Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/j/o/s/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles//j/o/s/Joseph-Marie_Amiot_8046.html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Joseph-Marie Amiot - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Joseph-Marie Amiot</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <p><b>Joseph-Marie Amiot</b> (8 février <a href="../../../../articles/1/7/1/1718.html" title="1718">1718</a>, <a href="../../../../articles/t/o/u/Toulon.html" title="Toulon">Toulon</a>, France - 8 octobre <a href="../../../../articles/1/7/9/1793.html" title="1793">1793</a>, <a href="../../../../articles/p/%C3%A9/k/P%C3%A9kin.html" title="Pékin">Pékin</a>, Chine) était un prêtre <a href="../../../../articles/j/%C3%A9/s/J%C3%A9suite.html" title="Jésuite">jésuite</a> français, <a href="../../../../articles/m/i/s/Missionnaire_%28chr%C3%A9tien%29.html" title="Missionnaire (chrétien)">missionnaire</a>, astronome et historien en Chine. Il fut le dernier survivant de la <a href="../../../../articles/m/i/s/Mission_j%C3%A9suite_en_Chine_8dda.html" title="Mission jésuite en Chine">Mission jésuite en Chine</a>.</p>
<table id="toc" class="toc" summary="Sommaire">
<tr>
<td>
<div id="toctitle">
<h2>Sommaire</h2>
</div>
<ul>
<li class="toclevel-1"><a href="#Premi.C3.A8res_ann.C3.A9es_et_formation"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Premières années et formation</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Atmosph.C3.A8re_politique_chang.C3.A9e"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Atmosphère politique changée</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Langues_et_activit.C3.A9s_scientifiques"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Langues et activités scientifiques</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Musique_chinoise"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Musique chinoise</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Tragiques_d.C3.A9veloppements"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Tragiques développements</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Quelques_.C5.93uvres"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Quelques œuvres</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Liens_externes"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Liens externes</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Source"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Source</span></a></li>
</ul>
</td>
</tr>
</table>
<script type="text/javascript">
//<![CDATA[
 if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } 
//]]>
</script>
<p><a name="Premi.C3.A8res_ann.C3.A9es_et_formation" id="Premi.C3.A8res_ann.C3.A9es_et_formation"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph-Marie_Amiot_8046.html" title="Modifier la section&#160;: Premières années et formation">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Premières années et formation</span></h2>
<p>Amiot entra au <a href="../../../../articles/n/o/v/Noviciat.html" class="mw-redirect" title="Noviciat">noviciat</a> de la <a href="../../../../articles/c/o/m/Compagnie_de_J%C3%A9sus_425e.html" title="Compagnie de Jésus">Compagnie de Jésus</a> à <a href="../../../../articles/a/v/i/Avignon.html" title="Avignon">Avignon</a> en 1737, et fut ordonné <a href="../../../../articles/p/r/%C3%AA/Pr%C3%AAtre_catholique.html" title="Prêtre catholique">prêtre</a> le 21 décembre <a href="../../../../articles/1/7/4/1746.html" title="1746">1746</a> à Lyon. Durant sa formation il avait demandé d’être envoyé comme missionnaire en Chine. Ce lui fut accordé, et, en compagnie de deux novices (jésuites) chinois, il quitta le port de <a href="../../../../articles/l/o/r/Lorient.html" title="Lorient">Lorient</a> (France) en décembre 1749 pour arriver à <a href="../../../../articles/m/a/c/Macao.html" title="Macao">Macao</a> le 27 juillet 1750. L’année suivante il monta à <a href="../../../../articles/p/%C3%A9/k/P%C3%A9kin.html" title="Pékin">Pékin</a> où il entra le 22 août 1751. Il y resta jusqu'à sa mort, en 1793.</p>
<p><a name="Atmosph.C3.A8re_politique_chang.C3.A9e" id="Atmosph.C3.A8re_politique_chang.C3.A9e"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph-Marie_Amiot_8046.html" title="Modifier la section&#160;: Atmosphère politique changée">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Atmosphère politique changée</span></h2>
<p>Si les hommes de science et les intellectuels de l’Ouest étaient toujours les bienvenus à la cour impériale, l’atmosphère en Chine n’était plus ce qu’elle était au temps des <a href="../../../../articles/m/a/t/Matteo_Ricci_edd0.html" title="Matteo Ricci">Matteo Ricci</a>, <a href="../../../../articles/f/e/r/Ferdinand_Verbiest_b782.html" title="Ferdinand Verbiest">Ferdinand Verbiest</a> et autres pionniers. Le <a href="../../../../articles/c/h/r/Christianisme.html" title="Christianisme">christianisme</a> y avait été interdit, et des <a href="../../../../articles/p/e/r/Pers%C3%A9cution_des_chr%C3%A9tiens.html" title="Persécution des chrétiens">persécutions</a> avaient périodiquement lieu. Les jésuites résidant à la cour (dont Amiot) espéraient que leur présence et travail pour l’empereur permettraient une réhabilitation du christianisme ou du moins le rétablissement de la <a href="../../../../articles/l/i/b/Libert%C3%A9_religieuse.html" class="mw-redirect" title="Liberté religieuse">liberté religieuse</a>.</p>
<p><a name="Langues_et_activit.C3.A9s_scientifiques" id="Langues_et_activit.C3.A9s_scientifiques"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph-Marie_Amiot_8046.html" title="Modifier la section&#160;: Langues et activités scientifiques">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Langues et activités scientifiques</span></h2>
<p>Amiot étudia le chinois et le <a href="../../../../articles/m/a/n/Mandchou.html" title="Mandchou">mandchou</a> (alors langue officielle imposée par la dynastie <a href="../../../../articles/q/i/n/Qing.html" class="mw-redirect" title="Qing">Qing</a> au pouvoir). Il est l’auteur d’une <a href="../../../../articles/g/r/a/Grammaire.html" title="Grammaire">grammaire</a> et <a href="../../../../articles/d/i/c/Dictionnaire.html" title="Dictionnaire">dictionnaire</a> mandchou. En fait il se passionna pour tout ce qui était chinois: coutumes, langues et dialectes, <a href="../../../../articles/h/i/s/Histoire.html" title="Histoire">histoire</a> et <a href="../../../../articles/m/u/s/Musique.html" title="Musique">musique</a>. Il prit à son service un jeune chinois qu’il forma aux méthodes scientifiques européennes et en fait, c’est avec lui que pendant 31 ans il publia ses écrits.</p>
<p>Outre le travail habituel de la publication des bulletins <a href="../../../../articles/a/s/t/Astronomie.html" title="Astronomie">astronomiques</a> Amiot poussa la recherche dans le domaine du <a href="../../../../articles/m/a/g/Magn%C3%A9tisme.html" title="Magnétisme">magnétisme</a> s'occupa de la formation d’hommes de science chinois.</p>
<p>Il a par ailleurs traduit et introduit en Europe en 1772 le livre, considéré comme fondateur de la stratégie, <i><a href="../../../../articles/l/27/a/L%27Art_de_la_guerre_4708.html" title="L'Art de la guerre">L'Art de la guerre</a></i> de <a href="../../../../articles/s/u/n/Sun_Zi_d2e8.html" title="Sun Zi">Sun Zi</a>, sous le titre <i>les treize articles</i>.</p>
<p><a name="Musique_chinoise" id="Musique_chinoise"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph-Marie_Amiot_8046.html" title="Modifier la section&#160;: Musique chinoise">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Musique chinoise</span></h2>
<p>En 1754 il envoie en France un mémoire, non signé, non daté, demeuré inédit: <i>De la Musique moderne des Chinois</i>, qu'il dit compléter par un autre envoi, perdu, sur <i>la Musique que les Chinois cultivaient anciennement</i>. En 1779 ses <i>Divertissements chinois</i>, non édités, consistent en musiques notées à la chinoise et transcrites selon une notation mixte sur une portée. Quarante-et-un airs auraient dû être ainsi être mis à la disposition de l'amateur européen. Des études ont montré qu'il ne s'agit pas de transcriptions d'oreille faites par un européen qui les auraient entendues, mais bien de partitions écrites en usage à la cour mandchoue. Il n'a pas été possible de retrouver le recueil qui servit de source à Amiot, et ses <i>Divertissements</i> constituent un témoignage précieux de la musique et de la danse chinoise de l'époque.</p>
<p><a name="Tragiques_d.C3.A9veloppements" id="Tragiques_d.C3.A9veloppements"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph-Marie_Amiot_8046.html" title="Modifier la section&#160;: Tragiques développements">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Tragiques développements</span></h2>
<p>Comme beaucoup de membres de la <a href="../../../../articles/m/i/s/Mission_j%C3%A9suite_en_Chine_8dda.html" title="Mission jésuite en Chine">Mission jésuite en Chine</a>, Amiot a contribué à faire connaître la <a href="../../../../articles/c/u/l/Culture_chinoise.html" title="Culture chinoise">culture chinoise</a> en Europe, même si cela n’était pas l’objectif premier de sa présence à Pékin. Avec ses compagnons jésuites Antoine Gaubil et Michel Benoist il cherchait à obtenir un nouveau droit de cité pour la religion chrétienne et le retour de missionnaires en Chine. Il n’y réussit pas.</p>
<p>De plus, les nouvelles venant d’Europe étaient dramatiques. La <a href="../../../../articles/c/o/m/Compagnie_de_J%C3%A9sus_425e.html" title="Compagnie de Jésus">Compagnie de Jésus</a> était bannie de France en <a href="../../../../articles/1/7/6/1764.html" title="1764">1764</a>. Amiot obtint alors de Henri Bertin, ministre d’état avec lequel il était en correspondance, que le <a href="../../../../articles/r/o/i/Roi_de_France_b716.html" class="mw-redirect" title="Roi de France">roi de France</a>, à titre personnel finance le travail des jésuites français à Pékin. Neuf ans plus tard, en <a href="../../../../articles/1/7/7/1773.html" title="1773">1773</a> la Compagnie de Jésus était supprimée par <a href="../../../../articles/c/l/%C3%A9/Cl%C3%A9ment_XIV_33d9.html" title="Clément XIV">Clément XIV</a>. Pour sauver ce qui restait de la Mission jésuite de Chine Amiot obtint que les <a href="../../../../articles/l/a/z/Lazaristes.html" title="Lazaristes">Lazaristes</a> prennent leur place. Tout cela fut balayé par la révolution française de <a href="../../../../articles/1/7/8/1789.html" title="1789">1789</a>. Amiot fut ensuite profondément troublé lorsqu’il apprit que le roi <a href="../../../../articles/l/o/u/Louis_XVI_e5ac.html" class="mw-redirect" title="Louis XVI">Louis XVI</a> avait été exécuté. Il semble bien qu’Amiot mourut le jour même où on l’informa de cette nouvelle&#160;: il célébra une messe pour le roi et mourut dans la nuit du 8 octobre 1793. Avec lui disparaissait le dernier jésuite de la grande épopée de la <a href="../../../../articles/m/i/s/Mission_j%C3%A9suite_en_Chine_8dda.html" title="Mission jésuite en Chine">Mission jésuite en Chine</a>.</p>
<p><a name="Quelques_.C5.93uvres" id="Quelques_.C5.93uvres"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph-Marie_Amiot_8046.html" title="Modifier la section&#160;: Quelques œuvres">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Quelques œuvres</span></h2>
<ul>
<li><i>Eloge de la ville de <a href="../../../../articles/m/o/u/Moukden.html" class="mw-redirect" title="Moukden">Moukden</a></i>, trad. du chinois, <a href="../../../../articles/1/7/7/1770.html" title="1770">1770</a>&#160;;</li>
<li><i>Art militaire des Chinois</i>, <a href="../../../../articles/1/7/7/1772.html" title="1772">1772</a>; plusieurs ouvrages sur la <i>Typographie</i> et la <i>Musique des Chinois</i>;</li>
<li><i>Mémoires concernant l'histoire, les sciences, les arts, les mœurs et les usages des Chinois</i> (par les missionnaires de Pékin), 15 vol., Paris, 1776-1789.</li>
<li><i>Mémoire de la Musique des Chinois tant anciens que modernes</i>, envoyé en 1776, (Vol. VI des <i>Mémoires</i>, publié par l'abbé Roussier en 1779).</li>
<li><i>Divertissements ou concerts de musique chinoise</i>, en deux fois trois cahiers, accompagnés d'un cahier de musique sacrée (prières catholiques en chinois mis en musique, envoyés à Mr. Bignon, bibliothécaire du Roi, demeurés inédits.</li>
<li><i>Vie de <a href="../../../../articles/c/o/n/Confucius.html" title="Confucius">Confucius</a></i> (formant le tome XII des <i>Mémoires sur les Chinois</i>);</li>
<li><i>Dictionnaire tatar-mandchou-français</i> (2 vol.), Paris, <a href="../../../../articles/1/7/8/1789.html" title="1789">1789</a></li>
<li><i>Grammaire de la langue tatare-mantchoue.</i></li>
</ul>
<p><a name="Liens_externes" id="Liens_externes"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph-Marie_Amiot_8046.html" title="Modifier la section&#160;: Liens externes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Liens externes</span></h2>
<ul>
<li><a href="http://www.jesuites.com/histoire/chine/" class="external text" title="http://www.jesuites.com/histoire/chine/" rel="nofollow">Les jésuites en Chine sur le site officiel des jésuites de France</a></li>
</ul>
<p><a name="Source" id="Source"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph-Marie_Amiot_8046.html" title="Modifier la section&#160;: Source">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Source</span></h2>
<ul>
<li>CD "Jésuites et courtisanes" &amp; "Concert baroque à la cité interdite" par l'Ensemble baroque XVIII-21, dir. <a href="../../../../articles/j/e/a/Jean-Christophe_Frisch_7aaf.html" title="Jean-Christophe Frisch">Jean-Christophe Frisch</a></li>
</ul>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 10/1000000
Post-expand include size: 0/2048000 bytes
Template argument size: 0/2048000 bytes
Expensive parser function count: 0/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/n/a/i/Cat%C3%A9gorie%7ENaissance_en_1718_89b0.html" title="Catégorie:Naissance en 1718">Naissance en 1718</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/d/%C3%A9/c/Cat%C3%A9gorie%7ED%C3%A9c%C3%A8s_en_1793_4763.html" title="Catégorie:Décès en 1793">Décès en 1793</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/j/%C3%A9/s/Cat%C3%A9gorie%7EJ%C3%A9suite_fran%C3%A7ais_ccaf.html" title="Catégorie:Jésuite français">Jésuite français</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/m/i/s/Cat%C3%A9gorie%7EMissionnaire_3550.html" title="Catégorie:Missionnaire">Missionnaire</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/h/i/s/Cat%C3%A9gorie%7EHistoire_des_missions_j%C3%A9suites_d451.html" title="Catégorie:Histoire des missions jésuites">Histoire des missions jésuites</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph-Marie_Amiot_8046.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       class="new"	       ><a href="../../../../articles/j/o/s/Discuter%7EJoseph-Marie_Amiot_3c71.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Joseph-Marie_Amiot">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	<div id="p-lang" class="portlet">
	  <h5>Autres langues</h5>
	  <div class="pBody">
	    <ul>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../en/articles/j/e/a/Jean_Joseph_Marie_Amiot_2a24.html">English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../es/articles/j/o/s/Joseph-Marie_Amiot_8046.html">Español</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../et/articles/j/e/a/Jean_Joseph_Marie_Amiot_2a24.html">Eesti</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../no/articles/j/e/a/Jean_Joseph_Marie_Amiot_2a24.html">‪Norsk (bokmål)‬</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sl/articles/j/e/a/Jean_Joseph_Marie_Amiot_2a24.html">Slovenščina</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../sv/articles/j/o/s/Joseph-Marie_Amiot_8046.html">Svenska</a>
	      </li>
	      	    </ul>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 9 juin 2008 à 02:25 par Utilisateur <a href="../../../../articles/e/i/v/Utilisateur%7EEivindBot_6476.html" title="Utilisateur:EivindBot">EivindBot</a>. Basé sur le travail de Utilisateur(s) <a href="../../../../articles/g/i/l/Utilisateur%7EGillesC_4b5f.html" title="Utilisateur:GillesC">GillesC</a>, <a href="../../../../articles/s/i/x/Utilisateur%7ESixsous_9ca0.html" title="Utilisateur:Sixsous">Sixsous</a>, <a href="../../../../articles/z/e/r/Utilisateur%7EZerged_8bf6.html" title="Utilisateur:Zerged">Zerged</a>, <a href="../../../../articles/m/e/o/Utilisateur%7EMeodudlye_5644.html" title="Utilisateur:Meodudlye">Meodudlye</a>, <a href="../../../../articles/l/o/r/Utilisateur%7ELordAnubisBOT_41ac.html" title="Utilisateur:LordAnubisBOT">LordAnubisBOT</a>, <a href="../../../../articles/a/l/e/Utilisateur%7EAleks_1c7a.html" title="Utilisateur:Aleks">Aleks</a>, <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>, <a href="../../../../articles/p/l/d/Utilisateur%7EPld_11ee.html" title="Utilisateur:Pld">Pld</a>, <a href="../../../../articles/t/x/i/Utilisateur%7ETXiKiBoT_cfd6.html" title="Utilisateur:TXiKiBoT">TXiKiBoT</a>, <a href="../../../../articles/m/a/t/Utilisateur%7EMatpib_dce8.html" title="Utilisateur:Matpib">Matpib</a>, <a href="../../../../articles/s/e/b/Utilisateur%7ESebjarod_ed78.html" title="Utilisateur:Sebjarod">Sebjarod</a>, <a href="../../../../articles/k/o/r/Utilisateur%7EKorg_74f4.html" title="Utilisateur:Korg">Korg</a>, <a href="../../../../articles/q/u/a/Utilisateur%7EQuakrie_0efe.html" title="Utilisateur:Quakrie">Quakrie</a>, <a href="../../../../articles/b/r/o/Utilisateur%7EBrozouf_f26f.html" title="Utilisateur:Brozouf">Brozouf</a>, <a href="../../../../articles/e/l/g/Utilisateur%7EElg_d7e4.html" title="Utilisateur:Elg">Elg</a>, <a href="../../../../articles/k/i/l/Utilisateur%7EKilom691_4b28.html" title="Utilisateur:Kilom691">Kilom691</a>, <a href="../../../../articles/b/b/u/Utilisateur%7EBbullot_8fb0.html" title="Utilisateur:Bbullot">Bbullot</a>, <a href="../../../../articles/g/%C3%B4/t/Utilisateur%7EG%C3%B4T%C3%B4_5bb5.html" title="Utilisateur:GôTô">GôTô</a> et <a href="../../../../articles/a/l/p/Utilisateur%7EAlphaBot_27bc.html" title="Utilisateur:AlphaBot">AlphaBot</a> et Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX