>
<p><a name="Biographie" id="Biographie"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html" title="Modifier la section&#160;: Biographie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Biographie</span></h2>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" style="padding: 0.3em; float:right; clear:right; margin:0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background:#F9F6D4; text-align:center">
<tr>
<td style="padding: 0.3em">Cet article fait partie de<br />
la série <b><a href="../../../../articles/p/e/i/Peinture.html" title="Peinture">Peinture</a></b></td>
</tr>
<tr>
<td><a href="../../../../articles/h/i/u/Image%7EHiuppo_PL.svg_1b8e.html" class="image" title="Hiuppo PL.svg"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/5/5a/Hiuppo_PL.svg/80px-Hiuppo_PL.svg.png" width="80" height="57" border="0" /></a></td>
</tr>
<tr>
<td>
<p><a href="../../../../articles/p/e/i/Cat%C3%A9gorie%7EPeintre_04bc.html" title="Catégorie:Peintre">Liste des peintres</a><br />
<a href="../../../../articles/p/e/i/Portail%7EPeinture_0a50.html" title="Portail:Peinture">Portail de la Peinture</a></p>
</td>
</tr>
</table>
<p><a name="Les_d.C3.A9buts" id="Les_d.C3.A9buts"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html" title="Modifier la section&#160;: Les débuts">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Les débuts</span></h3>
<p>Né à <a href="../../../../articles/c/o/v/Covent_Garden_b764.html" title="Covent Garden">Covent Garden</a> à Londres, William Turner est le fils d'un barbier et fabricant de perruque, William Gay Turner. Sa mère, Mary Marshall, perd progressivement la raison, probablement à cause du décès de la jeune sœur de William, Hélène, morte en 1786. Elle mourra d'ailleurs dans un asile en 1804.</p>
<p>Le jeune Turner est envoyé en <a href="../../../../articles/1/7/8/1785.html" title="1785">1785</a> chez un de ses oncles maternels à Brentford, petite ville à l'ouest de Londres, sur les rives de la <a href="../../../../articles/t/a/m/Tamise.html" title="Tamise">Tamise</a>. C'est là que son intérêt pour la peinture s'éveille. Un an plus tard, il se rend à l'école à <a href="../../../../articles/m/a/r/Margate.html" title="Margate">Margate</a>, dans le <a href="../../../../articles/k/e/n/Kent.html" title="Kent">Kent</a>, à l'estuaire de la Tamise. À partir de cette époque, il commence à produire des dessins que son père expose à la vitrine de son commerce.</p>
<p>Il a seulement 14 ans lorsqu'il entre à l'école de la <a href="../../../../articles/r/o/y/Royal_Academy_of_Arts_a0df.html" class="mw-redirect" title="Royal Academy of Arts">Royal Academy of Arts</a> puis est admis à la Royal Academy elle-même un an plus tard. Turner marque un vif intérêt pour l'<a href="../../../../articles/a/r/c/Architecture.html" title="Architecture">architecture</a>, suivant notamment des cours de <a href="../../../../articles/p/e/r/Perspective_%28repr%C3%A9sentation%29.html" title="Perspective (représentation)">perspective</a> et de <a href="../../../../articles/t/o/p/Topographie.html" title="Topographie">topographie</a> avec le dessinateur en architecture Thomas Malton, avant que l'architecte Thomas Hardwick ne lui conseille de persévérer dans la peinture. Une première aquarelle de Turner est acceptée à l'exposition d'été de la Royal Academy alors qu'il n'y est élève que depuis un an.</p>
<p>Il subit l'influence d'artistes tels que <a href="../../../../articles/w/i/l/Willem_van_de_Velde_le_jeune_23ad.html" title="Willem van de Velde le jeune">Guillaume Van de Velde</a>, <a href="../../../../articles/a/e/l/Aelbert_Cuyp_777f.html" title="Aelbert Cuyp">Cuyp</a>, Cozens, <a href="../../../../articles/w/i/l/Wilson.html" title="Wilson">Wilson</a>, <a href="../../../../articles/c/l/a/Claude_Gell%C3%A9e_ea21.html" title="Claude Gellée">Claude Gellée</a> dit <i>Claude le Lorrain</i> ou encore <a href="../../../../articles/n/i/c/Nicolas_Poussin_aea7.html" title="Nicolas Poussin">Nicolas Poussin</a>. Il est remarqué par un amateur d'art de l'époque qui lui permet de rencontrer divers artistes comme <a href="../../../../articles/t/h/o/Thomas_Girtin_8c9b.html" title="Thomas Girtin">Girtin</a> avec qui il se liera d'amitié. Il travaille d'abord la <a href="../../../../articles/g/r/a/Gravure.html" title="Gravure">gravure</a>. Son style, alors plutôt rigoureux</p>
<p><a name="Sa_carri.C3.A8re" id="Sa_carri.C3.A8re"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html" title="Modifier la section&#160;: Sa carrière">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Sa carrière</span></h3>
<div class="thumb tleft">
<div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="../../../../articles/w/i/l/Image%7EWilliam_Turner_-_Fishermen_at_Sea.jpg_147e.html" class="image" title="Pêcheurs en mer, 1796, huile sur toile, 91 x 122 cm, Tate Gallery"><img alt="Pêcheurs en mer, 1796, huile sur toile, 91 x 122 cm, Tate Gallery" src="../../../../images/shared/thumb/4/48/William_Turner_-_Fishermen_at_Sea.jpg/250px-William_Turner_-_Fishermen_at_Sea.jpg" width="250" height="186" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/w/i/l/Image%7EWilliam_Turner_-_Fishermen_at_Sea.jpg_147e.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
<i><a href="../../../../articles/p/%C3%AA/c/P%C3%AAcheurs_en_mer.html" title="Pêcheurs en mer">Pêcheurs en mer</a></i>, <a href="../../../../articles/1/7/9/1796.html" title="1796">1796</a>, huile sur toile, 91 x 122 cm, <a href="../../../../articles/t/a/t/Tate_Gallery_c9e3.html" title="Tate Gallery">Tate Gallery</a></div>
</div>
</div>
<p>Il expose sa première <a href="../../../../articles/p/e/i/Peinture_%C3%A0_l%27huile.html" title="Peinture à l'huile">huile</a>, <i>Pêcheurs en mer</i>, en <a href="../../../../articles/1/7/9/1796.html" title="1796">1796</a>, année à partir de laquelle il exposera chaque année à la Royal Academy, jusqu'à la fin de sa vie, à de très rare exceptions près. Son caractère romantique est alors révélé par ses représentations de paysages pittoresques de la Grande-Bretagne, mettant la technique au service de sa propre esthétique (en effet ses paysages maritimes se prêtent aisément aux jeux de reflets de lumière qu'il affectionne).</p>
<p>Renommé pour ses huiles, Turner est également un des plus grands maîtres anglais de paysages à l'aquarelle. Il y gagnera le surnom de «&#160;peintre de la lumière&#160;»<sup id="cite_ref-0" class="reference"><a href="#cite_note-0" title=""><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ses tableaux, paysages et marines d'Angleterre, lui vaudront rapidement une grande réputation si bien qu'il devient membre titulaire de la Royal Academy à l'âge de 27 ans. De <a href="../../../../articles/1/8/0/1807.html" title="1807">1807</a> à <a href="../../../../articles/1/8/2/1828.html" title="1828">1828</a>, il y enseigne la <a href="../../../../articles/p/e/r/Perspective_%28repr%C3%A9sentation%29.html" title="Perspective (représentation)">perspective</a> et, en <a href="../../../../articles/1/8/4/1845.html" title="1845">1845</a>, obtient un poste de professeur suppléant. Son talent lui apporte reconnaissance et confort et lui permet de posséder sa propre galerie à partir de <a href="../../../../articles/1/8/0/1804.html" title="1804">1804</a>.</p>
<p>Turner voyagera beaucoup tout au long de sa carrière, d'abord en Angleterre et en <a href="../../../../articles/%C3%A9/c/o/%C3%89cosse.html" title="Écosse">Écosse</a>, puis, après la <a href="../../../../articles/p/a/i/Paix_d%27Amiens_4138.html" title="Paix d'Amiens">paix d'Amiens</a> en <a href="../../../../articles/1/8/0/1802.html" title="1802">1802</a>, en <a href="../../../../articles/f/r/a/France.html" title="France">France</a>, en <a href="../../../../articles/s/u/i/Suisse.html" title="Suisse">Suisse</a>, aux <a href="../../../../articles/p/a/y/Pays-Bas_da2f.html" title="Pays-Bas">Pays-Bas</a> et en <a href="../../../../articles/i/t/a/Italie.html" title="Italie">Italie</a>, particulièrement à <a href="../../../../articles/v/e/n/Venise.html" title="Venise">Venise</a>, ville où il séjournera à trois reprises (en 1819, 1829 et 1840) qui lui sera une importante source d'inspiration. En Angleterre, Turner est souvent l'hôte de Lord Lamont à Petworth House dans le <a href="../../../../articles/s/u/s/Sussex.html" title="Sussex">Sussex</a>, ce qui donnera naissance à une célèbre série de peintures.</p>
<div class="thumb tright">
<div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="../../../../articles/j/o/s/Image%7EJoseph_Mallord_William_Turner_088.jpg_e20b.html" class="image" title="Turner dans son atelier, aquarelle, 14 x 19 cm, British Museum"><img alt="Turner dans son atelier, aquarelle, 14 x 19 cm, British Museum" src="../../../../images/shared/thumb/0/04/Joseph_Mallord_William_Turner_088.jpg/250px-Joseph_Mallord_William_Turner_088.jpg" width="250" height="182" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/j/o/s/Image%7EJoseph_Mallord_William_Turner_088.jpg_e20b.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
<i>Turner dans son atelier</i>, aquarelle, 14 x 19 cm, <a href="../../../../articles/b/r/i/British_Museum_7dce.html" title="British Museum">British Museum</a></div>
</div>
</div>
<p>Avec l'âge, Turner devient de plus en plus excentrique et taciturne. Il a peu d'amis et de proches, à l'exception notable de son père qui habitera avec lui jusqu'à sa mort en <a href="../../../../articles/1/8/2/1829.html" title="1829">1829</a>, travaillant pour son fils comme assistant. La mort de son père affectera beaucoup Turner qui sera dès lors sujet à des accès de <a href="../../../../articles/d/%C3%A9/p/D%C3%A9pression_%28m%C3%A9decine%29.html" title="Dépression (médecine)">dépression</a>. Turner ne se mariera pas, mais aura deux filles avec Sarah Danby puis aura pour compagne la veuve Sophia Caroline Booth à partir de 1833, avec laquelle il vivra maritalement.</p>
<p>En <a href="../../../../articles/1/8/4/1846.html" title="1846">1846</a>, il se retire de la vie publique, vivant sous le pseudonyme de <i>Mr Booth</i>. Il expose une dernière fois à la Royal Academy en <a href="../../../../articles/1/8/5/1850.html" title="1850">1850</a> et, le <a href="../../../../articles/1/9/_/19_d%C3%A9cembre.html" title="19 décembre">19 décembre</a> <a href="../../../../articles/1/8/5/1851.html" title="1851">1851</a>, Turner meurt au domicile de sa compagne à <a href="../../../../articles/c/h/e/Chelsea_%28Londres%29_ab6f.html" title="Chelsea (Londres)">Chelsea</a>. À sa demande, il est enterré à la <a href="../../../../articles/c/a/t/Cath%C3%A9drale_Saint-Paul_de_Londres_3a10.html" title="Cathédrale Saint-Paul de Londres">Cathédrale Saint-Paul de Londres</a> où il repose aux côtés du peintre <a href="../../../../articles/j/o/s/Joshua_Reynolds_051d.html" title="Joshua Reynolds">Joshua Reynolds</a>.</p>
<p><a name=".C5.92uvre"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html" title="Modifier la section&#160;: Œuvre">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Œuvre</span></h2>
<div class="thumb tleft">
<div class="thumbinner" style="width:182px;"><a href="../../../../articles/w/i/l/Image%7EWilliam_Turner_-_Music_Party_Petworth.jpg_8bd6.html" class="image" title="Musique à Petworth, (1835), huile sur toile, 121 × 90,5 cm, Tate Gallery"><img alt="Musique à Petworth, (1835), huile sur toile, 121 × 90,5 cm, Tate Gallery" src="../../../../images/shared/thumb/c/ca/William_Turner_-_Music_Party_Petworth.jpg/180px-William_Turner_-_Music_Party_Petworth.jpg" width="180" height="246" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/w/i/l/Image%7EWilliam_Turner_-_Music_Party_Petworth.jpg_8bd6.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
<i><a href="../../../../articles/m/u/s/Musique_%C3%A0_Petworth_45b7.html" title="Musique à Petworth">Musique à Petworth</a></i>, (<a href="../../../../articles/1/8/3/1835.html" title="1835">1835</a>), huile sur toile, 121 × 90,5 cm, <a href="../../../../articles/t/a/t/Tate_Gallery_c9e3.html" title="Tate Gallery">Tate Gallery</a></div>
</div>
</div>
<p><a name="Ses_influences" id="Ses_influences"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html" title="Modifier la section&#160;: Ses influences">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Ses influences</span></h3>
<p>À partir de 1802, l'envie de voyager l'emmène sur le continent européen, principalement en <a href="../../../../articles/f/r/a/France.html" title="France">France</a> et en <a href="../../../../articles/s/u/i/Suisse.html" title="Suisse">Suisse</a>, d'où il rapporte, évidemment, des aquarelles mais aussi le goût pour certains artistes, comme <a href="../../../../articles/c/l/a/Claude_Lorrain_4993.html" class="mw-redirect" title="Claude Lorrain">Claude Lorrain</a> et ses représentations de la <a href="../../../../articles/m/y/t/Mythologie.html" title="Mythologie">mythologie</a>. Turner peint ainsi des fresques antiques comme <i>Didon construisant Carthage</i> en <a href="../../../../articles/1/8/1/1815.html" title="1815">1815</a>. Il s'inspire aussi du <i>Liber Veritatis</i> de Lorrain en ce qui concerne son ouvrage, <i>Liber Studiorum</i>, établissant ainsi une classification des différents types de paysages.</p>
<p><a name="Sa_technique.2C_ses_r.C3.A9percussions" id="Sa_technique.2C_ses_r.C3.A9percussions"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html" title="Modifier la section&#160;: Sa technique, ses répercussions">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Sa technique, ses répercussions</span></h3>
<p>Son passage d'une représentation plus réaliste à des œuvres plus lumineuses, à la limite de l'imaginaire (<i>Tourmente de neige en mer</i>, <a href="../../../../articles/1/8/4/1842.html" title="1842">1842</a>), se fit après un voyage en <a href="../../../../articles/i/t/a/Italie.html" title="Italie">Italie</a> en <a href="../../../../articles/1/8/1/1819.html" title="1819">1819</a> (<i>Campo Santo de Venise</i>). Turner nous montre le pouvoir suggestif de la couleur, ainsi, son attirance pour la représentation des atmosphères le place comme un précurseur de l'<a href="../../../../articles/i/m/p/Impressionnisme.html" title="Impressionnisme">impressionnisme</a> jusqu'à devenir "le peintre des incendies"; d'autres préfèrent pousser plus loin encore leur analyse en voyant dans l'absence de support descriptif dans les œuvres de Turner, les prémices de l'<a href="../../../../articles/a/b/s/Abstraction_lyrique.html" title="Abstraction lyrique">abstraction lyrique</a>.</p>
<p><a name="Peintures" id="Peintures"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html" title="Modifier la section&#160;: Peintures">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Peintures</span></h2>
<div class="thumb tleft">
<div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="../../../../articles/j/o/s/Image%7EJoseph_Mallord_William_Turner_029.jpg_68d8.html" class="image" title="Dogana et Santa Maria della Salute, Venise, 1843, 91,4 × 122 cm, National Gallery of Art, Washington D.C."><img alt="Dogana et Santa Maria della Salute, Venise, 1843, 91,4 × 122 cm, National Gallery of Art, Washington D.C." src="../../../../images/shared/thumb/f/fe/Joseph_Mallord_William_Turner_029.jpg/250px-Joseph_Mallord_William_Turner_029.jpg" width="250" height="168" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/j/o/s/Image%7EJoseph_Mallord_William_Turner_029.jpg_68d8.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
<i>Dogana et Santa Maria della Salute, Venise</i>, <a href="../../../../articles/1/8/4/1843.html" title="1843">1843</a>, 91,4 × 122 cm, <a href="../../../../articles/n/a/t/National_Gallery_of_Art_8755.html" title="National Gallery of Art">National Gallery of Art</a>, <a href="../../../../articles/w/a/s/Washington_D.C._708d.html" class="mw-redirect" title="Washington D.C.">Washington D.C.</a></div>
</div>
</div>
<p><br /></p>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/p/%C3%AA/c/P%C3%AAcheurs_en_mer.html" title="Pêcheurs en mer">Pêcheurs en mer</a> (1796)</li>
<li><a href="../../../../articles/l/a/_/La_Travers%C3%A9e_du_ruisseau_c91f.html" title="La Traversée du ruisseau">La Traversée du ruisseau</a> (1815)</li>
<li>Didon construisant Carthage ou l'ascension de l'Empire carthaginois (1815)</li>
<li>The evening star (1830)</li>
<li><a href="../../../../articles/m/u/s/Musique_%C3%A0_Petworth_45b7.html" title="Musique à Petworth">Musique à Petworth</a> (1835)</li>
<li>L'incendie de la Chambre des Lords et de la chambre des communes, le 16 octobre 1834 (1835)</li>
<li>Coucher de soleil sur la mer, avec des grondins (vers 1836-1841)</li>
<li><a href="../../../../articles/l/e/_/Le_Dernier_Voyage_du_T%C3%A9m%C3%A9raire_12e9.html" title="Le Dernier Voyage du Téméraire">Le Dernier Voyage du Téméraire</a> (1839)</li>
<li><a href="../../../../articles/t/e/m/Temp%C3%AAte_de_neige.html" title="Tempête de neige">Tempête de neige</a> (1842)</li>
<li><a href="../../../../articles/p/l/u/Pluie%2C_vapeur_et_vitesse.html" title="Pluie, vapeur et vitesse">Pluie, vapeur et vitesse</a> (1844)</li>
<li>Lever de Soleil avec monstres marins (1845)</li>
<li>L'ange, debout dans le Soleil (1846)</li>
<li>Vue de Venise, adjugée aux enchères, en avril 2007 à New York, pour 35,8 millions $ (29 M€).</li>
</ul>
<div style="clear:both;"></div>
<p><a name="Bibliographie" id="Bibliographie"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html" title="Modifier la section&#160;: Bibliographie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Bibliographie</span></h2>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/m/a/r/Marcel_Brion_df4d.html" title="Marcel Brion">Marcel Brion</a>, <i>Turner</i>, Rieder, 1929</li>
</ul>
<p><a name="Voir_aussi" id="Voir_aussi"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html" title="Modifier la section&#160;: Voir aussi">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Voir aussi</span></h2>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/p/r/i/Prix_Turner_125d.html" title="Prix Turner">Prix Turner</a></li>
</ul>
<p><a name="R.C3.A9f.C3.A9rences" id="R.C3.A9f.C3.A9rences"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html" title="Modifier la section&#160;: Références">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Références</span></h3>
<div style="font-size: 85%">
<ol class="references">
<li id="cite_note-0"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-0" title="">↑</a></span> <a href="http://www.nationalgallery.org.uk/cgi-bin/WebObjects.dll/CollectionPublisher.woa/wa/artistBiography?artistID=702" class="external text" title="http://www.nationalgallery.org.uk/cgi-bin/WebObjects.dll/CollectionPublisher.woa/wa/artistBiography?artistID=702" rel="nofollow">TURNER, Joseph Mallord William</a> National Gallery, London</li>
</ol>
</div>
<p><a name="Liens_externes" id="Liens_externes"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html" title="Modifier la section&#160;: Liens externes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Liens externes</span></h3>
<div class="noprint wikilien_alternatif" style="clear:right; float:right;margin:0 0 1em 1em;width:250px;border:solid #AAAAAA 1px; background:#f9f9f9;padding:0px;font-size:90%;text-align:left;">
<table cellpadding="2" cellspacing="0" style="background-color:transparent">
<tr valign="middle">
<td style="line-height:50px;vertical-align:middle;position:relative" align="center" valign="middle">
<div style="position: relative;"><a href="http://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil" title="commons:Accueil"><img alt="commons:Accueil" src="../../../../images/shared/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png" width="50" height="67" border="0" /></a></div>
</td>
<td valign="middle">
<p><span class="plainlinks"><a href="../../../../articles/w/i/k/Wikimedia_Commons_7b57.html" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> propose des documents multimédia libres sur <b><a href="http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Joseph_Mallord_William_Turner?uselang=fr" class="external text" title="http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Joseph_Mallord_William_Turner?uselang=fr" rel="nofollow">Joseph Mallord William Turner.</a></b></span></p>
</td>
</tr>
</table>
</div>
<ul>
<li><span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: anglais">(en)</span> <a href="http://www.nga.gov/exhibitions/2007/turner/index.shtm" class="external text" title="http://www.nga.gov/exhibitions/2007/turner/index.shtm" rel="nofollow">J.W.W. Turner at the National Gallery of Art</a></li>
<li><span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: français">(fr)</span> <a href="http://www.impressionniste.net/turner.htm" class="external text" title="http://www.impressionniste.net/turner.htm" rel="nofollow">Biographie plus exhaustive</a></li>
<li><span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: français">(fr)</span> <a href="http://projetalbion.free.fr/turner/" class="external text" title="http://projetalbion.free.fr/turner/" rel="nofollow">Turner et Hobbes (Le monstrueux, comme «&#160;effet&#160;» politique)</a></li>
<li><span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: anglais">(en)</span> <a href="http://www.artcyclopedia.com/artists/turner_joseph_mallord_william.html" class="external text" title="http://www.artcyclopedia.com/artists/turner_joseph_mallord_william.html" rel="nofollow">Turner dans Artcyclopedia</a></li>
</ul>
<ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail">
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/m/o/n/Image%7EMona_Lisa_detail_eyes.jpg_2999.html" class="image" title="Icône du portail de la peinture"><img alt="Icône du portail de la peinture" src="../../../../images/shared/thumb/2/2e/Mona_Lisa_detail_eyes.jpg/47px-Mona_Lisa_detail_eyes.jpg" width="47" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/p/e/i/Portail%7EPeinture_0a50.html" title="Portail:Peinture">Portail de la peinture</a></span></span></li>
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/f/l/a/Image%7EFlag_of_the_United_Kingdom.svg_b083.html" class="image" title="Icône du portail du Royaume-Uni"><img alt="Icône du portail du Royaume-Uni" src="../../../../images/shared/thumb/a/ae/Flag_of_the_United_Kingdom.svg/48px-Flag_of_the_United_Kingdom.svg.png" width="48" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/r/o/y/Portail%7ERoyaume-Uni_1e76.html" title="Portail:Royaume-Uni">Portail du Royaume-Uni</a></span></span></li>
</ul>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 555/1000000
Post-expand include size: 7576/2048000 bytes
Template argument size: 1257/2048000 bytes
Expensive parser function count: 2/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/n/a/i/Cat%C3%A9gorie%7ENaissance_en_1775_996c.html" title="Catégorie:Naissance en 1775">Naissance en 1775</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/d/%C3%A9/c/Cat%C3%A9gorie%7ED%C3%A9c%C3%A8s_en_1851_fb4c.html" title="Catégorie:Décès en 1851">Décès en 1851</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/p/e/i/Cat%C3%A9gorie%7EPeintre_britannique_4121.html" title="Catégorie:Peintre britannique">Peintre britannique</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/p/e/i/Cat%C3%A9gorie%7EPeintre_romantique_98a9.html" title="Catégorie:Peintre romantique">Peintre romantique</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/p/e/i/Cat%C3%A9gorie%7EPeintre_naturaliste_4583.html" title="Catégorie:Peintre naturaliste">Peintre naturaliste</a></span></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/w/i/k/Cat%C3%A9gorie%7EWikip%C3%A9dia%7E%C3%A9bauche_art_19c5.html" title="Catégorie:Wikipédia:ébauche art">Wikipédia:ébauche art</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/p/o/r/Cat%C3%A9gorie%7EPortail%7EPeinture_Articles_li%C3%A9s_a4da.html" title="Catégorie:Portail:Peinture/Articles liés">Portail:Peinture/Articles liés</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       	       ><a href="../../../../articles/j/o/s/Discuter%7EJoseph_Mallord_William_Turner_8391.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Joseph_Mallord_William_Turner">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	<div id="p-lang" class="portlet">
	  <h5>Autres langues</h5>
	  <div class="pBody">
	    <ul>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../af/articles/j/2E/m/J.M.W._Turner_b8e7.html">Afrikaans</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../bg/articles/%D0%B4/%D0%B6/%D0%BE/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%84_%D0%A2%D1%8A%D1%80%D0%BD%D1%8A%D1%80_d099.html">Български</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ca/articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html">Català</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../cs/articles/w/i/l/William_Turner_e0b3.html">Česky</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../cy/articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html">Cymraeg</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../da/articles/j/2E/m/J.M.W._Turner_b8e7.html">Dansk</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../de/articles/w/i/l/William_Turner_e0b3.html">Deutsch</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../el/articles/%CF%84/%CE%B6/%CF%8C/%CE%A4%CE%B6%CF%8C%CE%B6%CE%B5%CF%86_%CE%9C%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CF%81%CE%BD%CF%84_%CE%9F%CF%85%CE%AF%CE%BB%CE%BB%CE%B9%CE%B1%CE%BC_%CE%A4%CE%AD%CF%81%CE%BD%CE%B5%CF%81_7c91.html">Ελληνικά</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../en/articles/j/2E/_/J._M._W._Turner_f57b.html">English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../es/articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html">Español</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../fi/articles/w/i/l/William_Turner_%28taidemaalari%29_e681.html">Suomi</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../gl/articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html">Galego</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../he/articles/%D7%95/%D7%99/%D7%9C/%D7%95%D7%99%D7%9C%D7%99%D7%90%D7%9D_%D7%98%D7%A8%D7%A0%D7%A8_%28%D7%A6%D7%99%D7%99%D7%A8%29.html">עברית</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../hu/articles/w/i/l/William_Turner_e0b3.html">Magyar</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../is/articles/w/i/l/William_Turner_e0b3.html">Íslenska</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../it/articles/w/i/l/William_Turner_e0b3.html">Italiano</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ja/articles/%E3%82%B8/%E3%83%A7/%E3%82%BC/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%82%BC%E3%83%95%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%BB%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%AA%E3%82%A2%E3%83%A0%E3%83%BB%E3%82%BF%E3%83%BC%E3%83%8A%E3%83%BC.html">日本語</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../lb/articles/w/i/l/William_Turner_e0b3.html">Lëtzebuergesch</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ml/articles/%E0%B4%9C/%E0%B5%86/2E/%E0%B4%9C%E0%B5%86.%E0%B4%8E%E0%B4%82.%E0%B4%A1%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%81._%E0%B4%9F%E0%B5%87%E0%B4%A3%E0%B4%B0%E0%B5%8D%E2%80%8D.html">മലയാളം</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../nl/articles/w/i/l/William_Turner_e0b3.html">Nederlands</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../no/articles/j/2E/m/J.M.W._Turner_b8e7.html">‪Norsk (bokmål)‬</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../os/articles/%D1%82/%D1%91/%D1%80/%D0%A2%D1%91%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%80%2C_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%B7%D0%B5%D1%84_%D0%9C%D1%8D%D0%BB%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%B4_%D0%A3%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BC_ff45.html">Иронау</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pl/articles/w/i/l/William_Turner_e0b3.html">Polski</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pt/articles/w/i/l/William_Turner_e0b3.html">Português</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ro/articles/j/o/s/Joseph_Mallord_William_Turner_4035.html">Română</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ru/articles/%D1%82/%D1%91/%D1%80/%D0%A2%D1%91%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%80%2C_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%B7%D0%B5%D1%84_%D0%9C%D1%8D%D0%BB%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%B4_%D0%A3%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BC_ff45.html">Русский</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../simple/articles/j/2E/_/J._M._W._Turner_f57b.html">Simple English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sr/articles/%D0%B2/%D0%B8/%D0%BB/%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BC_%D0%A2%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%80_bc0d.html">Српски / Srpski</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sv/articles/w/i/l/William_Turner_e0b3.html">Svenska</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../vi/articles/j/2E/_/J._M._W._Turner_f57b.html">Tiếng Việt</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../zh/articles/%E7%BA%A6/%E7%91%9F/%E5%A4%AB/%E7%BA%A6%E7%91%9F%E5%A4%AB%C2%B7%E7%8E%9B%E7%BD%97%E5%BE%B7%C2%B7%E5%A8%81%E5%BB%89%C2%B7%E9%80%8F%E7%BA%B3.html">中文</a>
	      </li>
	      	    </ul>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 30 mai 2008 à 12:06 par Utilisateur <a href="../../../../articles/g/o/t/Utilisateur%7EGothmarilyne_1aad.html" title="Utilisateur:Gothmarilyne">Gothmarilyne</a>. Basé sur le travail de Utilisateur(s) <a href="../../../../articles/s/i/l/Utilisateur%7ESilvonenBot_8239.html" title="Utilisateur:SilvonenBot">SilvonenBot</a>, <a href="../../../../articles/p/e/t/Utilisateur%7EPeti610bot_6132.html" title="Utilisateur:Peti610bot">Peti610bot</a>, <a href="../../../../articles/d/u/m/Utilisateur%7EDumZiBoT_1015.html" title="Utilisateur:DumZiBoT">DumZiBoT</a>, <a href="../../../../articles/p/i/p/Utilisateur%7EPipepBot_2d31.html" title="Utilisateur:PipepBot">PipepBot</a>, <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>, <a href="../../../../articles/v/o/l/Utilisateur%7EVolkovBot_0e6c.html" title="Utilisateur:VolkovBot">VolkovBot</a>, Ziwi, <a href="../../../../articles/b/a/t/Utilisateur%7EBateast_a023.html" title="Utilisateur:Bateast">Bateast</a>, <a href="../../../../articles/s/i/e/Utilisateur%7ESieBot_a9a8.html" title="Utilisateur:SieBot">SieBot</a>, <a href="../../../../articles/a/l/l/Utilisateur%7EAlleborgoBot_c888.html" title="Utilisateur:AlleborgoBot">AlleborgoBot</a>, <a href="../../../../articles/z/i/z/Utilisateur%7EZiziBot_cd7a.html" title="Utilisateur:ZiziBot">ZiziBot</a>, <a href="../../../../articles/a/l/a/Utilisateur%7EAlamandar_5da8.html" title="Utilisateur:Alamandar">Alamandar</a>, <a href="../../../../articles/i/r/%C3%B8/Utilisateur%7EIr%C3%B8nie_cbd5.html" title="Utilisateur:Irønie">Irønie</a>, <a href="../../../../articles/b/o/t/Utilisateur%7EBotMultichill_5179.html" title="Utilisateur:BotMultichill">BotMultichill</a>, <a href="../../../../articles/j/o/s/Utilisateur%7EJospe_915a.html" title="Utilisateur:Jospe">Jospe</a>, <a href="../../../../articles/h/2/o/Utilisateur%7EH2O_e144.html" title="Utilisateur:H2O">H2O</a>, <a href="../../../../articles/s/e/m/Utilisateur%7ESemnoz_aaac.html" title="Utilisateur:Semnoz">Semnoz</a>, <a href="../../../../articles/a/d/d/Utilisateur%7EAddacat_48e4.html" title="Utilisateur:Addacat">Addacat</a>, <a href="../../../../articles/l/o/u/Utilisateur%7ELouperibot_13b7.html" title="Utilisateur:Louperibot">Louperibot</a>, <a href="../../../../articles/t/r/e/Utilisateur%7ETrex_bea2.html" title="Utilisateur:Trex">Trex</a>, <a href="../../../../articles/o/l/l/Utilisateur%7EOllamh_5bf0.html" title="Utilisateur:Ollamh">Ollamh</a>, <a href="../../../../articles/m/o/g/Utilisateur%7EMogador_897a.html" title="Utilisateur:Mogador">Mogador</a>, <a href="../../../../articles/l/a/u/Utilisateur%7ELaurent_Nguyen_0334.html" title="Utilisateur:Laurent Nguyen">Laurent Nguyen</a>, <a href="../../../../articles/o/x/o/Utilisateur%7EOxo_5a74.html" title="Utilisateur:Oxo">Oxo</a>, <a href="../../../../articles/g/a/m/Utilisateur%7EGaMip_3119.html" title="Utilisateur:GaMip">GaMip</a>, <a href="../../../../articles/p/o/u/Utilisateur%7EPoux_3504.html" title="Utilisateur:Poux">Poux</a>, <a href="../../../../articles/n/i/c/Utilisateur%7ENicoV_cb3c.html" title="Utilisateur:NicoV">NicoV</a>, <a href="../../../../articles/f/l/a/Utilisateur%7EFlaBot_bc06.html" title="Utilisateur:FlaBot">FlaBot</a>, <a href="../../../../articles/a/r/n/Utilisateur%7EArnoprepa_064b.html" title="Utilisateur:Arnoprepa">Arnoprepa</a>, <a href="../../../../articles/f/r/e/Utilisateur%7EFreb_772a.html" title="Utilisateur:Freb">Freb</a>, <a href="../../../../articles/j/a/n/Utilisateur%7EJAnDbot_ea65.html" title="Utilisateur:JAnDbot">JAnDbot</a>, <a href="../../../../articles/m/o/u/Utilisateur%7EMoumousse13_1ef3.html" title="Utilisateur:Moumousse13">Moumousse13</a>, <a href="../../../../articles/l/u/c/Utilisateur%7ELucas_thierry_b0fe.html" title="Utilisateur:Lucas thierry">Lucas thierry</a>, <a href="../../../../articles/r/m/7/Utilisateur%7ERM77_83bd.html" title="Utilisateur:RM77">RM77</a>, <a href="../../../../articles/o/a/k/Utilisateur%7EOakim_525a.html" title="Utilisateur:Oakim">Oakim</a>, <a href="../../../../articles/c/r/o/Utilisateur%7ECroquant_5c3b.html" title="Utilisateur:Croquant">Croquant</a>, <a href="../../../../articles/k/i/l/Utilisateur%7EKilom691_4b28.html" title="Utilisateur:Kilom691">Kilom691</a>, <a href="../../../../articles/k/y/l/Utilisateur%7EKyle_the_bot_1d7d.html" title="Utilisateur:Kyle the bot">Kyle the bot</a>, <a href="../../../../articles/b/e/a/Utilisateur%7EBeatrin_0c96.html" title="Utilisateur:Beatrin">Beatrin</a>, <a href="../../../../articles/l/i/q/Utilisateur%7ELiquid-aim-bot_78e0.html" title="Utilisateur:Liquid-aim-bot">Liquid-aim-bot</a>, <a href="../../../../articles/p/i/e/Utilisateur%7EPieRRoBoT_0564.html" title="Utilisateur:PieRRoBoT">PieRRoBoT</a>, <a href="../../../../articles/i/n/i/Utilisateur%7EInisheer_5d71.html" title="Utilisateur:Inisheer">Inisheer</a>, Fxajavon, <a href="../../../../articles/p/i/x/Utilisateur%7EPixeliz_3e55.html" title="Utilisateur:Pixeliz">Pixeliz</a>, <a href="../../../../articles/d/o/n/Utilisateur%7EDonCamillo_408a.html" title="Utilisateur:DonCamillo">DonCamillo</a>, <a href="../../../../articles/e/s/k/Utilisateur%7EEskimbot_5ab8.html" title="Utilisateur:Eskimbot">Eskimbot</a>, <a href="../../../../articles/p/e/t/Utilisateur%7EPetetheJock_37ec.html" title="Utilisateur:PetetheJock">PetetheJock</a>, Michel-p, <a href="../../../../articles/g/u/i/Utilisateur%7EGuillom_ddbc.html" title="Utilisateur:Guillom">Guillom</a>, <a href="../../../../articles/n/i/c/Utilisateur%7ENicolas_Ray_14b8.html" title="Utilisateur:Nicolas Ray">Nicolas Ray</a>, <a href="../../../../articles/y/u/r/Utilisateur%7EYurikBot_0f63.html" title="Utilisateur:YurikBot">YurikBot</a>, <a href="../../../../articles/v/a/l/Utilisateur%7EVal%C3%A9rie75_1218.html" title="Utilisateur:Valérie75">Valérie75</a>, <a href="../../../../articles/l/e/_/Utilisateur%7ELe_schtroumpf_32b7.html" title="Utilisateur:Le schtroumpf">Le schtroumpf</a>, <a href="../../../../articles/r/o/b/Utilisateur%7ERobotQuistnix_d78e.html" title="Utilisateur:RobotQuistnix">RobotQuistnix</a>, <a href="../../../../articles/f/r/a/Utilisateur%7EFrank_Renda_9f84.html" title="Utilisateur:Frank Renda">Frank Renda</a>, <a href="../../../../articles/p/h/e/Utilisateur%7EPhe_0278.html" title="Utilisateur:Phe">Phe</a>, <a href="../../../../articles/s/o/l/Utilisateur%7ESolbot_6de6.html" title="Utilisateur:Solbot">Solbot</a>, <a href="../../../../articles/r/o/b/Utilisateur%7ERobotE_4c36.html" title="Utilisateur:RobotE">RobotE</a>, <a href="../../../../articles/n/a/t/Utilisateur%7ENataraja_6089.html" title="Utilisateur:Nataraja">Nataraja</a>, <a href="../../../../articles/u/r/b/Utilisateur%7EUrban_6e23.html" title="Utilisateur:Urban">Urban</a>, <a href="../../../../articles/b/b/u/Utilisateur%7EBbullot_8fb0.html" title="Utilisateur:Bbullot">Bbullot</a>, <a href="../../../../articles/m/e/d/Utilisateur%7EMedBot_8f10.html" title="Utilisateur:MedBot">MedBot</a> et <a href="../../../../articles/m/a/r/Utilisateur%7EMarianika_70d0.html" title="Utilisateur:Marianika">Marianika</a> et Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX